A Film a Week - Ruben Brandt, Collector

Ruben Brandt is an art therapist, trying to reform a band of misfits and career criminals by shifting their focus to creative work. He is also tormented by nightmares in which parts of the masterpieces of fine arts keep coming back night after night. So, enter Mimi the stuntwoman turned career burglar, on the run from law represented by globe-trotting detective Kowalski (who has a thing for movie memorabilia) and her former employers – the Mafia. After a botched job in Louvre due to her kleptomaniac and overly competitive tendencies, she will figure out what Brandt wants and organize the patients in his glamorous Adriatic villa for a series of heists.

The plot might seem like something lifted from Ocean’s series sprinkled with some random art references (even the title character’s name suggests both Rubens and Rembrandt) and attempts at obvious artsy-nerdy humour, but Ruben Brandt, Collector is so much more than that. It is an animated lucid dream, an acid trip and a visual candy with the nod to all the cool movie stuff, from Eisenstein to early Hitchcockian film-noir to Rambo set in a variety of re-imagined trademark places of the world (including museums and galleries like Orsay, Uffizzi, MOMA and others), and a breathtaking introduction lecture of an art history college course, showcasing the greatest hits from Botticelli’s The Birth of Venus to Warhol’s Double Elvis, with Titian, Velazquez, Van Gogh and Picasso in between. It is a crazy ride, not always coherent, almost impossible to memorize all the details and highlights, but it leaves a permanent impact.

This is the work of Milorad Krstić, a multi-talented artist with background in painting, sculpture, multimedia and film, born in Slovenia, but residing in Budapest for almost 30 years now. For his previous film, the animated short My Babe Left Me, he was awarded Golden Bear in Berlin in 1995. On Ruben Brandt, he served as the screenwriter, director and the creator of visual identity.

The final product is a smooth mix of (mostly) hand-drawn animation with some added computer graphics, with snappy dialogue, memorable sequences like the chase on the streets of Paris that looked like chic sixties revival and virtually no moments of idle running, sometimes necessary for the viewers to catch some breath. Part of the credit also goes to the composer Tibor Cári whose jazzy covers of pop standards are the world for themselves besides a precious addition to the overall atmosphere and spirit of the film.

The only trouble, so to speak, are the voice actors, all of them Hungarian and all trying to hard to fake an American accent, which sounds a bit unnatural. It is not that much of a problem, since Ruben Brandt, Collector does not take place in our world, but the film would look and sound better with more seasoned English native speakers.

The Nun

kritika originalno objavljena na DOP-u:

Nekima je zaista uspelo. Recimo, ekipi koja je radila “trailer” za The Nun na osnovu kojeg je film samo u Americi utrostručio svoj budžet u prvoj sedmici prikazivanja. Uspeh na domaćem terenu se prelio i drugde, primera radi u Varaždin, gde je najveća kino-dvorana bila skoro puna sedmog dana prikazivanja i to uglavnom mlađim posetiocima. Pročitah negde da prosečan gledalac godišnje pogleda jednocifren broj filmova i da je danas, kada kino više nije narodska, priuštiva zabava i kada potencijalni “blockbusteri” svejedno izlaze praktično svakog četvrtka, najveći uspeh ubediti potencijalnu publiku da baš taj jedan film vredi da se nađe na tom kratkom spisku. Kapa dole marketinškom odeljenju!

Međutim, šta nam The Nun kao film donosi? Ništa pametno, rekao bih. U filmskom smislu, sve je to već viđeno nebrojeno puta (pop i časna-pripravnica se uvale u nevolju kada odu istraživati samoubistvo jedne opatice u udaljenom samostanu, pa nabasaju na demona), sa sve klasičnim prepadima oko kojih se gradi ceo film i koji nam se bacaju u lice gotovo slučajno, u nerazrađenom i neizgrađenom obliku. Ono što je, pak, novo u filmu nikako nije dobro: potpuna nebriga za bilo kakav kontekst, istorijski i teološki, pa čak ni za elementarnu internu logiku, dok se film podređuje jednom jedinom autoritetu o kome ćemo nešto kasnije.

