The Space Between Us

kritika objavljena na DOP-u:

Fakat nije loše pitanje kako bismo nekome “palom s Marsa” objasnili suštinu Zemlje i ljudi, kultivacije, civilizacije, čovečanstva... Čak to nije ništa naročito novo, bilo je pokušaja i ranije, filmskih i televizijskih, analitičnih ili toplih, pametnih ili tupavih, ozbiljnih ili zabavnih, manje ili više uspešnih. Na pamet mi pada legendarni sitcom iz 90-ih, 3^rd Rock from the Sun kao primer komično-slatkaste serije o porodici vanzemaljskih istraživača koja zapravo više govori o ljudima kao vrsti i logici iza njihovog običajnog ponašanja.

U tom smislu interplanetarna teen-romansa The Space Between Us postavlja legitimnu, čak intrigantnu temu o težnjama momka (ne vanzemaljca) rođenog na Marsu (u naučno-istraživačkoj koloniji) koje ima prema Zemlji i zemaljskim iskustvima i zadovoljstvima, njegovoj misiji da se uživo upozna sa devojkom sa kojom ima chat seanse (očito na Marsu imaju internet) toliko da čak prolazi i otrcani “gimmick” nepoznatog oca kojeg momak traži. Problematično je, međutim, skoro sve drugo vezano za film, od oslanjanja na kliše za klišeom, neveštog poigravanja sa patetikom u kojem se uvek završava sa one strane tanke linije, idiotskog obrata pred kraj, drugog “gimmicka” vremena koje ističe, sve do namerno kretenskog pristupa naučnim činjenicama i zjapećih logičkih rupa koje se svako malo otvaraju.

Krenimo redom. Javno-privatno partnerstvo između NASA-e i privatne firme koju vodi Nathaniel (Gary Oldman sklon stravičnom preglumljivanju i afektiranju) urodilo je plodom u vidu prve ljudske istraživačke stanice na “crvenoj planeti” gde treba “samo dodati vode” da bi život bio održiv. Međutim, glavnoj astronautkinji (Janet Montgomery) se tek na putu konstatira trudnoća, ona rodi dečaka na Marsu i umre na porođaju jer izgleda da će ljudska vrsta pre postaviti koloniju na Marsu negoli imati stoprocentni uspeh glede preživljavanja majke na porođaju. Dečak koji odrasta u potpuno drugim gravitacijskim uslovima će ostati strogo čuvana tajna koja verovatno nikada neće napustiti bazu na Marsu jer put do Zemlje i život sa našom gravitacijom ne bi mogao dugo izdržati.

Međutim, dečarac nazvan Gardner kojeg igra štrkljasti Asa Butterfield izrasta u normalnog štrkljastog momka koji se zeza sa programiranjem robota i lupanjem marsovskih rovera dok istovremeno razvija interes za devojku nadimka Tulsa (Britt Robertson) i čezne za planetom Zemljom, domom svoje pokojne majke i nepoznatog oca toliko da mu u tome neće pomoći ni majčinska figura Carle Gugino koju su dopeljali tamo da bi se brinula za njega. Iz nekog već razloga njega će ipak prebaciti na Zemlju i tu zabava počinje: Gardner im beži, nesvestan svog ograničenog vremena među živima, pronalazi Tulsu i kreće u potragu za ocem dok ga jure policija i svemirski istraživači... Kliše za klišeom o tinejdžerskoj romansi (Tulsa je, naravno, snalažljiva sirotica sa opakim stavom), poneko kriminalno delo (krađa automobila i čak aviona) i jedan glupavi obrat vode nas sve do trijumfalnog završetka propraćenog preglasnom, patetičnom muzikom i slikama “plave planete” iz orbite...

The Space Between Us je u svojoj lošosti potvrđuje zlatno pravilo dramaturgije “less is more”, odnosno nemoj zapetljavati scenario ako ga ne možeš raspetljati tako da to ima smisla. Ako nekako i pustimo umiranje na porođaju, problem je u tome što se iz toga razvija cela šuplja priča. Recimo, kako to da neki sledeći naučnici nisu iza sebe ostavili potomstvo na Marsu ili kako to da posada istraživačke stanice može izdržati gravitaciju da joj se ne prilagodi čak i po više od deceniju, a Gardner ne može preživeti na Zemlji duže od tri dana. Medicinska terminologija pokupljena verovatno slučajnim izborom sa wikipedije je tek za posebnu priču i ne treba biti doktor da bi upalila lampice za preseravanje. Verovatno bi sve bolje izgledalo da su celu tu para-naučnu priču preskočili u scenariju i pustili Gardnera da se kao “pao s Marsa” snalazi na Zemlji bez posledica. Možda bismo lakše i progutali trik sa bekstvom u kamionu u demodiranoj odeći starijeg i nižeg čoveka, iskreni razgovor sa beskućnikom, pa čak i vidljivu razliku u godinama između našeg ljubavnog para.

