2015.
scenario
i režija: Martin Zandvilet
uloge:
Roland Moller, Mikkel Boe Folsgaard, Laura Bro, Louis Hofmann, Joel
Basman, Oskar Bokelmann, Emil Buschow, Oskar Buschow
Teško
da postoji pravedan rat, on je prljav sam po sebi, i sva skrivena
motivacija modernih “proxy” sukoba govori tome u prilog. Ipak,
opšteprihvaćeno mišljenje je da je Drugi svetski rat poslednji rat
u kome se moglo pronaći junaštvo i to iz razloga što se znalo ko
je ko i ko se za šta bori. To možda važi za period do 9. maja
1945. godine, ali su već sledećeg dana pravila promenila. Promenila
su se možda i već tokom rata, i zbog izmenjene, ne-mitološke
perspektive je i Peckinpahov Cross of Iron jedna od
najuspelijih anti-ratnih izjava.
Zaustaviću
se na “pobedničkoj pravdi”, čak ne ni na vrućem tlu Balkana i
Istočne Evrope, neću spominjati streljanje zarobljenika, odmazde
nad civilima i proterivanje etničkih Nemaca. Under sandet nam
govori o Zapadu, o Danskoj i “pobedničkoj pravdi” tamo, o
nemačkim ratnim zarobljenicima koji su bili naterani da čiste
minska polja na zapadnoj obali te zemlje i njihovom tretmanu od
strane danske vojske i danske države tako ponosne na čovečno
držanje tokom Holokausta (kada je danski kralj iz protesta nosio
žutu traku oko ruke), ako ne baš herojski otpor tokom rata.
Već
prva scena pokazuje iskonsku mržnju protagoniste, danskog narednika
Rasmussena (Moller) prema nemačkom okupatoru i ona je razumljiva
nakon pet godina ugnjetavanja. Prateći kolonu zarobljenika, on traži
povod za reakciju i nalazi ga kod jednog od njih koji sa sobom nosi
dansku zastavu. Prilazi mu, udara ga i viče “Ovo je moja zemlja!”,
nastavljajući da ga šutira na zemlji. Istu reakciju ima i na drugog
vojnika koji pokušava da se umeša. Lična i nacionalna frustracija
kipe u tom čoveku i on se time kvalifikuje da nadgleda zarobljenike
koji čiste minska polja. Makar neće pokazati suviše milosti prema
neprijatelju.
Uostalom,
Nemci su postavili mine, pa neka ih isti ti Nemci i očiste. To je
logika kojom se vodi i vođa tog projekta, poručnik Jensen
(Folsgaard). Samo, ti Nemci koji su postavili, ukopali po 20-ak
centimetara u pesak po danskim plažama očekujući britansku
invaziju baš na tom mestu, odavno su otišli na neki drugi front.
Nemački zarobljenici koji su kraj rata dočekali u Danskoj uglavnom
nisu bili ono što možemo nazvati arhetipom vojnika, bili su to
isluženi starci i maloletni dečaci. Upravo su oni prošli brzi kurs
za deminere i poslati na plaže, često u neljudske uslove, bez hrane
i pijaće vode da čiste minska polja.
Under
sandet prati jednu grupu koja je u početku brojala 14 dečaka
pod komandom narednika Rasmussena. Kako vreme prolazi i kako posao
napreduje, često sa šokantnim i emotivnim trenucima, tako dečaci
naprasno odrastaju, a narednikov sentiment se menja. To nisu oni
veliki i zli Nemci koji su okupirali njegovu zemlju. To su deca koju
su neki odrasli ljudi pokupili iz škola i kuća i poslali ih u rat.
To su deca koja dozivaju majku kada im je teško. Deca koja čeznu za
hranom i domom.
Under
sandet je na psihološkoj ravni izuzetno moćan film. Još od
naslova i njegovog dvosmislenog engleskog prevoda. Idilični krajolik
peščane plaže stoji u suprotnosti sa dramatičnim događanjima na
ekranu, sa nasiljem, patnjom i smrću i upozorava nas da su posledice
monstruoznih planova prisutne čak i kad nisu vidljive golim okom.
Hvataćemo tako trenutke patnje i sukoba, ali i trenutke igre i
topline i nade da će se sve što vidimo “jednom juče zvati”.
Videćemo kako Rasmussen ispod fasade strogog oficira postaje čovek
sa etičkim imperativima koji su iznad vojske i zemlje, kako ga
pogađa smrt svakog od momaka i kako onim preostalima postaje sve
više kao otac, a sve manje zatvorski čuvar.
Reditelj
Martin Zandvilet je svoju karijeru gradio prvo kao montažer, a onda
kao scenarista i oba ta aspekta vidljiva su na primeru njegove režije
u Under sandet. Kao scenarista, brižljivo gradi, profilira i
psihološki nijansira svoje likove, odrasle muškarce i dečake. Na
raspolaganju mu stoje vrlo solidni danski glumci, Mollera smo možda
primetili u manjim ulogama u drugim filmovima, Folsgaarda i u glavnoj
ulozi u A Royal Affair (2012), kao i perspektivni glumci koji
će jednog dana nositi nemački film. Neki poput Hofmanna i Basmana
već grade glumačku karijeru, dok su drugi poput braće Buschow po
prvi put na filmu. Zandvilet ih sve pažljivo uklapa u svoju viziju,
a pazeći na montažu i ritam kreira jedan anti-ratni “mood piece”
koji nećete brzo zaboraviti.
No comments:
Post a Comment