 

Vreme i mesto radnje, udaljena katolička opatija u Rumuniji, 50-te godine prošlog veka. Oba faktora su tu problematični, Rumunija je dominantno pravoslavna zemlja, a katolički samostani su izuzetno retki i servisiraju manjine poput Nemaca ili Mađara koji su tamo ostali i iza rata, što je više izuzetak nego pravilo. Takođe, 50-ih godina Rumunijom vladaju komunisti koji bi jedva čekali incident da opatiju sravne sa zemljom i na njenom mestu podignu šta god. Šta na takvom mestu i u to vreme radi kvebeški proto-hipster, organski farmer Frenchie (Jonas Bloquet kome ni akcenat ne ide baš najbolje), dakle tip koji je pronašao obešenu časnu i o tome obavesti Vatikan (nije baš najjasnije kako), nemamo pojma…

Ekspedicija koju su biskupi i kardinali poslali sastoji se od oca Burkea (Demian Bichir) koji i sam vuče traume od jednog neuspelog egzorcizma i sestre-novakinje Irene (Taissa Farmiga) takođe nije najverovatnija opcija. Dobro, Burke važi za nekakvog istražitelja, ali neiskusna kaluđerica čiji su adut nekakve ničim potvrđene vizije tu baš i ne može biti od pomoći, a nije čak ni lokalka pa da poznaje teren ili kloštar iznutra. Vatikanske mudre glave ne bi bile tu gde jesu da su baš tako nepromišljeno slale svoje službenike u smrt.

 

Bla bla bla, upadi, prepadi, demoni, iluzije, vizije, košmari i elaborirani nesretni slučajevi, eto nama naslovne sablasne časne (Bonnie Aarons) koju smo već videli u drugom delu The Conjuring. Film tada dobiva na dinamici i počinje da se ponaša kao klasičan horor, pa čak i misterija postaje malo više fokusirana. Dominantno oružje koje reditelj Corin Hardy (The Hallows) koristi su prepadi, ali gorka istina je da mu sa ovako slabim i nedotupavno glupim scenariom i ne preostaje više od toga. Po pitanju vizuelizacije, on je na svom terenu, kloštar i iz vana i iznutra deluje jezivo, u nekom gothic ključu, ali sama vizuelizacija po pravilu nije dovoljna za dobar film.

Čini se da je jedini cilj scenariste Garyja Daubermana (koji je inače napravio solidan posao na prošlogodišnjem rano-jesenjem hororu It) da celu tu muljažu nekako poveže sa univerzumom The Conjuring koji producent James Wan razvija po ugledu na Marvelove super-herojske filmove. Daubermanu to uspeva, ali tek na samom kraju i nedovoljno da bi Časna kao film našla opravdanje za svoje postojanje jer scena ili dve nisu ni izbliza dovoljan razlog da bismo trpeli sat i po vremena slučajnosti i, za The Conjuring univerzum, atipično slabih, nemotiviranih i nekarakteriziranih likova. Čini se da Wan (koji je već našao rediteljsku “tezgu” kod Marvela sa Aquamanom) i društvo svojim težnjama ka franšiznom poslovanju seku jednu od retkih zdravih grana u Hollywoodu radi kratkoročne dobiti, jer horori nisu isto što i super-heroji iz stripovskog univerzuma, pa zasićenje može i brže nastupiti, pa i drugima pokvariti posao.

BlacKkKlansman

kritika originalno objavljena na XXZ:

2018.

režija: Spike Lee

scenario: Spike Lee, Kevin Willmott, David Rabinowitz, Charlie Wachtel (prema knjizi Rona Stallwortha)

uloge: John David Washington, Adam Driver, Laura Harrier, Ryan Eggold, Jasper Pääkkönen, Topher Grace, Alec Baldwin, Harry Belafonte, Corey Hawkins, Frederick Weller, Michael Buscemi

Ako ćete ovaj film pogledati bez predznanja o pozadinskoj priči, imajući u vidu samo naslov, pripazite da se ne razočarate. Jer BlacKkKlansman nije film o crncu-rasisti sa krizom identiteta (bivalo je i takvih), već o crnom policajcu koji se infiltrirao u Ku Klux Klan, što je jednako neverovatno, ali opet suviše bizarno da bi bilo istinito bez dodatnih objašnjenja. Naime, Ron Stallworth se zaista infiltrirao u KKK, prvo lokalnu podružnicu u Colorado Springsu, da bi se kasnije spojio sa kojim već po redu Velikim Čarobnjakom (kretenska titula samo ističe “kretenskost” organizacije) i prvim i još uvek politički aktivnim Nacionalnim Direktorom Davidom Dukeom, ali samo telefonskim putem (fingirajući “belački glas”, odnosno govoreći gramatički korektno), dok je na sastanke, logično, išao njegov svetloputi kolega.

