Lista - Oktobar 2023.

 

Ukupno pogledano: 38 (34 dugometražna, 4 kratkometražna)
Prvi put pogledano: 32 (28 dugometražnih, 4 kratkometražna)
Najbolji utisak (prvi put pogledano): Home Sweet Home
Najlošiji utisak: Pet Semetery: Bloodlines

*ponovno gledanje
**kratkometražni
***srednjemetražni
**(*)kratkometražni, ponovno gledanje

kritike objavljene na webu su aktivni linkovi

datum izvor Naslov na Engleskom / Originalni naslov (Reditelj, godina) - ocena/10

01.10. video The Integrity of Joseph Chambers (Robert Machoian, 2022) - 5/10
03.10  kino Gran Turismo (Neill Blomkamp, 2023) - 6/10
05.10. kino The Creator (Gareth Edwards, 2023) - 5/10
*05.10. festival Wake Me / Zbudi me (Marko Šantić, 2022) - 7/10
*05.10. festival The Man Without Guilt / L'uomo senza colpa / Mož brez krivde (Ivan Gergolet, 2022) - 9/10
06.10. festival Lunatic / Šterkijada (Igor Šterk, 2023) - 6/10
09.10. video The Caine Mutiny Court-Martial (William Friedkin, 2023) - 7/10
10.10. video Ballerina (Lee Chung-hyun, 2023) - 6/10
11.10. festival Observing / Opazovanje (Janez Burger, 2023) - 8/10
**11.10. festival I Still Talk to You / Mən hələ də səninlə danışıram (Turkan Huseyn, 2023) - 5/10
**11.10. festival Kathy and Teresa (Marie Zrenner, 2023) - 5/10
12.10. video Reptile (Grant Singer, 2023) - 5/10
12.10. festival Beauty and the Lawyer (Hovhannes Ishkhanyan, 2023) - 5/10
**12.10. festival Families' Albums / Albums de familles (Moia Jobin-Paré, 2023) - ?/10
12.10. festival Suzanne from Day to Day / Suzanne jour apres jour (Stéphane Manchematin, Serge Steyer, 2023) - 6/10
**12.10. festival Au Revoir, Pugs (Brett Allen Smith, 2023) - 6/10
12.10. festival Universe Department Store / Yuniebeoseu (Won Tae-woong, 2023) - 3/10
*13.10. festival Karpotrotter / Karpopotnik (Matjaž Ivanišin, 2013) - 9/10
*13.10. festival Playing Men (Matjaž Ivanišin, 2017) - 9/10
13.10. festival Togoland Projections / Togoland Projektionen (Jürgen Ellinghaus, 2023) - 6/10
13.10. festival The Gullspang Miracle / Miraklet i Gullspang (Maria Fredriksson, 2023) - 7/10
16.10. festival Role Model / Vzornik (Nejc Gazvoda, 2023) - 6/10
16.10. festival The Last Relic / Viimane Reliikvia (Marianna Kaat, 2023) - 7/10
16.10. festival When Adam Changes / Adam change lentement (Joël Vauderuil, 2023) - 7/10
16.10. festival Shooting Blanks / Poslednji heroj (Žiga Virc, 2023) - 6/10
19.10. festival The Standstill / Stillstand (Nikolaus Geyrhalter, 2023) - 7/10
*19.10. festival El Shatt - A Blueprint for Utopia / El Shatt - Nacrt za utopiju (Ivan Ramljak, 2023) - 8/10
19.10. festival Tender Metalheads / Heavies tendres (Joan Thomas Monfort, Carlos Pérez Reche, 2023) - 7/10
20.10. festival Home Sweet Home (Annika Mayer, 2023) - 9/10
20.10. festival Play Dead! / Fait le mort! (Matthew Lancit, 2023) - 8/10
23.10. video Saw X (Kevin Greutert, 2021) - 5/10
24.10. video Scrapper (Charlotte Regan, 2023) - 8/10
25.10. video The Exorcist: Believer (David Gordon Green, 2023) - 4/10
26.10. video Pet Semetery: Bloodlines (Lindsay Anderson Beer, 2023) - 3/10
28.10. video El Conde (Pablo Larrain, 2023) - 8/10
*28.10. video Night of the Living Dead (George A. Romero, 1968) - 9/10
28.10. video Vampire Hookers (Cirio H. Santiago, 1978) - 7/10
30.10. video When Evil Lurks / Cuando achecha la maldad (Demián Rugna, 2023) - 8/10

Scrapper

 kritika objavljena na XXZ

2023.