A kad nije impozantno glupo, onda je dozlaboga ljigavo. Uostalom, ništa bolje i nismo mogli očekivati od kreativnog dvojca koji stoji iza filma. Reditelj Peter Chelsom je poznat po ljigavim polu-promašajima sa početka našeg milenijuma poput Serendipity i Shall We Dance, a imajući u vidu epsku glupost od njegovog poslednjeg filma Hector and the Search for Happiness, on i nije sposoban za bolje od bezukusne, klinačke ljigavštine. Scenarista Allan Loeb je tek lik za sebe, njegov scenario za nastavak Wall Street: Money Never Sleeps je primer besramnog iskorištavanja kultnosti originala, a poslednje nepočinstvo Collateral Beauty još uvek odzvanja u glavi onog ko je imao nesreću da ga pogleda.

U takvom odnosu snaga, pored gledatelja, najviše stradaju glumci suočeni sa besmisleni likovima koje igraju. Gary Oldman nikad nije bio lošiji i patetičniji sve pokušavajući da uspostavi neku emotivnu vezu sa publikom, Carla Gugino skoro da “mesečari” kao zabrinuta majčinska figura, a glavni ljubavni par nema dovoljno zajedničke hemije ni za površno, tinejdžersko drugarstvo, o nekoj ljubavi od koje pršte varnice da i ne govorimo. Zaista, ne postoji segment koji može spasiti The Space Between Us. Svaka čast za dobru nameru, ali...

Churchill

kritika originalno objavljena na Monitoru

2017.

režija: Jonathan Teplitzky

scenario: Alex von Tunzelmann

uloge: Brian Cox, Miranda Richardson, John Slattery, Julian Wadham, Richard Durden, James Purefoy, Danny Webb, Ella Purnell

Sir Winston Churchill je uglavnom vodio život kakav je hteo, zaliven viskijem i nadimljen cigarama, vodio partiju do svoje 80. godine, pisao memoare za koje je dobio Nobelovu nagradu, napisao i održao neke od najsnažnijih govora u istoriji, bavio se ključnim političkim pitanjima i vodio zemlju u najtežim trenucima Drugog svetskog rata. Osim najvećeg sukoba u istoriji čovečanstva, Churchill je svedočio i drugim ratovima i iz njih (valjda) izvukao pouku. Pitanje glasi: može li se suština takve ogromne istorijske ličnosti stisnuti u samo tri dana života, možda krucijalan, ali svejedno uzak vremenski okvir?

Reditelj Jonathan Teplitzky (The Railway Man) i scenarista, inače istoričar po struci, Alex von Tunzelmann to svakako pokušavaju. Reč je tu o tri dana početkom juna 1944. godine, neposredno pred pokretanje operacije Overlord, odnosno iskrcavanja u Normandiji. Churchill (Cox) se takvom tipu invazije protivi, smatrajući je rizičnom, poučen iskustvima iz Prvog svetskog rata i katastrofe na Galipolju za koju sam snosi odgovornost. Međutim, vremena su se promenila, tehnologija je uznapredovala, teritorija se više ne može braniti rovovima, a to su shvatili vođe operacije, general Eisenhower (Slattery) i feldmaršal Montgomery (Wadham), ali ne i “buldog” britanske političke scene koji se u toj situaciji oseća odbačenim i pada u depresiju.

Iz nje je ne može izvući ni žena Clementine (Richardson), iako pokušava iz sve snage, ni prijatelj, nekadašnji ratni protivnik, južnoaftički premijer Smuts (Durden), pa čak ni kralj George VI (Purefoy). Churchill bi rado zaustavio operaciju, smislio alternativu, makar je odložio, a ako ni to ne uspe, makar bio na licu mesta umesto da sedi u Londonu i piše govore, što bi mu zapravo bio i posao. Zato će očajavati, vikati na sekretaricu (Purnell) koju je pre toga najtoplije moguće pozdravio, biti pijan u vreme doručka i kršiti sve sa stola kada ga izda snaga u rukama. Je li to pokušaj revizije naše percepcije o jednom velikanu ili je to možda uvid u onu drugu, skrivenu, tako ljudski slabu stranu ličnosti, onu koju nagriza klinička depresija, starost, nemoć i sujeta?