Takva istinita priča je dovoljno interesantna da se po njoj snimi film u kojem se prepliću ozbiljni i komični pod-tonovi na temu rasizma u Americi i njegove sklonosti ka menjanju pojavnog oblika, dok suština ostaje ista. Ključna pitanja su, međutim, ko će to uraditi, kada i sa kakvim namerama. BlacKkKlansman je film (odnosno, kako autor voli da kaže “joint”) Spikea Leeja, izrazito plodnog i verovatno najrelevantnijeg afro-američkog autora, dolazi u vremenu sadašnjem (premijeru je imao u Cannesu uz osvojenu Veliku Nagradu žirija i posebno priznanje ekumenskog žirija) i u najvećoj meri “gađa” sadašnji politički trenutak Trumpove administracije, ali obazirući se na pitanje rasizma kroz istoriju XX veka, ne samo 70-ih godina kada je radnja filma smeštena, već se referirajući na pojedine događaje od početka prošlog veka nadalje. Širina konteksta, unekoliko tipična za Leejeve politički intonirane filmove, u određenoj meri opterećuje konkretni uradak u čisto filmskom smislu – BlacKkKlansman je dobar film, ali ne više od toga i važniji je kao izjava nego kao umetničko delo.

 

Opet, to ne znači da u svom političkom agit-prop pristupu Lee nije vešt filmaš, što demonstrira već uvodnom scenom u kojoj Alec Baldwin, igrajući neonacističkog (fiktivnog) političara iz 50-ih godina, uvežbava svoj politički govor protiv integracije ispred ekrana na kojem se vrti u filmskim krugovima cenjeni južnjački ep Gone With the Wind. U jednoj kasnijoj sceni koja služi kao emocionalni i dinamički vrhunac filma, Lee paralelno montira ceremoniju inicijacije novog članstva Ku Klux Klana na kojoj se tradicionalno pušta The Birth of a Nation, još jedan rasistički film koji se zbog svoje inovativnosti u tehničkom smislu smatra revolucionarnim, sa potresnim svedočenjem starog aktiviste kojeg igra Harry Belafonte. To sve ima svoj efekat, i čisto emocionalni, ali i spoznajni u smislu toga da je održanju rasizma u velikoj meri doprinela i hollywoodska propagandna mašinerija perpetuirajući krive i zastarele društvene obrasce.

Za svoje standarde rasplinutosti i pravedničkog gneva, Lee se čak čvrsto drži niti u BlacKkKlansmanu i pokazuje sklonost ka realizmu i nijansiranju. Članovi Klana se možda na prvu loptu čine karikaturalnim (što je možda čak i opravdano, imajući u vidu čega su članovi) i tipiziranim – na lokalnom nivou imamo jednog idiota, jednog administrativca blage naravi (Eggold), jednog psihopatu (Pääkkönen) i njegovu submisivnu ženu, ali ta tipskost ima čak dvostruku funkciju. Prvo, oni izgledaju kao sasvim obični ljudi koje možemo sresti po američkim provincijskim gradićima. Drugo, Lee poentira, sasvim ispravno, da je lako prepoznati budalu koja se otvoreno ponaša kao budala, psihopatu koji svoju prirodu jedva sakriva i “klanovca” kada nosi kukuljicu i pali krst, ali da su naoko normalni “administrativci” i uglađeni “nacionalni direktori” (Topher Grace igra Dukea sa ljigavim šarmom gušterovog osmeha) čak i opasniji jer ih je teže prepoznati, pa se mogu uvući i u državne strukture i u društvenu paradigmu kao nešto sasvim normalno, čak i poželjno.

 

BlacKkKlansman, međutim, pomalo pada kao žanrovski čisti policijski procedural po istinitom događaju. Intervencija da je Stallworthov partner u filmu Jevrejin Flip Zimmerman (Driver) je donekle smislena, ali udara po poznatoj noti da rasizam i antisemitizam po pravilu idu zajedno, a sama akcija infiltracije kao da je sasvim u drugom planu i sama po sebi služi za ubiranje lakih poena po pitanju humora. Takođe, linija zapleta sa ljubavnom pričom i političkom debatom u koju se Stallworth (John David Washington, sin Denzelov) upušta sa radikalnom aktivistkinjom Patrice (Laura Harrier) kao da ne vodi nikuda, a Lee ni sam ne zna kojem bi se “privoleo carstvu” - borbi protiv rasizma u okviru sistema i koristeći njegove mehanizme ili antisistemskom radikalizmu što je njemu i kao autoru i kao političkom biću verovatno i bliže.