Scenario i režija: Charlotte Regan

Uloge: Lola Campbell, Alin Uzun, Harris Dickinson

Sve što vidimo u debitantskom filmu Scrapper Charlotte Regan koji je januara ove godine uzeo Veliku nagradu žirija u inostranoj konkurenciji Sundance festivala smo zapravo već videli u drugim filmovima. Imamo socijalni realizam koji je jedan od standarda britanske kinematografije. Imamo oštru, čak agresivnu devojčicu u centru filma, kao kod Céline Sciamme. Imamo odnos oca-propalice i kćeri kao odnos dva stranca, kao u filmu Paper Moon Petera Bogdanovicha. Imamo i motiv odrastanja, kako deteta koje život tera da prerano odraste, tako i nominalno odraslog, a zapravo nedoraslog čoveka. I nešto komedije i magijskog realizma kao začina. Opet, mešavina svega toga je originalna i zapravo organska.

Naša junakinja je dvanaestogodišnja Georgie (debitantkinja Lola Campbell) koja je nedavno izgubila majku s kojom je odrastala. Njihov odnos možda nije bio idealan, ali je ipak majčino prisustvo bilo jedino čvrsto i stalno u njenom životu. Georgie ne veruje u mudrost da je potrebno celo selo kako bi se podiglo dete, već misli da može da se "podigne" sama. U tu svrhu, da ne bi pala šaka socijalnoj službi, ona ih elaborirano laže da živi s ujakom Winstonom Churchillom čiji glas preko telefona potiče od nasnimljenih replika koje izgovara prodavac u lokalnom dućanu. U školu ne ide više, delom zbog žalovanja, a delom i zbog toga što mora da zaradi za život – krađom i preprodavanjem bicikala koje izvodi sa svojim jedinim drugom, godinu-dve starijim Alijem (Uzun, takođe naturščik), dok slobodno vreme provodi sređujući kuću da izgleda isto onako kako je izgledala dok je mama još bila živa, ili podsećajući se na njihove zajedničke uspomene.

Onda se, s neba pa u rebra, pojavljuje Jason (Dickinson), otac kojeg nikada nije imala i koji je nju i majku napustio kada se ona tek rodila, ili čak i pre toga. Jason, pak, nimalo ne izgleda kao otac, sa svojom izblajhanom kosom i stilom oblačenja kao da su još uvek rane 2000-te, a on tinejdžer. Određeni animozitet s njene strane je očekivan, ipak njega nije bilo nigde dok je ona odrastala, dok on mora da uspostavi kredibilitet ili čak autoritet prema svojoj kćeri koja je prilično tvrd orah. Mogu li njih dvoje "odrasti" zajedno?

Ovakva situacija često podrazumeva da se film radi u ključu tragedije, melodrame ili teške socijalne drame koja ispituje nesavršenosti sistema, ali Charlotte Regan koja je do sada režirala kratke filmove i video-spotove ovde bira drugi i drugačiji put i zapravo okeće sve u smeru dovoljno ozbiljne, ali ipak razigrane "indie-dramedije". U tome ponekad čak i preteruje, ubacujući pseudo-dokumentarne isečke očito odigranih "intervjua" s poznanicima, decom i odraslima, na temu Georgie i njihovog odnosa do nje. To je ipak jedini detalj koji u filmu ne štima i koji se čini malo preteranim, dok su neke druge dosetke sasvim na mestu, poput one da se uspostavi kontrast između neprijatne teme i neočekivano prijatne atmosfere oslikane u toplim, sunčanim bojama kroz objektiv direktorke fotografije Molly Manning Walker.

Teoretski, tako nešto ne bi trebalo da funkcioniše, posebno ne u rukama nekog ne baš iskusnog s formatom dugog metra jer su rizici daleko veći od potencijalnog dobitka. Međutim, Regan shvata da sve to zapravo mora proći kroz likove koji moraju biti dovoljno životni. U tom smislu, njen scenario ih pametno razvija samo do određene mere, uspostavljajući nekakav "kostur" na koji glumci, pa i ona sama iz rediteljske fotelje kroz rad s njima, dodaju "meso". Harris Dickinson zna da bude fantastičan, od proboja s gay-dramom Beach Rats (2017) Elize Hittman, preko uloge homofoba u Dolanovom poslednjem filmu Matthias and Maxime (2019), pa do uloge ispraznog manekena u Östlundovom prošlogodišnjem uratku The Triangle of Sadness, pa je i ovde jako dobro raspoložen i fino vođen kao Jason. Ali Scrapper je ipak film centriran oko Georgie i fantastično talentovane Lole Campbell koja je u centru svake scene, što može biti rizično. Iako je "teška", Georgie u njenoj interpretaciji nikada nije iritantna, klišeizirana ili očito nerealni konstrukt, što je samo po sebi uspeh, već je možemo sagledati iz svakog ugla sa svim njenim vrlinama i manama. Ovakve uloge su znale lansirati glumačke karijere.

