kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda
Jedan od kurioziteta bioskopske scene u Srbiji je taj da neki domaći naslovi znaju da ostanu na repertoaru mesecima, čak i kad se radi o filmovima koji su zapravo izvučeni od televizijskih serija. U tom smislu, deluje pomalo čudno da jedan „film-film“ (od kojeg će se posle možda izvući serija), ,,Trag divljači“ Nenada Pavlovića, na repertoaru provede samo oko mesec, uz povlačenje iz većine bioskopskih dvorana i ostanak tek u retkima i u malom broju termina.
Možda je razlog za to sasvim prozaičan, da je takav dogovor postignut između produkcijske i distributerske kuće, kao i prikazivačke mreže. Može biti i to da je ,,Trag divljači“, kao film za odrasliju i zreliju publiku kojoj guste reference što na opus Nenadovog oca Živojina Pavlovića, što na Jugoslaviju, što na uvozne žanrovkse postulate, ponešto i znače - odveć eluzivan za onu mlađu i nezahtevniju publiku, pa stoga neisplativ. Opet, možda bi makar najviše u skladu s tonom filma, koji funkcioniše kao mešavina između porodične drame i klanovskog trilera bilo objašnjenje, da se ovde radi o nekoj zaveri ili podmetačini.
Jugoslav Bucalo (Radivoje Bukvić, povratnik u domaću kinematografiju nakon karijere u Francuskoj) je novinar-njuškalo magazina Panorama koji je razvio opsesiju jednim od uhapšenih vođa studentskih protesta 1968. godine, Aljošom Jotićem (Miloš Timotijević koji je s Bukvićem igrao u seriji ,,Besa“), sinom visokog oficira Udbe Blagoja Jotića (Miki Manojlović). Njegov urednik se baš ne bi zamerao vlastima, ali na izbor tema koje Jugoslav čini utiče i njegov izvor, zapravo takođe Udbaš Miloje (Dragan Bjelogrlić) s kojim sarađuje. Jugoslav tako dobija zadatak od urednika da ode u gradić Vranovac u Istočnoj Srbiji i tamo ispita slučaj samoubistva gimnazijskog profesora nakon prijave za zlostavljanje maloletnica.
Skoro istovremeno, Aljoša biva uhapšen u istom tom Vranovcu zbog krivolova, pa u begu slučajno policiju dovede do pećine u kojoj se skriva telo mrtvog muškarca. Telo pripada lokalnom obaveštajnom zapovedniku Vuku Babiću koji je s Jotićem starijim povezan i karijerno (zajedno su ratovali i zavodili red i u Vranovcu i u Beogradu) i rodbinski-privatno (Babić je bio suprug Jotićeve kćeri Sonje, odigrala ju je Nada Šargin). Taj razvoj događaja dovodi Blagoja u Vranovac.
Dok Jugoslav vodi svoju istragu i polako otkriva šire klupko povezanih događaja, uglavnom se oslanjajući na smer koji mu daje profesorova udovica Sibinka (Milena Pavlović, režiserova sestra, kao „MVP“ filma), ili lokalni ambiciozni fotoreporter Bole Fotos (Boris Milivojević), i zaljubljuje se u „fatalnu“ udovicu Sonju, Blagoje mora da se izbori sa strujama u Službi i u policiji kako bi zaštitio porodicu, dok ga istovremeno izdaje zdravlje. Ne treba smetnuti s uma da igru igraju i lokalni agent Udbe u Vranovac poslat iz Slovenije, ambiciozni policajac (Jovo Maksić), kao i šef suprotstavljenog špijunskog klana Drecun (crnogorski glumac Mirko Vlahović), pa zaplet postaje izuzetno gust.