Rekoh već, konfuzija motiva kojih se Lee dohvata i političarenje, nekako su standardni za njegov autorski postupak iz više razloga. Što se BlacKkKlansmana tiče, uspeh je već to što je film sa tolikim nabojem izrazito pitak, a Lee svejedno uspeva da provuče svoju poentu, što ga čini jednim od boljih i kompletnijih autorovih filmova ne samo u novom milenijumu (u kojem je skoro pa na silu izbacio i nekoliko prilično užasnih uradaka), već se može nositi i sa autorovim ranijim i boljim naslovima, iako je u smislu spoja žanrovsko-formalne strogosti i relevantne političke teme, Leejev prethodni igrani film Chi-Raq bio još i uspeliji. Problem je, međutim, što Lee nije uspeo da odoli da ne “zakuca” svima ionako jasnu poentu na kraju sa dokumentarnim snimcima iz Charlottesvillea gde su se prošle godine sukobili rasisti i antifašisti, te sa Trumpovom sramotnom izjavom po tom pitanju. Lee i u tom slučaju govori ispravnu stvar, ali to čini pomalo vređajući inteligenciju svoga gledaoca koji je to shvatio i ranije, a shvatio bi ne samo bez dokumentarnih snimaka recentnih događaja, već i bez “namigivanja” u tom pravcu kroz likove “klanovaca” koji ispaljuju Trumpove slogane iz predsedničke kampanje.

A Film a Week - Holiday

Dealing with some topics and tropes can be touchy nowadays. Let us say rape or any form of violence against women, if done by a male filmmaker will always have, rightfully so, a shadow of the doubt about his intentions. Are they purely noble? Inquisitive? Political? Some form of activism? How about attention grabbing? Or simply voyeuristic, maybe even sadistic and misogynistic? Luckily, the director of Holiday, a film that has a brutal rape scene at its very centre, is a woman. The debutant in feature length format, Isabella Eklöf, also co-wrote the script together with Johanne Algren. The new set of rules applies, the film can even be regarded as subversive and therefore a perfect companion piece to a French feminist rape and revenge thriller simply called Revenge, directed by Coralie Fargeat.

It might seem like a long shot, having in mind that Revenge is pretty fast and furious, yet stylishly done action flick with more than a hint of bloodshed, while Holiday is a slow-burning gangster drama constructed around a love triangle with only one murder very late in it (and that murder is purely accidental). However, there are a lot of things in common on the surface level as well as in deeper character analysis to bring the two films together.

The list of similarities starts with the leading characters, even their physical appearance (both are lean, petite blondes) and the girly-girl style (or the lack of style to speak of). When we first see Revenge’s Jenny, she seems to be a stupid girl chasing some instant fame and falling for a good-looking sleazeball that is her boyfriend. Later on we can assume that she is an archetypical female in the male world, pretending to be anything the men around her want her to be, thinking that she would profit from that kind of behaviour. Holiday’s Sascha (played unapologetically and in stunning fashion by Victoria Carmen Sonne) is also a stupid girl of sorts, a gangster’s girlfriend so materialistic that she easily gets addicted to attention, gifts and the luxurious lifestyle without having any real clue what is actually going on. Only in the end, after the crucial rape scene (and due to it), we as the viewers can ask ourselves whether she is an intelligent, calculating psychopath in development.

The case for Sascha’s stupidity is a strong one in the beginning. Having spent all her money, she tries to seduce her boyfriend’s boss, a Danish mafia kingpin residing in Turkish resort town of Bodrum, she was supposed to give message to. She fails the loyalty test and also as a seductress and even gets slapped a couple of times for trying to climb up the ladder too fast. However, when her boyfriend Michael (Lai Yde) comes and covers her with attention and gifts, everything seems fine and she fits well in the gangster “family” (which actually seems like an extended family together with girlfriends / wives and children of different ages) occupying a hillside villa overlooking the bay. Michael might call her “princess”, but there is something cold and threatening about him, so Sascha starts hanging around a friendly-looking and kind-hearted Dutch man named Thomas (Thijs Römer) she has accidentally met at the ice cream shop. But her luck is about to change…