A Film a Week - Home Sweet Home

 previously published on Cineuropa

Home films and video don’t lie. Why would they? They have been filmed without any artistic or filmmaking pretence, merely to record moments of life and happiness within the family circle. Or maybe they do lie? Because, artistic pretence or not, the amateur filmmaker or cinematographer at least selects what is and what is not to be shot on film or tape. So even if whatever we see is nothing but the truth, it certainly is not the whole truth.

German editor Annika Mayer chose to utilise Super 8 home movies for her feature-length directorial debut. Home Sweet Home has just premiered in the national documentary competition at DOK Leipzig and takes us behind the idyllic images of the happy life of a family in West Germany from the 1950s to the 1970s.

The family in the Super 8 shots, initially in black and white, then in colour, is not just any family. The parents, Rolf and Rosa, are the filmmaker’s grandparents. Their eldest son Ernst is her father, while the younger Frank is her uncle. The happiness and the idyll in the films that they enjoy during leisure time, trips to the seaside or the mountains, and their sailing adventures might seem real and very much in accordance with the spirit of the times in West Germany, which back then was experiencing an economic boom after the war-time destruction; however, there is something off with one of the faces whose smile tends to look more like a spasm. That face belongs to Grandpa Rolf.

But Grandma Rosa is the one to tell us the story from “behind the scenes” that could not be further from the harmony shown by the home movies. The story she tells is horrific, as it entails terrible domestic abuse in a society that is completely unaware of it. Firstly, Rolf is 13 years older than Rosa, coming from an affluent family, and she was pressed by her own parents to drop out of school in order not to pass up a great marriage opportunity. Secondly, he is a war veteran who served in the Wehrmacht as a gunner, from Paris to Crimea, so he probably suffered from some kind of PTSD. Finally, he was not shy about showing his temperamental issues, even to his parents. Domestic violence is rarely monocausal, so with a patriarchal framework, probable trauma and various personality issues at play, it can get really ugly. Rolf’s reactions were unpredictable, and that coupled with alcohol abuse, a propensity for cheating and unresolved love-life issues made things escalate from regular beatings to more concrete, life-threatening behaviour.

Working with a limited quantity of source material (as is evident from some of the frames repeating themselves throughout the film, especially towards the end), Mayer introduces newly filmed interviews lensed by her co-producer and regular collaborator Jakob Krese, which actually gives Rosa more space to tell her story. The contrast between what we hear and what we see is stark, but also very logical in the wider context of things. Mayer’s own editing is methodical and rhythmic, keeping this concentrated experience to a fitting 67-minute running time. The other hero of the film is the score composer and sound designer, Gaston Ibarroule. His sound design gives another dimension to the doc in a very material way, while his atonal, distorted music comments on the imagery. In the end, Home Sweet Home is anything but sweet, but it is a strong wake-up call.

A Film a Week - The Standstill / Stillstand

 previously published on Cineuropa

The COVID-19 pandemic and the response, or responses, to it by the various governments affected everybody. The film world was not spared either: unable to continue with their scheduled projects, filmmakers switched to shooting the new, locked-down reality, or to adapting their new projects to it so they could continue their work while complying with the newly introduced safety protocols. A new term, “corona-film”, was coined, and that label was applied to different things, from home documentaries and shorts to movies taking place over Zoom or similar platforms, and also to fiction features with a limited team of cast and crew members, usually set in a restricted number of locations. Not all of the documentary and fiction works made under those conditions commented, or even tried to do so, on the pandemic reality in a meaningful way, and even fewer did so within a context wider than, let’s say, a household.

In that regard, Nikolaus Geyrhalter’s newest documentary, The Standstill, is an exception, as it basically serves as a chronicle of the pandemic – or, more precisely, of the lockdowns and breaks from them in Austria and, more specifically, in the city of Vienna. It recently premiered in the international documentary competition of DOK Leipzig.

After the opening shot of a woman lying on a hospital bed with some kind of ventilator attached to her mouth and nose, and a textual info-card explaining the early history of COVID-19 globally and in Austria, the filmmaker establishes his style with a succession of shots of empty spaces, such as a road, a border crossing, an airport terminal, a shopping mall, a car park, a factory hall and, most impressively, a swimming pool dating from the late 19th or early 20th century. The shots are usually long and beautifully composed, with a strong sense of symmetry, and are separated from one another by blank, black screens.