Posao filmaša, kao ni kritičara, nije posao istoričara ili geografa koji proverava činjenice, pa tako nije neki problem što je film sniman u Škotskoj umesto u Engleskoj i što je ono malo Londona što vidimo zapravo ne baš kvalitetno ušminkani Edinbourgh. Isto tako je moguće realno vreme sabiti u filmsko od tri dana do operacije radi povećanja napetosti ili kraljevo pismo ili dva pretvoriti u emotivan govor. Problem je, međutim, što se narušavanjem tih istorijskih činjenica narušava kredibilitet ličnosti koju se portretira, pa film postaje i ostaje lažnjak. Jer koliko god da je tvrdoglav i sujetan bio i koliko god se protivio operaciji koji mesec ili godinu ranije, Winston Churchill nije bio glupak da operaciju o čijem uspehu ovisi budućnost sveta ruši kada je sve već isplanirano, tri dana ranije, samo zato što vuče traume iz prethodnog rata ili zato što nije bio uključen u planiranje.

Za pohvalu je, međutim, kako naslovnog junaka igra Brian Cox, kompletno ulazeći u ulogu i “skidajući” i karakterističan stav i hod i deklamatorni ton glasa, a opet ostavljajući prostora i za sujetu, ranjivost i staračku ćudljivost. U zajedničkim scenama mu sjajno pariraju velika glumica Miranda Richardson u jednoj od svojih boljih uloga u karijeri, James Purefoy kao u poslednje vreme često portretirani kralj George VI i Richard Durden kao onaj jedan jedini čovek koji sujetnom lideru sme otvoreno prigovoriti. U tom odnosu snaga nisu dovoljno iskorišteni Julian Wadham i John Slattery kao Montgomery i Eisenhower koji su svedeni na vojničke stereotipe, malo preke naravi i puno arogancije prema “senilnom starcu”.

Čini se ipak da je i pored svega ključan promašaj onaj vezan za format. Razumljivo, u pitanju je relativno skromna produkcija, bez masovki i prepoznatljivih istorijskih lokacija (ali svejedno sa par upečatljivih, ukusnih pejzaža), pa se prosede uglavnom svodi na razgovore između likova u enterijerima. Problem je što bi to bolje izgledalo u teatru nego na filmu. Teatralnost u govoru i naročito napisanim replikama bi došla kao prirodna stvar i nivo iluzije bi bio veći tako da vremenski okvir i njegovo pozicioniranje ne bi bili od presudnog značaja. Dodatno, mogle bi se mirne duše izbeći okvirne, snolike scene koje se ne uklapaju sa ostatkom filma, kao i intervencije u tekstu namenjene uglavnom plasiranju belodanih istorijskih činjenica, a i kliše po kojem će velikoj istorijskoj ličnosti u ključnom trenutku oči otvoriti neko sasvim običan, u ovom slučaju sekretarica, možda ne bi bio toliko providan.

Ovako, Churchill ostaje osrednji film razapet između do pola ispunjene ambicije da se na ratnog premijera baci novi svetlo koje neće biti na liniji epskih hvalospeva i još ređe uspelih intervencija i manipulacija standardnih za žanr biografskog filma.

A Film a Week - Slack Bay / Ma Loute

What happened to Bruno Dumont, once the filmmaker behind the serious, cold, observant, almost misery porn-like art house films like Humanity, The Life of Jesus, Flanders, Hadewijch, Hors Satan and Camille Claudel 1915? Maybe he has found his artistic “true self” helming the amusing, absurdist murder mystery / child’s crime comedy mini-series Li’l Quinquin to which Slack Bay is connected in style, theme and location. Maybe it is just a phase that would culminate with the musical about Joan of Ark as a child called Jeannette that premiered in this year’s Cannes Directors Fortnight selection.

Slack Bay is a rare animal in modern, explanatory filmmaking: a mystery that completely reveals itself half an hour into the film, a comedy that is not all that funny (if it is funny at all), a love story that is not romantic, a farce about class and status in the manner of Monty Python absurdism meets the silent films of the era (the story is set in Belle epoque, before the World War I) and French physical comedy that relies heavily on gags and sound design full of squeaking, creaking and crackling noises. Let us just say it is not for everyone and it takes time to be absorbed.