The good thing Eklöf does is leaving most of the circumstances clouded by mystery. It was a gamble, but it paid of. What are they doing in Bodrum except for enjoying the sea and the sun? It is some kind of business, but we do not get to know the details. We do not need them anyway. Also, the moment Michael gets bored with Sascha and turns abusive to her is hard to pinpoint, as well as his motive for such behavior. Did his boss tell him of his encounter with her? Did he find out about her relationship with Thomas and get jealous? Did he get angry about something work-related (there is a scene of roughing-up an associate that messed something up, also unexplained)? Did he just get bored for no reason? Was he planning the whole act all along as a psychopath would do?

Eklöf got lucky or, more probably, played it really clever and cool with another bluff: the structure of the film. The whole first half serves as the exposition filled with low-intensity events and glimpses into the group dynamics. So all the chips came down to the disturbing prolonged rape scene spiced up by forced oral sex, staged and filmed in one frame with such confidence that no veteran director would be ashamed of. And it worked perfectly, adding layers to characters, especially Sascha and shifting motivation, while keeping the deliberately moderate pace, making Holiday completely fresh in the terms gangster films done from a distinctively female point of view, more interested in psychology than in action.

Down a Dark Hall

kritika originalno objavljena na DOP-u

Kada se sve sabere i oduzme, sa Down a Dark Hall smo još i dobro prošli iako ništa novo (a naročito ništa pametno) iz ove fantazijske misterije sa horor-elementima nismo izvukli. Opet, mogao je to biti jedan od beskrajnih franšiznih nastavaka ili franšizno osmišljenih prvih delova, mogao je biti prequel, sequel, spin-off, spin-off spin-off-a ili jednostavno dosadno drvljenje jednog te istog jer horor-formula radi, donosi novce i spasava industriju. Ovako je skoro pa podnošljivo, Down a Dark Hall će na živce ići samo prekaljenim veteranima, ostalima će služiti kao sasvim funkcionalna i na momente prilično ukusna žvaka za mozak, za konzumaciju u trajanju od sat i po vremena i zaboravljanje u roku od 15-ak minuta.

Trope broj jedan. Problematična devojka u milenijalskom kontekstu čak potencijalna “finalka”. Ona se zove Kit, igra je inače intrigantna mlada glumica AnnaSophia Robb i izgleda onako kako problematične devojke obično izgledaju – piercing u nosu, “smoky eyes” šminka, malo sarkastičnog humora i puno stava. Saznaćemo kasnije da se ona teško nosi sa traumom iz prošlosti (imate pravo na jedan pokušaj da pogodite s kojom) i da odatle potiču sva njena sranja poput markiranja škole i incidenata sa paljevinom. To će je i dovesti do internata, “zapravo više akademije”, kaže nastavno osoblje, za talentirane i problematične cure.

Trope broj dva. Škola Blackwood locirana u derutnom zamku u sred ničega. Nisam siguran da li bi bilo očitije da su mu nakačili natpis “Oprez, duhovi!” ili upozorenje “Tišina, duhovi spavaju!” Ima čak i deo u kojima je učenicama zabranjem pristup. Spoo-ky! Što se kurikuluma tiče, on se sastoji iz kniževnosti, matematike, likovnog i muzičkog obrazovanja jer to je sve što modernoj curi iz 18. stoleća treba, uostalom škola je za luzere.

Što nas dovodi do trećeg i četvrtog trope-a: nastavnog i školskog osoblja, te Kitinih školskih drugarica. Poslednje pomenute su galerija klasičnih epizodistica lagano etnički obojenih u skladu sa trendovima, sa po jednom do dve karakterne crte za svaku od njih. One dobijaju svoj slo-mo ulazak i to je otprilike to, za radnju do pred finale ostaju uglavnom nebitne, a neke i ne prežive dotle. Isto bi vredelo i za stručno osoblje, hej, jedina multipraktik domaćica (Rebecca Front) čak i ne govori, samo izgleda zastrašujuće, da tu grupu ne predvodi Uma Thurman kao profesorica slikanja i direktorica Madame Duret, sa sve idealno preteranim francuskim akcentom. To što ona pride ima sina (Noah Silver) koji je profa muzike i potencijalni “love interest” za našu junakinju je manje bitno, do pred kraj, naravno.