The first words are only spoken some ten minutes in, by a medical specialist who explains the new situation, focusing on triage as a concept and the psychological pressure resulting from it. Geyrhalter then starts interviewing different people from different trades: a couple of small-business owners, a movie-theatre operator, a teacher giving lectures online to her class of teenagers, local politicians and so on. He keeps coming back to most of the people, as well as most of the locations, in different phases of the pandemic, while also introducing new events, from vaccination campaigns to anti-lockdown protests and anti-fascist counter-protests, occasionally breaking up the series of images with info-cards to provide a more precise context.

The Standstill serves as a genuine chronicle of events that is detailed and informative, without any direct conclusion or even a comment coming from the filmmaker’s proverbial mouth. This does not mean that Geyrhalter refrains from expressing his own attitude, but he chooses to do so in a more subtle way by letting the interviewees speak, selecting the material and relying on his editor, Gernot Grassl, to play with the pace in order to recreate the sensation of the passing of time that was felt back then, from the standstill, of sorts, to the hectic confusion of the ever-changing regulations. Filmed by Geyrhalter himself in his signature, aesthetically accomplished way, and enriched by the sound design by Nora Czalmer and Manuel Meichsner, The Standstill is, with a running time of 136 minutes, a tad overlong, but is still an easy watch of a documentary fuelled by the attention to detail invested in both the craft- and the content-related aspects.

Tender Metalheads / Heavies tendres

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Osim što je najstariji festival dokumentarnog filma na svetu, DOK Lajpcig je i takmičarski festival animiranog filma, ali ne onakvog kakav nam obično “sleće” na repertoar ili na “striming” servise. U pitanju su uglavnom nekomercijalni, artistički i fedtivalski, neretko čak eksperimentalni animirani filmovi, ali smo zato odabrali jedan koji od celog programa možda i ponajbolje komunicira s publikom.

Znamo za taj kliše: metalci samo izgledaju zlo, besno i agresivno, ali su zapravo najnežnije dušice koje možete zamisliti. Klišei kao takvi nisu uvek tačni, ali makar ponekad jesu i zato se i održavaju u opticaju. Ovaj pomenuti stoji u središtu animiranog filma Tender Metalheads Hoana Tomasa Monforta i Karlosa Pereza Rečea smeštenog u okruženje Barselone tokom jedne od najboljih “metalskih” godina, 1991.

U školi u radničkom, sirotinjskom kvartu grada koji se uveliko priprema za Olimpijadu, upoznaju se Huanho i Mikel koji obojica nose etiketu otpadnika. Huanho boluje od astme i sklon je paničnim napadima, a hevi metal muzika mu pomaže da se barem na trenutak oseća bolje, možda čak kao junak. Mikel u trenutku njihovog upoznavanja možda deluje kao krupan i snažan momak, ali zapravo nije ni čuo za metal, nego sluša Fila Kolinsa s očevih ploča. Obojica imaju svojih problema: Huanhovi roditelji guraju nos u njegove stvari i pokušavaju da ga kontrolišu, dok je Mikelu otac u zatvoru, majka u alkoholom natopljenoj potrazi za novim čovekom, pa je na njemu da se brine o mlađim sestrama.

Oni će početi da se druže kada se Mikel “navuče” na Iron Maiden, pa će osnovati bend. U priču ulazi i devojka, drugarica iz razreda i profesorova kćerka, njen dečko – arogantni panker koji postaje još arogantniji reper, sam gospodin profesor željan da makar nekoga nadahne na nešto, njegov konzervativni kolega sklon vređanju i maltretiranju učenika, te naravno neizbežne školske siledžije. Pominju se Iron Maiden, Anthrax, Metallica (da li su se stvarno prodali s Black Albumom?), koncert Sepulture, ali i fanzinaška scena, Pixies, Sonic Youth, The Jesus and Mary Chain (jer ne mogu baš svi, čak ni devojke koje nam se sviđaju, da slušaju metal), ali tu se zapravo najviše radi o odrastanju, drugarstvu i važnim stvarima o tome šta znači biti dobar čovek i kako se to postaje, a koje svi naučimo, na lakši ili na teži način, s hevi metalom ili bez njega.

Sve to izvedeno je kroz jednostavnu, nekako minimalističku animaciju u kojoj većina likova nema ni sve crte lica, a oni potpuno nebitni za radnju nemaju nijednu, dok su pozadine najčešće ostavljene neofarbane, u beloj boji. Uz to, muzika o kojoj se govori se čuje u jednom neočekivanom obliku, u obradama ne baš savršeno vernim originalu, te sa tekstom prepevsnim na katalonski jezik. U svemu tome, ovaj “art-crtać” deluje beskrajno simpatično, potpuno iskreno I nežno poput svojih naslovnih junaka. Zato će kao takav mnoge u publici vratiti u mladost, bilo da su tokom nje slušali metal ili da nisu.