First, we have three narrative lines in the story. The “mystery” one is carried by an obese police investigator Machin (Didier Després) and his skinny, ginger-haired buddy / lackey Malfoux (Cyril Rigaux). They wear matching Laurel and Hardy uniforms and are investigating the case of several tourists gone missing from beaches of the titular bay on French northern coast.

Then we have the family of inbred aristocrats van Peteghems that seem to have trouble to tie their own shoes that have a ridiculous summer house on the top of the hill overlooking the bay. The father André (Fabrice Luchini) is a hunchback marveling at the beauty of the nature and the progress of the modern, industrialized world. His cousin/wife Isabelle (Valeria Bruni Tedeschi) is hardly able to stand on her feet, but keen to yell at the poor servant girl and at the children. There is also the “funny” uncle Christian (Jean-Luc Vincent) prone to getting lost in various places and talking the deep-sounding nonsense in both English and French. And the operatic aunt Aude (Juliette Binoche) is a real piece of work, like Florence Foster Jenkins even less aware of the lack of a talent and with some strange religious ideas. The kids seem uninterested in anything but running wild on the beaches. And, in the end, there is Billie (a newcomer Raph), André’s gender-bending niece who exchanges the whigs, trousers and dresses so often so it is a mystery is it a girl that occasionally dresses as a boy or the other way round.

Finally, the Bruforts, family of “have-nots” also lives in the bay. They are mussel-gatherers led by the patriarch nicknamed Eternal (non-professional Thierry Lavieville) with a lot of mischievous kids in matching bluish rags whose names sound like random nicknames. Eternal who got his name for saving over a hundred people from drowning and his eldest son, the titular (in the original French title) Ma Loute (Thierry’s son Brandon), provide the services of crossing the bay for tourists. Sometimes they carry them in their own arms, sometimes they use a boat, sometimes they kill them to provide supper for the whole family. Often angry Ma Loute will fall hard for Billie in the fashion of forbidden romances...

The problem with Slack Bay is the fact that it goes nowhere fast. It is clear that Dumont is more interested in his characters than in a story of any kind, so the film looks like a series of one-note sketches stretching for too long. The real bummer with all that is that even the characters are not being developed, but exist as the same broad stereotypes and cartoons from the very beginning. Even the most normal and humane ones do, like Billie and Ma Loute whose attempt of romance, conceived as the emotional core of the film.

Which leads us to another major issue: Slack Bay has no center or anchor of any kind. The audience gets to know the villain in the investigation just under the investigators’ noses and can presume the unsuccessful outcome of it all. The love story is so basic and does not generate any kind of conflict between two self-absorbed families. Aristocratic morons, state buffoons and the angry peasants who hate the former two so much they would literally eat them serve well as a metaphor of class warfare going wild and as a potent punchline, but it is still not enough to wrap the whole film around it.

Still, there are some pleasures to be found in Slack Bay. First and foremost, French A-list actors play complete idiots with gusto and bravado, and that is fun to watch. Dumont also scores some broad laughs with his peculiar sense of humour. And the cinematographer Guillaume Deffontaines is nothing short of a miracle worker for occasionally turning the muddy swamp landscape into an insanely photogenic one, highlighting the contrast between the nature and the humans it supports.

Slack Bay is a well-done, glorified trash movie and it is obviously Dumont’s deliberate decision. Does it work? It is hard to say, some of the time, yes, but all the time, not really.

The Light Between Oceans

2016.

scenario i režija: Derek Cianfrance (prema romanu M.L. Stedmana)

uloge: Michael Fassbender, Alicia Vikander, Rachel Weisz, Florence Clery, Bryan Brown, Leon Ford

Zlatno pravilo melodrame glasi: svaki trenutak sreće za glavne junake znači samo predah od sve gorih i nesreća. Na stranu što je u slučaju ovog partikularnog filma trenutak njihove najveće sreće zapravo kriminalne prirode i duboko nemoralan, što otežava i navijanje za njihovu sreću. Na stranu i kraj koji po hollywoodskom receptu ne može biti logičan i tragičan, već se mora gledaocima stvoriti iluzija da im se “isplati” pratiti muke filmskih junaka.