Kako se na tako čudnim mestima nastanjenim sa tako čudnim ljudima po pravilu dešavaju čudne stvari, ovde je to iznenadni akademski napredak svih cura u po jednoj disciplini, kao i fokus na rad koji je jedini bitan. Nema veze što u ostalima zaostaju kada u toj jednoj dostižu nivo genijalnosti. Sad, kako smo u hororu, misteriji i fantaziji, znamo da to nije slučajno ili rezultat nekog zalaganja, već natprirodnih radnji koje se tu odvijaju. Spoileri nadalje: one su, dakle, samo tela za prerano preminule genije pomoću kojih oni dovršavaju svoj rad.

Razuman čovek će se zapitati zašto profesori to uopšte čine, ako ne za materijalnu korist, odakle im sredstva da održavaju školu, zašto za nju biraju baš cure i to baš problematične, a ne, recimo, siročad iz zemalja trećeg sveta (jer ove devojke ipak imaju familije kojima će teoretski nedostajati ako im se nešto fatalno desi), zašto zabave narečenih genijalnih duhova izgledaju kao one iz Eyes Wide Shut u okruženju iz The Shining i zašto se na njima pojavljuje neki tip a la Nosferatu? Je li ovo potonje možda poruka da je nauka đavolja rabota i poziv da se vratimo u okrilje svete materi crkve i neznanja? Na ova pitanja pametnog odgovora nema, obrazloženje se svodi na “tako piše u scenariju”. Kraj spoilera.

Ako zanemarimo odsustvo bilo kakve interne logike, možemo ustvrditi da je Down a Dark Hall kompetentno urađen film, dopadljivo dizajniran (za nas koji padamo na gothic) i na momente dovoljno jeziv, odnosno da su prepadi dozirani. Reditelju Rodrigu Cortésu i/ili scenaristima se takođe mora odati priznanje za jedan trenutak nepatvorenog bezobrazluka kad Kit, leđima okrenuta raskošnoj draperiji, barem pola minute prestravljeno zuri u nešto, a da oni nemaju ni najblažu nameru pokazati šta je to.

Ipak, film sa raspoloženom Umom Thurman kao negativkom na granici trasha zaslužuje malo više karaktera nego što ga dobiva. Psihologije, stava, čega god. Možda se tajna krije u tome da je ovo ekranizacija jednog štanc-romana Lois Duncan (najpoznatija po predlošku za I Know What You Did Last Summer). Ili čak u tome da je kao producentica potpisana Stephanie Meyer, znana po (ne)delu zvanom Twilight Saga. Ovo je tek još jedan young adult film, iako je Cortés u prošlosti radio i intrigantnije stvari poput Buried. Nije čak ni u vrhu žanra koji je sam posebi prepun smeća, ali ga se mora tolerirati jer je jedan od retkih kanala koji daju šansu mladim glumicama. Ovde čak ni toga nemamo, AnnaSophia Robb nema prilike da pokaže svoje veštine.

Blindspotting

kritika originalno objavljena na XXZ

2018

režija: Carlos López Estrada

scenario: Rafael Casal, Daveed Diggs

uloge: Daveed Diggs, Rafael Casal, Janina Gavankar, Jasmine Cephas Jones, Ethan Embry, Utkarsh Ambudkar

Bilo bi potpuno pogrešno nazvati Blindspotting neambicioznim, derivativnim ili neuspelim filmom. Naprotiv, reč je o delu koje se dohvata mnogih aktuelnih tema, univerzalnih i ujedno lokaliziranih, to čini na jedan sasvim novi i potpuno prirodan način, a unatoč povremenom posezanju za različitim oprobanim formulama koje u ovakvom filmu nemaju šta tražiti u svrhu nekakvog generičkog rešenja, Blindspotting se može pokazati kao naslov koji će u velikoj meri prodrmati ustaljene tokove američkog nezavisnog filma iz Sundance kuhinje. Merne jedinice klasične tročinske strukture su svaka za sebe reformirane neparnim, čak granično nepravilnim ritmovima, apsurdno-komično se meša sa snoliko-zastrašujućim i dramatičnim na rubu tragičnog scenu za scenom, čak u istoj sceni, a likovi kao nosioci određenih ideja i koncepata takođe obitavaju kao osobe od krvi i mesa.

