The Phenom

2016.

scenario i režija: Noah Buschel

uloge: Johnny Simmons, Paul Giamatti, Ethan Hawke, Paul Adelstein, Elizabeth Marvel, Marin Ireland, Louisa Krause, Yul Vazquez, Sophie Kennedy Clark, Alison Elliot

Bejzbol je fenomenalan, kompleksan sport. Nije to stvar sirove snage, tehnike ili bazične sportske taktike, već nečeg drugog. Na fizičkom planu, osnova svega je eksplozivnost, brzina transformacije iz relativnog mirovanja u precizno kretanje, a uslov za eksplozivnost je anticipacija kod udarača, hvatača i igrača u polju i vrlo stabilna psihološka slika kod bacača. Još više od toga, bejzbol je pre svega igra karaktera, mentalne snage, hladnokrvnosti i veštine “čitanja” protivnika i manipulacije, 1 na 1, u solidnoj meri nalik pokeru. Ima nečeg arhetipskog, revolveraškog u samoj slici koja hvata trenutak bacanja.

The Phenom je na svojoj površini film o bejzbolu, ali potpuno lišen te tipične sportske, takmičarske komponente, tih trenera koji bodre svoj tim, tih ključnih trenutaka koji kuju karijere i zapravo svih klišea sportskih filmova. Ovo je pametniji film od toga, fokusiran upravo na psihološku sliku jednog igrača, klinca koji je tek postao profesionalac, pa se lomi, te na njegov odnos sa ljudima iz prošlog i sadašnjeg okruženja: agentom, novinarkom koja ga ganja, psihoterapeutom, nekadašnjim trenerom, ocem, majkom, devojkom, učiteljicom, na koncu i sa samim sobom i igrom koja bi morala biti radost, a nije.

Toliko smo naviknuti na filmove o uspehu kao nekakvu formulu da zaboravljamo da uspevaju samo izuzetno retki, dok ih većina otpada na ovoj ili onoj stepenici. Transfer u profesionalce i igranje u velikim ligama je stres i opterećenje za jednu mladu ličnost koja je celi život razmišljala o palicama, neuspeh u toj situaciji je poraz sa kojim se mora živeti. The Phenom čak u nekoliko navrata neskriveno ukazuje na grešku u kodu američkog odnosa do sportista koji su istovremeno gladijatori (visokouvaženi robovi u ovom slučaju slave i novca) i idoli koje gotovo religiozno štujemo. U tom smislu, savršeno nova je slika glavnog lika, mladića u problemu, Hoppera Gibsona (Simmons) koji je finansijske ideale ispunio kada je majci kupio vilu i kojem do slave nije stalo ni najmanje.

Ali, najviše od svega, The Phenom je priča o propasti jedne svojim izborom hendikepirane osobe, lomljenju pod pritiskom i tek nagoveštenim oporavkom. The Phenom je priča o stresu, mentalnoj snazi i ranjivosti i o uticajima koje skupljamo a da ih nismo ni svesni. O odsutnom ocu (Hawke) koji je sina teškim “drillom” pretvorio u robota za bacanje loptice i terapeutu (Giamatti) koji pokušava da ga navede da bude ličnost i vidi celu sliku u kojoj je sport samo odlično plaćena igra, potpuno besmislena ako u njemu ne možemo naći radost.

The Phenom je film o bejzbolu i njegovoj psihologiji u kojem nećemo videti nijedan meč, čak nijedno bacanje prema protivničkom igraču, u kojem će likovi pre svega razgovarati jedni s drugima u dugim scenama. Takvi dijalozi, smešteni u sadašnjost ili u maglovita sećanja na prošlost imaju jedan “mametovski” kvalitet, istovremeno zvuče životno, literarno i filozofski. Takav scenario od glumaca zahteva jedan veoma precizan rad i kontrolu, a od reditelja da povuče difuznu granicu između filma i teatra, pošto bi The Phenom bio savršena pozorišna predstava.

Glumci će dobiti svoje trenutke da zablistaju, bila to jedna scena ili više njih. Ethan Hawke opet igra neodgovornog oca, ali doza agresivnosti koju ispoljava je strašna i bolna. Paul Giamatti i njegov utišani stil glume nisu nikada bili bolje iskorišćeni nego sada, u ulozi terapeuta. Ta dva lika, dva sveta, presudna su za Hoppera kojeg Johnny Simmons igra suvereno, sa merom i empatijom prema liku koristeći priliku da sarađuje sa njima dvojicom starijih i iskusnijih. Ostatak glumačke postave ima manje prostora, ali sasvim dovoljno za karakterne, filigranske minijature.

 Zapravo, ovakav film smo mogli očekivati od autora kao što je Noah Buschel, jednog od onih koje možemo odmah prepoznati na osnovu stila. On je jedan od onih koji će uzeti žanrovski standard ili standardne motive i potpuno ih izokrenuti i podrediti svom pripovedačkom i rediteljskom stilu. Sportom se već bavio u svom prethodnom filmu Glass Chin, u pitanju je bio boks, ali je ceo film izokrenut u pravcu “talky” noira niskog intenziteta. Sada bejzbol služi kao svojevrstan uvod u film o terapiji, psihološku i egzistencijalnu dramu. Vrlo zanimljivo i pamtljivo, sveže i nesvakidašnje filmsko iskustvo.