El Shatt - A Blueprint for Utopia / El Shatt - Nacrt za utopiju

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Jedno je sigurno istina: mi na Balkanu proizvodimo višak istorije, često toliki da se neki od dragocenih detalja iste gube u inflaciji. Primera radi, koliko se sećamo da smo i mi pre nekih 80-ak godine bili izbeglice, baš na mestima odakle nam danas dolaze neki drugi nesrećni ljudi koji se bore za goli život, dakle u Severnoj Africi i na Bliskom Istoku. Pamtimo li možda mesto koje se zove El Šat i koje se nalazi na Sinajskom Poluostrvu u Egiptu, gde su neki naše bake i dedovi, uglavnom iz Dalmacije, sa obale i sa ostrva, ali i iz drugih krajeva Jugoslavije i iz drugih zemalja, proveli dve godine svoga detinjstva?

Priča o El Šatu je svakako lokalno, u Dalmaciji, deo neke kolektivne memorije, dok je drugde, uprkos nekim objavljivanim feljtonima ili televizijskim edukativnim dokumentarcima, uglavnom tek fusnota. Sada pred sobom imamo i dugometražni dokumentarni film na tu temu pod nazivom El Shatt – Nacrt za utopiju čiji je autor Ivan Ramljak, autor inače zapaženih dokumentaraca kao što su kratkometražni Kino Otok, srednjemetražni Dom boraca i dugometražni O jednoj mladosti. Nakon nacionalne premijere na Festivalu Mediteranskog Filma u Splitu u junu ove godine i uspešne bioskopske turneje širom Hrvatske tokom leta i jeseni, dokumentarac je internacionalnu premijeru doživeo na najstarijem specijalizovanom dokumentarnom festivalu u nemačkom gradu Lajpcigu, i to u glavnom takmičarskom programu.

Sama istorijska priča bi išla otprilike ovako: nakon pada Italije, bila je očekivana nemačka ofanziva prema jadranskoj obali, pa je partizanska komanda izdala naređenje za evakuaciju civilnog stanovništva, pre svega žena, dece, staraca i muškaraca koji nisu bili sposobni za borbu prema Visu koji je u to doba bio pod savezničkom kontrolom i gde se nalazio partizanski glavni štab. U jednom trenutku se na ostrvu našlo preko 50.000 ljudi (u poređenju s predratnom populacijom od 10.000), pa je došlo do oskudevanja u hrani, pijaćoj vodi i drugim osnovnim potrepštinama. U dogovoru sa Saveznicima, civili su prvo prebačeni na jug Italije, a potom u Egipat, italijanskim i britanskim brodovima. Tamo, u kampu (odnosno u klasteru od tri jugoslovenska kampa međusobno udaljenih po 10-ak kilometara jedan od drugog), civili su se borili za preživljavanje u teškim klimatskim uslovima, te protiv bolesti, usput pokušavajući da izgrade i održavaju nekakav prosvetni, kulturni, pa čak i verski život, dok su partijski aktivisti i političari u nastajanju “vežbali” svoju utopiju koja će nastupiti jednom kada se rat završi, kada partizani pobede i kada se uspostavi komunistička država Jugoslavija. Od podsetnika na to vreme, ostala su sećanja preživelih, sada možda već distorzirana i izbledela, te neka imena puna revolucionarnog zanosa koja su izbeglice davale tamo rođenoj deci, a koja danas zvuče anahrono, rogobatno i smešno. Istini za volju, nisu svi koji su se našli u izbegličkim kampovima u El Šatu bili Jugosloveni (bilo je tu izbeglica iz raznih drugih evropskih zemalja), niti su svi Jugosloveni tamo podržavali partizane i njihovu Revoluciju, pa se nisu niti svi koji su preživeli vratili u domovinu, ali to bi bila jedna druga, duga i komplikovana priča.

Samog Ramljaka to, međutim, manje zanima, iako to ipak nalazi za shodno da to pomene, makar kao neku vrstu fusnote i time opravda prvi deo naslova. On je, pak, više fokusiran na onaj drugi, na nacrt za utopiju, odnosno na iskren revolucionarni zanos kakvog ga se sećaju njegovi sagovornici, tada deca, a sada stari ljudi. U tom smislu, on im potpuno i bez zadrške veruje, pa ih pušta da dele svoja sećanja kako na ono lepo (recimo na prvo kušanje čokolade u životu), tako i na one manje lepe stvari. Intervjue s njima upotpunjuje arhivskim video-materijalom, retko viđenim i vrlo kvalitetnim, kao i fotografijama iz privatnih arhiva. Vladimir Živković na poziciji dizajnera zvuka čini skoro pa čuda kako bi filmu dodao još jednu dimenziju, Boris Poljak kao direktor fotografije perfektno dosnimava novi materijal, a Jelena Maksimović sve to montira u svom potpisanom meditativnom stilu.