The Light Between Oceans je, i pored toga, film vredan pažnje. Prvo, za kormilom je Derek Cianfrance, autor koji već sa Blue Valentine (2010) uspeo napraviti potpuno originalan, iskren i ozbiljan ljubavni film koji tematizira neizbežni raspad veze, pa se može očekivati da će i u okvirima kostimirane melodrame pronaći načina da okrene stvari na svoju stranu. Drugo, Cianfrance je bez sumnje reditelj koji vrlo dobro zna sa glumcima, što nije samo dokazao sa Blue Valentine, nego i sa ambiciozno zamišljenim, ali pomalo banalno “hyperlinkanim” The Place Beyond the Pines (2012), a ovde na raspolaganju ima izuzetno atraktivan par, Michaela Fassbendera i Aliciu Vikander koji su, kako se to zna desiti, na snimanju otpočeli svoju hollywoodsku romansu. Naravno, među njima je sve prštalo od hemije.

Problem je, međutim, što Cianfrance kao da ne veruje dovoljno u materijal koji ima pred sobom i u sposobnost glumaca da ga sami iznesu, pa čini sve da gledaocima izazove emocije. Ako treba, i na potpuno veštački način. Tako po pitanju kadriranja često preteruje sa ekstremno krupnim kadrovima usmerenim često na lica glavnih glumaca koje, pak, smenjuje sa lepim i poetičnim pejzažima koji se poigravaju sa prirodnom svetlošću i sve to prati predominantnim, emotivno-manipulativnim soundtrackom u poslednje vreme sveprisutnog Alexandrea Desplata. Kada bi njegovo prisustvo bilo za nijansu ili dve diskretnije, The Light Between Oceans bi bio bolji film, možda čak jedan od modernih romantičnih klasika.

Okvir za tragediju je tu već na početku filma. Tom Sherbourne (Fassbender) je veteran Prvog svetskog rata kojeg more misli o slučajnosti rasporeda života i smrti i koji za svoje psihičko stanje lek traži u samoći i zato se javlja za posao svetioničara na otoku na razmeđi okeana kakvih 100 milja od obale Australije. Njegovi planovi za samoću i kontemplaciju su poremećeni kada upozna Isabel (Vikander), kćerku svog nadređenog, devojku koja je u istom ratu izgubila dvojicu braće.

Uz Tomovo inicijalno opiranje, njih dvoje će započeti vezu, prvo pismima, a onda će se i venčati, a Isabel će se preseliti na otok. Međutim, prvi spontani pobačaj u trudnoći će je uzdrmati, a drugi će je skoro dotući. Tada im se “osmehne sreća” da u čamcu na vesla nađu mrtvog čoveka i još uvek živu bebu. Iako bi po pravilima Tom to morao prijaviti, pa da policija potraži detetovu majku ili neku drugu rodbinu, na Isabelin nagovor njih dvoje zakopavaju čoveka i dete odgajaju kao svoje. Međutim, kada Tom upozna detetovu majku Hannu (Weisz) kao skrhanu udovicu, njegov osećaj moralnosti neće izdržati da joj ne napiše pismo koje će pokrenuti istragu zbog koje će Tomu i Isabel biti oduzeta mala Lucy, raspašće im se veza i pretiće im zatvor zbog otmice deteta, a možda i ubistva koje će im biti prikačeno.

Problem je makar delom i u izvornom materijalu odnosno slučajnosti sa kojom se događaji ređaju i povezuju. Razumljivo, želja za nečim što ne možemo imati je jaka toliko da ćemo u određenoj prilici zaboraviti na svoja etička načela. Druge stvari, one koje su toj situaciji prethodile i one koje su iz nje proizašle, su, međutim, suviše proizvoljne. Šta otac sa bebom radi van kuće po noći da bi ih napale siledžije, poterale u barku i barkom na more? Zašto bi siledžije napale bebu ako imaju problema sa ocem? Kako to da uticajni deda koji nije hteo ništa imati ni sa kćerkom, ni sa zetom, ni sa unučetom, odjednom finansira istragu? Kako to da Isabel nije drugu trudnoću pokušala isterati u civilizaciji, sa doktorom u blizini, umesto na svetioniku usred mora? Nije li dete koje su dobili preveliko da bi prošlo kao ranije rođeno? I kako to da se u relativno malom gradu Hannah i Isabel nisu srele ranije kada već idu u istu (jedinu?) crkvu, na isto groblje i po istim društvenim događajima?