Nakon efektne uvodne montažne sekvence ulaska u centar Oaklanda urađene u “split screen” tehnici, upoznajemo se sa našim protagonistom Collinom (Diggs) koji nakon odslužene dvomesečne zatvorske kazne odsutno sluša pravila svoje uslovne slobode u periodu od godinu dana, poput obaveznog posla, dolaska kući pre 23:00 i održavanja reda, uz, podrazumeva se, izbegavanje bilo kakvog zločina. 11 meseci i 27 dana kasnije, dakle ostala su mu još tri dana, eto njega sa najboljim prijateljem Milesom (Casal) na otvaranju obnovljenog fast food restorana koji se, kao i dosta toga u gradu, prilagođava novim trendovima – džentrifikaciji i hipsteraju.

To se možda čini veštačkim problemom, ali ne treba zaboraviti da u Americi, pored jasnije izražene klasne komponente, postoji i ona rasna. Nije tu reč samo o veganskim hamburgerima i preskupim bljutavim pripravcima i ljudima koji to konzumiraju misleći da time čine veliku stvar, nego te stvari poskupljuju i druge usluge u “etničkim” centralnim kvartovima i teraju domicilno stanovništvo van, pritom menjajući identitet grada. Njih dvojica to najbolje znaju – oni rade selidbe i to po pravilu iseljenja.

U posebnom identitetskom problemu je tu Miles, belac odrastao u crnačkoj kulturi koji u novoj hipserskoj paradigmi izgleda kao neko ko se komično previše trudi da deluje “ulično”. U kombinaciji sa njegovim impulsivnim temperamentom i nepogrešivom sklonošću ka lošim odlukama, situacije s njim vrlo često postaju eksplozivne i potencijalno opasne, posebno za njegovog najboljeg prijatelja Collina koji je crnac na uslovnoj slobodi, osuđivani prestupnik (ispostaviće se da je Miles suštinski doprineo incidentu u pitanju) i laka i logična meta za do zuba naoružanu i na obaraču laku policiju koja po pravilu postupa po rasnim i klasnim šablonima. Collin to dobro zna jer biva svedokom situacije u kojoj policija ubija verovatno nenaoružanog crnog mladića i sve to posprema pod tepih.

Kao dodatni set tema, može se ispostaviti prijateljstvo i lojalnost, semantika reči “nigger” i implikacije njene upotrebe, značenje frizure i uniformnog oblačenja u kontekstu rase, te programiranost ljudskog mozga da, kao na testu sa Rubenovom vazom, vidi samo jednu stvar ma koliko slika bila višesmislena. Dodatni zapleti takođe obuhvataju odnos dvojice drugara sa svojim porodicama i Collinovu “on-off” vezu sa Val (Gavankar), dispečarkom u kompaniji za selidbe, koja na njega vrši dodatni pritisak da promeni svoj način života, dok su košmari vezani za policijsku brutalnost redovna pojava za Collinove noći i jutarnju jogging rutinu…

Iz opisa se čini pretrpanim i u praksi je u određenoj meri tako, mada opet valja reći da je i u životu tako: nekim važnim, naizgled nepovezanim temama se moramo baviti paralelno, nije sve odmereno rukom blagonaklonog autoriteta ili određeno nekim sveobuhvatnim pravilnikom, svaki događaj ima svoje posledice, a nepravedni sistem kažnjava onog kojeg može, ne nužno onoga kojeg treba, a nevolja već poslovično ne dolazi sama, dok se greške, naravno, ne praštaju ukoliko nečim ne zadužiš nekog ko ih prašta. Opet filmovi imaju neku svoju logiku i ekonomiku i to nije bez vraga, mada sva ta nepisana pravila valja povremeno prodrmati i preispitati, što Casal, Diggs i Estrada čine sa svojih pozicija.

Film je, međutim, najbolji u onim delovima u kojima je najjednostavniji, kad dvojica drugara razgovaraju ili se podbadaju “freestyle” rimama i kada se dotiču tema koje njih kao likove i hipotetičke stanovnike Oaklanda zaista zanimaju, bilo da je reč o identitetskim, egzistencijalnim ili rasnim pitanjima. Šta znači biti crnac u Americi, a šta belac u crnačkom okruženju? Do koje mere se može usvojiti kulturu kojoj se originalno ne pripada, u kojoj meri dokazivanje (i kome) ima smisla. Za to treba pohvaliti pre svega dvojicu glumaca-scenarista koji na filmu nemaju nekog ekstenzivnog iskustva (Diggs dolazi iz sveta teatra, Casal sa televizije), i to pre svega u sferi dijaloga i prenosa njihove drugarske dinamike iz života na platno.