U svemu tome Ramljak čini i dve, reklo bi se, greške, jednu sitniju i jednu krupniju. Opservacijski okvir smešten na memorijalno groblje kojim dominira skulptura Naše Gospe od bola svakako nije bio nužan, ali je efektno izveden, pa ne smeta kao podsetnik da smo zaboravili jedan deo naše istorije. S druge strane, pak, igrane intervencije u kojima glumci obučeni u partizanske uniforme čitaju vesti iz sveta, iako imaju dramaturšku funkciju da podele zbivanje na tri čina, suviše stilski odstupaju od ostatka materijala.

Na kraju, El Shatt – Nacrt za utopiju je izuzetno pošten i zapravo dobar dokumentarac, ali je takođe malo ispod nivoa Ramljakovih recentnih uradaka. Moglo bi se reći da je autor nekako sam kriv za to: postavio je letvicu previsoko, kako drugima, tako i sebi.

When Adam Changes / Adam change lentement

 drugi deo kritike objavljene na XXZ

I Vaudreuilov film, iako se nominalno bavi temom odrastanja, i to kroz kliše “leta koje će promeniti sve”, zapravo se itekako dotiče nasilja, te potrebom otpora istom. Opet imamo nasilnike, žrtvu i “tihu većinu” koja se ne meša, ali je ovog puta struktura nešto drugačija, a slično vredi i za ishod.

Naslovnom junaku Adamu u principu ništa ne ide od ruke. Krupan, nezgrapno građen i debeo, često je na meti školskih nasilnika. Profesori ga ne inspirišu, a devojka koja mu se sviđa je prema njemu u najboljem slučaju tek uljudna, ako već ne pokušava da iskoristi njegovu naklonost za svoju korist ili za korist svog dečka, vođe bande nasilnika. Stvari ne stoje bolje ni kod kuće: sestra se druži s popularnom ekipom, za majku se sve vrti oko bakine smrti (a upravo je baka bila prva koja je sistematski vređala Adama), a u kuću se privremeno useljava “čudni” ujak, pa otac Adamu nalazi letnje posliće kako bi “napravio čoveka” od njega. Ti poslovi su košenje trave za komšiju-picajzlu i čuvanje kuće za lokalnog bogatuna, pa Adam nema čemu da se raduje na raspustu. Hoće li se Adam promeniti, kako naslov to obećava? Kako? U kojoj meri?

Tu se, naravno, manje radi o samom nasilju, šikaniranju, ignorisanju ili zanemarivanju, a više o sopstvenom odgovoru na isto. Trpeti kao do sada ili se suprotstaviti? Makar pokušati? Redefinisati pravila igre, ali kako? Adam je u svemu tome sam, ili možda tek s jednim drugom sa kojim, čini se, čak ni nema neki dubinski odnos. Za razliku od dokumentarca u kojem imamo klasičan primer “otimačine” države od strane grupe odabranih koja onda tlači ostale, u animiranom je krivica locirana ne toliko na nasilnike, fizičke ili verbalne, jer oni su naprosto takvi, koliko na tu tihu većinu koja ih ne koriguje uopšte ili to preko volje pokušava da učini. Na kraju, i promena, ako do nje uopšte dođe, sasvim je individualna, a ne sistemska, ni u kojem slučaju katarzična ili korenita, ali nije ni kozmetička, pa je najpre možemo označiti kao taktičku.

Na kraju, kao ni Kaatin dokumentarac, ni Vaudreuilov animirani film za nešto stariju publiku nije epohalan primerak svoje vrste. Zapravo, ta estetika ružnog na koju se oslanja već je dugo trend u nekomercijalnoj animaciji. Ali se When Adam Changes uprkos tome doima kao iskren, iskrenim emocijama nabijen film. A to što autor ne vidi neku naročitu nadu manje govori o njemu, a više o svetu u kojem živimo, te njegovim pravilima igre. Po tome je zapravo i blizak dokumentarcu The Last Relic.

The Last Relic / Viimane Reliikvia

 prvi deo kritike objavljene na XXZ

Na prvi pogled, dva filma prikazana pretposljednjeg dana DOK Leipzig festivala u istoimenom istočnonemačkom gradu, nemaju skoro ništa zajedničko, osim toga da ih je potpisnik ovog teksta pogledao jednog za drugim. Dobro, oba su u Leipzig došla nakon prikazivanja na nekom “jačem” festivalu, ali to je samo statistički podatak. Razlike su ipak osetnije: The Last Relic estonske autorice Marianne Kaat je dokumentarac s političkom oštricom smešten u blisku, zloslutnu, a sada već nepostojeću i nezamislivu prošlost, dok je When Adam Changes kanadskog autora Joela Vaudreuila animirani, možda lagano autobiografski, ali ipak uglavnom fikcionalni uradak smešten u nešto dalju prošlost kraja prošlog veka, a koje se mi dovoljno stari dovoljno dobro sećamo, dok mu je glavna tema odrastanje. Dva filma, pak, govore iz svojih uglova, svaki za sebe, ponešto o ljudskom društvu.