Cianfrance je svestan materijala i činjenice da ne sme petljati s njim previše, pa se zato fokusira na druge aspekte. Period je pogođen sjajno, vizuali su impozantni, a glumci u vrlo dobrom izdanju. Fassbender je predivno utišan, Alicia Vikander ekspresivna, a iz Rachel Weisz je izvučen maksimum. Takođe, Bryan Brown kao njen otac i Leon Ford kao njen pokojni muž prisutan u ukusno raspoređenim flashback momentima uspevaju da odigraju pamtljive epizode. O rediteljevom sjajnom radu sa glumcima svedoči i to da je četvorogodišnja Florence Clery koja igra devojčicu Grace, odnosno Lucy, ujedno i simpatična i pršti od talenta i ne odlazi u krajnosti po pitanju afektiranja, što inače deca-glumci imaju običaj.

To je dovoljno da The Light Between Oceans bude film sa naznakom veličine i iskrenih emocija koja se skrivaju ispod slojeva melodrame i ponekad širokopoteznih, a ponekad preterano pipavih intervencija. Za instant-klasik ili remek-delo savremenog ljubavnog filma ipak nije bilo realne šanse. Ni uz sav trud, reditelj Cianfrance, Fassbender i ostatak glumačke ekipe nisu uspeli da se dovoljno izdignu iz okvira predloška.

Gifted

2017.

režija: Mark Webb

scenario: Tom Flynn

uloge: Chris Evans, Mckenna Grace, Lindsay Duncan, Jenny Slate, Octavia Spencer

Protiv svih šansi, Gifted nekako radi i prenosi poentu koju u suštini i treba. Opis koji govori o sirotoj devojčici za koju se ispostavlja da je matematički genije, melodramatska pomagala, kliše sudske drame (borba za starateljstvo) i hollywoodska potreba za “crtanjem” tako da i poslednji idiot shvati ne ulivaju poverenje, kao ni imena kreativnog tima iza filma. Reditelj Mark Webb se bavio video-spotovima, a u svetu filma ima jedan kultni uradak (500 Days of Summer) i dva franšizna nastavka (novi Spiderman), dok Tom Flynn izbacuje otprilike po jedan opskuran scenario po dekadi. Ipak, Gifted je vredan gledanja.

Narečeno siroče je Mary (Grace) koju u proleterskom okruženju Floride odgaja ujak Frank (Evans). Otac nikada nije bio u priči, a majka, genijalna matematičarka koja je radila na jednom od sedam milenijumskih problema, je izvršila samoubistvo kada je Mary bila beba. Iako se doima kao posve normalna cura koja je zaljubljena u svog jednookog mačora, voli da visi sa starijom, mudrom susedom Robertom (Spencer) i ne želi da ide u školu, Mary je, čini se, nasledila majčin dar, što će prva otkriti njena učiteljica Bonnie (Slate). U priču ulazi ambiciozna baka Evelyn (Duncan) i sudsko navlačenje može da počne.

Ako vam se ovo čini kao nekakav spoj Rainmana, Annie, Good Will Hunting i Kramer vs Kramer, ima tu nečega, posebno kad Flynnov scenario prejako podigra nešto očito poput situacije sa mačkom u azilu ili sudije koji ne voli babin stav, ali voli njen novac, a Webb na to nasedne, pa ga odradi kao dinamički akcenat. Dobra stvar je, međutim, da su takvi teatralni ispadi izbalansirani sa “low-key” humornim momentima (recimo kada Mary zatekne svoju učiteljicu kako izlazi iz ujakovog kreveta i pozdravi je polu-retardirano kao u školi) i momentima iskrenosti u kojima nam “zaraćene strane” stavljaju do znanja da se tu radi o detetovom interesu i svetonazorskom sukobu koji nije lični.

Zapravo, najjači adut filma su likovi koji možda nisu svi detaljno razvijeni (suseda i učiteljica deluju pomalo dvodimenzionalno, a ni genijalno dete ne odstupa previše od klišea), ali ni u jednom trenutku nisu crno-beli. Odnosno, Frank ima najbolju nameru, ali možda nije svestan šta radi i u šta se upleo, a Evelyn je možda uštogljena snobčina, ali zaista veruje da je njen pristup ispravan na duže staze. Od takvih likova profitiraju glumci jer im je pored nekakvog temelja u realističnosti ostavljen prostor za nekakvo razmahivanje. Octavia Spencer igra ulogu kakvu bi sada već mogla i odmesečariti, ali je tako može odigrati samo ona. Jenny Slate u film donosi taktilnost iz svog indie opusa i ostvaruje opipljivu hemiju sa Evansom (Marvelovi Captain America filmovi) koji, pak, konačno ima priliku za pravu glumu nasuprot akrobacijama u trikou pred “green screenom”. Mckenna Grace je vrlo simpatična kao Mary, a Lindsay Duncan briljira kao hladnokrvna britanska kučka sa istančanim smislom za humor.