,,Trag divljači“ se vodi kao film nastao po motivima proze Živojina Pavlovića, ali su ti elementi prisutniji u okolini, nego u samom zapletu. Nenad Pavlović „gađa“, a ponekad i pogađa atmosferu iz pripovedaka, novela i romana oca, to crnilo, beznađe, raspad, bolest psihičku i fizičku, kao i motiviku erosa i tanatosa. Centralni deo svega toga je upravo samo mesto zbivanja, fiktivni gradić Vranovac u kojem se ukrštaju putevi raznih „jakih“ muškaraca s ratnim iskustvom (bilo iz pobedničke ili gubitničke vojske), zlostavljanih žena i dođoša tu poslatih po nekoj kazni, i u kojem se sukobljavaju nagoni za preživljavanjem i za (samo)destrukcijom.
Što se tiče filmskog traga koji je Živojin Pavlović ostavio u filmu sina, on je manje primetan od nekih drugih uticaja. Zapravo, ,,Trag divljači“ se može opisati kao miks pre svega američkih žanrova kao što su film-noar u svojoj osvetljenijoj neo-varijanti iz sedamdesetih, paranoidni politički triler iz istog istorijskog razdoblja, te ruralni „backwoods“ noar iz novog milenijuma sa temom odnosa moći u malom mestu, uz primese evropskog političkog trilera, balkanske porodične drame i sa tek laganim garnirungom procedurala. U svemu tome, mesta za poetiku srpskog i jugoslovenskog Crnog talasa ima samo u tragovima, a Nenad Pavlović kao da nema petlje za količinu crnila ili animalnosti po kojoj je bio poznat njegov otac, a da istovremeno želi da što više toga spakuje u jedan film. To inače treba razumeti, budući da je karijeru gradio pre svega kao kasting-direktor, a da je prilike da režira dobijao pre svega na televiziji, i to na čisto egzekutorskim pozicijama.
Ta bogata smeša se još dobro drži pri početku u kojem pleni svojim vizuelnim stilom „lažnih sedamdesetih“ pre svega kroz fotografiju Bojane Andrić u zasićenim bojama, dok scenografija, kostim i rekvizita verno oslikavaju period kasnih sedamdesetih u koji je radnja smeštena, ali to ne rade na napadni način.
Takođe, glumačka postava koju Pavlović ima na raspolaganju je izvrsna, a svako od njih ponaosob je sposoban da odigra i nadgradi bazičan, gotovo tipski lik koji ima. Konačno, Pavlović je i više nego sposoban da priču zaplete i vozi na nekoliko koloseka.
Nažalost, film gubi momentum oko sredine, istraga postaje manje važna, trilerski podzapleti se po potrebi uvode i napuštaju, a porodična i društvena drama preuzimaju fokus, prebacujući ,,Tragove divljači“ na kolosek nekih malo sofisticiranijih ,,Balkanskih pravila“. U toj tipskosti, prestaje da nas bude briga za likove i njihove motivacije, dok sam slučaj, odnosno slučajevi ostaju nerazrešeni, a arbitrarno raspleteni kako bi se na dubljim slojevima zapravo otkrila „naknadna pamet“ o temeljima socijalističke Jugoslavije (u koje su uzidani leševi poraženih vojnika, bivših drugova koji su „zglajzali“ i nekooperativnih civila). To nije neko naročito novo saznanje, kao i o njenoj sudbini da se raspadne (što je prilično lako izgovoriti s udobne distance od 30 godina od raspada zemlje).
Nenad Pavlović svakako ima potencijala i kao scenarista (pripomogli su mu Đorđe Milosavljević i Dimitrije Vojnov) i kao režiser, ali čini se da mu je falilo malo vere u sebe, pa da ispriča jednu ili makar konačni broj priča koje se mogu složiti zajedno. Ovako, čini se da nije uspeo da se othrve porivu da u film stavi previše svega (likova, motiva, referenci, ideja i zaključaka), što je teret koji malo filmova može da ponese. Dobro je da ,,Trag divljači“ postoji i idealno bi bilo kada bi film poslužio kao stepenica u razvoju i autora i kinematografije.
No comments:
Post a Comment