Zbivanja dokumentarca The Last Relic smeštena su u četvrti po veličini ruski grad Jekaterinburg u periodu od 2017. do 2021. godine, s predominantnim naglaskom na prvu polovinu tog perioda. Kaat ga otvara opservacijom jedne od anahronih društvenih tradicija, godišnjeg bala kadeta Sverdlovske Oblasti, što jednako podseća i na caristička i na sovjetska vremena. Time nam poručuje da, ma koliko se nešto činilo kao radikalni revolucionarni otklon od prošlosti, Rusija je zapravo društvo koje održava kontinuitet sa svim svojim prethodnim inkarnacijama. Gledano tako, čak i uvodna info-kartica o paradoksu da većina stanovništva grada u kojem je streljan poslednji car sa sve svojom porodicom sada sanja o imperijalnoj slavi ne deluje kao totalni paradoks. Iako ćemo do kraja filma prisustvovati i vojnoj paradi, i “strongman” takmičenju, a i izvođenju patriotskih pesama od strane ženskog hora, fokus Marianne Kaat je ipak negde drugde.

Ona zapravo najviše prati političke aktiviste raznih fela koji se suprotstavljaju brutalnom režimu onog zlotvora. Ti naši junaci povezani su u male i često vrlo ekskluzivne grupe, što njihovu borbu čini još besmislenijom, zapravo potpuno osuđenom na propast, po čemu su preslika one stvarne, a ne fasadne opozicije. Mladi Igor mrzi režim, ali još više od toga mrzi kapitalizam, pa rečnikom XIX veka sa svojim kameradima preti buržoaziji i – zaziva veganizam. Nasuprot njemu, sredovečni Rafail zalaže se za liberalne vrednosti i poštovanje ustava, skupa sa stojički nastrojenom Galinom i još ponekim iz njihove zajedničke grupe koja ni sama nije homogena, strateški ni taktički. Biće tu svega, od protesta koji su toliko propali da se čak ni policija nije pojavila na njima, pa do onih na kojima se “momci u plavom” pojave pa demonstrante love na tehnikalije, ili do zaključaka da je jedina platforma koja ima šanse populizam po sistemu “za svakog ponešto”.

Kroz nekoliko hronološki poredanih, jednostavno nazvanih poglavlja, Kaat nam otkriva dobro poznatu istinu o ruskom društvu: da se njime uvek upravljalo čvrstom rukom, da je jači uvek tlačio s pozicije moći, diktirao ideologiju, osmišljavao, pa obesmišljavao birokratiju, a da bi se sve po pravilu vrtelo oko prisvajanja bogatstva. Opozicije možda ima, ali je ona razjedinjena, pozatvarana, potrovana, ubijena, a tiha većina, čak i kad vidi očite primere korupcije ili zloupotrebe, ćuti u nadi da će ostati ispod radara. Štos je, pak, u tome da je silnik često hazarder koji mora da podiže uloge do samog kraja, kao i to da će na njegovo mesto najvjerojatnije doći neko njemu sličan.

Ništa od toga nije epohalno novo u dokumentarcima na dotičnu temu, ali ima u tome neke svežine, pored ispoštovanog etičkog imperativa uz osećaj za stil i meru. The Last Relic posebno blista u onim malim, neočekivanim trenucima kao što je poseta memorijalnim centrima, ili razgovorima naših aktivista sa zaposlenom starijom ženom koja ih optužuje da su pozeri i blebetala, pa i razgovoru između dvojice beskućnika-prosjaka. Zaključak se, međutim, nameće na samom početku filma: živimo u doba “prosvećenog cinizma”, jasno nam je da je sve sranje, ali mislimo da po tom pitanju ne možemo ništa da uradimo.

A Film a Week - Shooting Blanks / Poslednji heroj

 previously published on Cineuropa

Many “blanks”, metaphorical or not, are shot in the newest feature by Žiga Virc (of Houston, We Have a Problem! fame). There is an ongoing re-enactment of a World War II battle near a small Slovenian town, so lots of blank ammunition and pyrotechnics are involved there. There is also a subplot involving a young couple unable to have children. And there are a lot of empty threats in the conflict between one stubborn local and some foreign investors. So Shooting Blanks serves as a very appropriate title for this comedy formerly known as The Last Hero, which has just premiered at Festival of Slovenian Film.