Osim izuzetne glume, razlog za pogledati Gifted je i to što uprkos svom staromodnom, klišeiziranom izrazu ovaj film pogađa suštinu sadašnjeg vremena i poteže jednu od onih večitih, univerzalnih dilema. Jasno, ne mora biti siroče i ne mora biti matematika, premda su to aduti za emotivnu investiciju i intelektualno poštovanje od strane gledatelja. Reč je o bilo kakvoj mladoj osobi i bilo kakvom opipljivom i možda utrživom talentu, a pitanje svih pitanja je fokus, odnosno mera u fokusu. Tu odluku mora doneti relativno odrasla osoba jer dete ne može sagledati širu sliku, a rizik je ogroman. Neko može baciti sve karte na jedno, juriti tog proverbijalnog zmaja koji će mu možda i pobeći i zanemariti takođe esencijalne stvari poput socijalnih veština i kontakata sa drugim ljudima. Opet, bez fokusiranog i vođenog razvoja, bilo kakav dar može postati tek hobi i razbibriga.

Miss Stevens

2016.

režija: Julia Hart

scenario: Julia Hart, Jordan Horovitz

uloge: Lily Rabe, Timothée Chalamet, Lili Reinhart, Anthony Quintal, Rob Huebel

Počnimo sa indie-klišeom u temelju filma. Naslovna junakinja (Rabe) je relativno mlada profanka engleskog u srednjoj školi i za vikend vodi trio učenika na takmičenje iz drame koje će im možda doneti neke nagrade, a školi sredstva da ojača svoj umetnički aktiv. Klinci su zakopčana štreberka Margot (Reinhart) koja nema talenta za glumu, ali ima za organizaciju aktivnosti, otvoreno gay mladić Sam (Quintal) koji je malo teatralan, ali ne previše i Billy (Chalamet), problematični momak sa nedefinisanim poremećajem u ponašanju zbog kojeg mora uzimati lekove i gomilom talenta, ali i sa ne baš zdravom fiksacijom na svoju profesorku. Kako to obično biva u indie filmovima, svi će se oni usput otvoriti i naučiti nešto o sebi, drugima i životu kao takvom.

Kao i Billy, tako je i gospođica Stevens, pravog imena Rachel, nestabilna i nesavršena osoba i među njima će se pojaviti varnice. Tu, međutim, Miss Stevens odstupa od ofucanog klišea o skandaloznoj, zabranjenoj ljubavi između profesorke i učenika. (Uvek ta usamljena profesorka predaje maternji jezik, valjda da bi autori podvukli poentu o snazi reči kojom se iskazuju najprefinjenija osećanja u književnosti i teatru i nedostatnost istih u stvarnom svetu.)

Rachel će se čak upustiti u ne baš moralnu vezu (zapravo instant-sparivanje) sa oženjenim kolegom (Huebel), a iskrice prema Billyju su od druge, prijateljsko-platonske sorte. To ne znači da se takav odnos svejedno smatra primerenim i da su intimna poveravanja profesorke prema učeniku dozvoljena, ali ono što ih spaja je snažno osećanje retko korišteno u filmovima: tuga. Dok kod Billyja ne znamo za razlog za tugu, kod Rachel je jasan: ona žali za svojom nedavno preminulom majkom sa kojom ju je spajao i teatar.

Nošen sjajnom glumačkom izvedbom Lily Rabe koja se hvata anksioze i balansiranja između profesionalne i ljudske distance s jedne strane i otvorenosti i ranjivosti s druge, Miss Stevens je prilično zanimljiva studija karaktera. Njoj se prilično dobro priključuje mlada nada američkog indie glumišta Timothée Chalamet, iako njegov Billy ostaje nedorečen pre nego enigmatičan. Ostatak likova nije čak ni toliko razvijen da bi odstupio od dvodimenzionalnosti, iako i Lili Reinhart i Anthony Quintal imaju po jednu scenu da pokažu svoj glumački potencijal.