Opet, nije sve tu išlo po planu i to isto tako valja reći. Nešto od toga je rezultat prevelike ambicije i manjka iskustva, kao ničim izazvani monolog koji izgovara epizodni lik u izvedbi Utkarsha Ambudkara u jedinoj sceni u kojoj se pojavljuje. Monolog se zapravo radi o incidentu koji je Collina odveo u zatvor i mesto mu je u nekom drugom filmu, gangsterske ili komične sorte, ma koliko “na papiru” delovao kao dobro sredstvo za razbijanje monotonije. Takođe, deo sa frizerkom koja suviše zna o Hitchcocku i Shyamalanu iako njihove filmove ne gleda i ne voli je iz sličnih razloga potpuni višak. Veći je problem, međutim, sam kraj iz udžbenika klišea indie filmova, ta potreba za suočavanjem subjekta sa percipiranim izvorom svojih problema u liku policajca Moline (Embry) izveden potpuno slučajno, a to da se Collin s njim verbalno obračunava u rimi dok ga drži na nišanu pištolja je samo i isključivo nepotrebno, kontraproduktivno preterivanje. Opet, sveža krv koju Blindspotting unosi u okvire nezavisnog filma odnosi prevagu nad nedostacima filma.

A Film a Week - Border / Gräns

Are we ready for a fresh, new view of trolls (of Nordic folklore, not internet lore sort)? You know, the creatures waiting under bridges with clubs in their hands, bashing the skulls of people and hobbits? Ready or not, this is what we are going to get in the sophomore feature by Denmark-based Iranian filmmaker Ali Abbasi following his astonishing atmospheric Gothic horror Shelley, already covered here on the blog. Border, based on a story by John Ajvide Lyndquist, the writer of the cult vampire book and film Let the Right One in, is a genre-blurring experience that revitalises socially charged Scandinavian noir with the elements of body- and folk-horror, while also digging into the philosophical depths.

At first, everything looks like yet another depressing social thriller. We meet Tina (veteran stage and screen actress Eva Melander in lots of prosthetic make-up), an awkward, almost fiendish customs officer working at the port somewhere in Sweden. She seems antisocial, but her special talent is to smell human emotion like shame, guilt or rage. That is the way for her to detect a supposedly cultivated businessman that is smuggling child pornography, which leads her being added to a national police task force on the case of exposing the ring. Outside working hours, she lives in the cabin in the woods with never do well Roland (an interesting turn by Jörgen Thorsson) who seems to pay more attention to his dangerous dogs and trash television than to her who spends most of her free time walking naked in the forest, communicating to wild animals and taking skinny dips in the lake. Other than that, she regularly visits her father that is slipping to dementia (Sten Ljunggren) in a retirement home, trying to resurface some of the family secrets with little to no luck.

Her world changes dramatically when she meets on of her clients / suspects named Vore (Finnish actor Eero Milonoff). The mask is the same, same prehistoric-looking forehead, wide nose, ugly teeth and bloated cheeks, so she assumes they are suffering from the same condition. He initially tries to keep her at distance with his attitude, but she is more intrigued and aroused than she feels rejected. The catch is the thing they are suffering from is not a “chromosome defect”, but a whole another thing, so the way she saw her complete life will never be same, which leads to a ton of questions about humankind.

Abbasi and his co-writer Isabella Eklöf expended the script from Lyndquist’s story as best as they could, but it feels choppy and generic at moments, especially in the first half when the procedural plot line drags a bit. Later on, as the new, fantastic and outlandish elements are introduced, Abbasi shows that he can handle them with tact and style, and he dares to go places seldom filmmakers would, like the signature sex scene. With trolls on the table, Abbasi channels the energy of early Peter Jackson and ripe David Cronenberg in the terms of body horror and blending it with the eternal questions (how come we as humans are capable of doing atrocities to other species’ babies?), as well as the timely ones regarding the racism in Sweden and the rest of the developed world, while the folk part serves as an attractive costume.

Border is a stunning-looking film, thanks to the cinematography by Nadim Carlsen (who also shot Abbasi’s previous film), convincing visual effects supervised by Peter Hjorth and the fine work in the make-up department. Let us not forget the actors, especially the leading duo who do wonders even under the heavy masks, channelling some genuine and complex emotions in this smart piece of artsy genre filmmaking.