Ono što se, međutim, može primetiti je da je autorici Juliji Hart koja iza sebe ima već jedan intrigantan scenario za komorni, ratni ženski western The Keeping Room stalo do likova i da se ne boji da to pokaže. Oni će upadati u gorko-slatke, ponekad čak i neugodne situacije, ali se u njima neće ponašati kao uvredljivi stereotipi. Scenario koji potpisuje zajedno sa proslavljenim producentom Jordanom Horovitzom tako nešto ne dopušta. Isti tandem ima film u najavi za sledeću godinu i taj bi uradak mogao biti zanimljiva nadogradnja poetike i psihologije koja je započeta sa Miss Stevens, ali kojoj treba još kilometraže da se razvije.

Antibirth

2016.

scenario i režija: Danny Perez

uloge: Natasha Lyonne, Chloë Sevigny, Meg Tilly, Mark Webber, Maxwell McCabe-Lokos, Emmanuel Kabongo, Neville Edwards

Antibirth je jedan od čudnijih spojeva raznih tema i filmskih uticaja u poslednje vreme. Tako ćemo tu naći odjeke nekoliko horor majstora, lokacije propale periferije Detroita, milje teške socijale i margine (što je u hororu retkost – valjda se publika bolje saživljava sa “vanilla” srednjom klasom), teorije zavere, estetiku trash televizije iz 80-ih, uticaj lakših i težih droga na zaplet, teorije zavere i šta sve ne. Pitanje svih pitanja je kako se sve to drži zajedno, a jednoznačan odgovor mi beži, pa neka za sada stoji primedba da nešto radi solidno (iako nema genijalnih momenata), a ponešto je prilično “off”, kao da je film radio početnik sa dosta talenta, ali sa nedovoljno veštine i iskustva da ispuni svoje ambicije.

Počnimo od radnje koja deluje kao pod-zaplet iz The X-Files prebačen u format B-filma i u milje marginalaca, alkosa, džankija, krimosa i poludelih vojnih veterana. Naša anti-junakinja Lou (Lyonne) živi u prikolici, radi povremeno, a ostatak vremena se zabavlja pijući, drogirajući se, vodeći isprazne razgovore sa najboljom prijateljicom Sadie (Sevigny), jedući junk food i viseći po žurkama sa sebi sličnim individuama. Međutim, kada se posle jedne žurke izgubljene u crnim rupama ovisničkog pamćenja kod Lou jave simptomi trudnoće koji sugeriraju ne-ljudsku ili možda čak ne-zemaljsku varijantu, ona kreće da se tripuje, uporno tvrdeći da bi se setila seksa da joj se dogodio...

Sadie nije puno od pomoći jer iza toga možda stoji njen dečko diler i svodnik (Webber) i njegovi mutni poslovi sa misterioznim tipom koji tvrdi da ima nešto s vojskom. Zato na scenu skoro slučajno stupa starija gospođa, Lorna (Tilly), koja ima neke čudne teorije koje opet nekako vode do vojske. U međuvremenu Lou se usled svog uznapredovalog i nimalo prijatnog stanja sve više pasivizira, a njen mozak potpomognut alkoholom i drogom od sećanja, tripova, fantazija i noćnih mora pravi ne baš primamljivu kašu.

Zvuči kao recept za spajanje Cronenbergovog “body horrora” sa Lynchovim na slobodu puštenim tripovima u stilizaciji negde između Watersa, B filma, “midnight flicka” i socijalne drame. Nije čak ni problem što se Danny Perez ni najmanje ne trudi da nam barem neki lik učini iole simpatičnim, naprotiv, taj neapologetski pristup ima svoj šarm, kao i nasumično opaljeni flashback momenti koji objašnjavaju sve važnije tačke zapleta, naizgled slučajna cirkulacija likova koji će postati važni i struktura filma koja oponaša loš narkomanski trip uz retardiranu televiziju.

Problem, međutim, nastaje u generalno neujednačenom ritmu i predugačkim scenama u kojima Lou blebeće i blebeće sa nekim ili sama sa sobom do te mere da se trudnoća kao nešto što bi trebalo biti “highlight” filma gura u zapećak. Pošto one zauzimaju lavovski deo minutaže, svaka oštrica u filmu biva otupljena: i ona socijalna, i ona vezana za nuspojave kod narkomanije i alkoholizma, pa i kada je reč o ženskom telu i trudnoći kao životnom stilu i šoku za organizam. Antibirth tako postaje tripozan film o svemu i svačemu koji usled svoje nedorečenosti i nedopečenosti ostaje tripozan film ni o čemu.