Our protagonist France (Primož Pirnat) is a middle-aged man-child who dreams of the glory of the Yugoslav Partisans and their heroic resistance against the German occupiers. He never had a chance to prove himself in battle, but he collects all kinds of memorabilia, proudly wears a uniform, drives around the town in an antique jeep, and either visits big battle re-enactments abroad or organises small ones on the edge of town. Now he has a new mission: to drive out the German supermarket chain that wants to build a store on a field where a battle occurred.

Things are not easy on the home front either, as France is stuck between his foul-mouthed father Janez (veteran Bine Matoh), who is the last living Partisan hero in town, and his daughter Vida (Eva Jesenovec) and her boyfriend Toni (Jurij Drevenšek). Indeed, the two generations are locked in a battle of world-views. Toni and Vida are trying (but so far failing) to conceive a baby, while grandpa’s patriarchal comments and crude jokes do not help at all, and France fails to stand up to his father, which drives a wedge between him and his daughter. The sudden arrival of the company representative, a Greek woman called Christina (the always great Angeliki Papoulia), will stir things up further.

The first act of the film, which serves as its exposition, is the most successful one, especially on the comedic level. The jokes sound effortless and are well timed, so they usually land smoothly, and the snappy rhythm in Vladimir Gojun’s editing also helps. The tempo inevitably drops in the middle section and the jokes start feeling a tad forced, as though they’re serving didactic purposes, while, as the film goes on, sex talk starts dominating the comedy. The final section veers towards a domestic drama fuelled by certain family secrets, which stands as something of a tonal contrast with the rest of the movie.

The main trouble with the script written by Virc and Iza Strehar is the way it treats its characters. They are all archetypes, which might work for comedy – and they are all played accordingly by the Slovenian members of the cast – but a certain interplay and chemistry are lacking. The only exception is the character of Christina and the acting approach of Angeliki Papoulia, who can routinely infuse her characters with heartfelt emotion.

Otherwise, Virc has a knack for both mass scenes and comedic twists, which he previously demonstrated in his brilliant short Trieste Is Ours! (2009). Shooting Blanks seems a bit like an attempt to expand it to a feature-length format. The end result is a bit uneven on the level of the dramaturgy and delivery, but it feels visually polished (thanks to Fabris Šulin’s inspired camerawork), sure-handedly directed, and compact and densely packed enough to be generally entertaining while trying to deal with some serious aspects of life.

A Film a Week - Role Model / Vzornik

 previously published on Cineuropa

Is starting afresh ever an option? Can we simply reset our lives? Is it up to us and only us, or does it actually depend on the environment? These are the questions that filmmaker Nejc Gazvoda (known for 2011’s A Trip and 2013’s Dual, as well as for collaborating on the script for Rok Biček’s award-winning Class Enemy) asks in his third fiction feature, Role Model, which premiered recently at the Festival of Slovenian Film, while its domestic distribution is scheduled for this autumn.

The recently divorced Maja (Mojca Funkl, glimpsed in Miroslav Mandić’s Sanremo and Matevž Luzar’s Orchestra) and her 15-year-old son Jan (newcomer France Mandić, the son of famous Slovenian actor Marko) come from Ljubljana to an unnamed small town on the Croatian border. It is spring in the pandemic year of 2021, and the schools are about to re-open after months of online teaching. Maja and Jan have to “go” to the same school, she as the psychologist and he as a final-year student, and it presents a challenge for both of them, especially after it becomes clear that they are not the types that fit in easily and that they had something of a posh life back in Ljubljana.

During her first week at work, Maja strikes up a rivalry with another newly appointed psychologist, Neja (Klara Kuk), over their differences in opinion on how to approach the problematic suicidal ninth-grader Jakob and his impulsive mother Marina (Marina Redžepović, of The Staffroom fame, in an impressive turn here). On the other hand, Jan, being the “new guy”, gets hazed and bullied by his class, especially when he unwittingly takes over the title of “Sunshine” from Jakob in an especially brutal “game”. Both mother and son meet people in the neighbourhood who may potentially offer them a chance to escape – for her, it is a slacker named Gregor (Matej Puc), who lives next door, and for him a mysterious, awkward, slightly older dude also named Jan (Jure Henigman), who fancies himself as a musician and martial artist. But as Maja succumbs more and more to alcohol, Jan thinks of ending things for good the only way he can think of…

Gazvoda establishes a beautiful and functional cinematic language early on, relying on static, usually long-distance shots in the cinematography of Jan Šuster, which suggest observation, and a foggy colour scheme that hints at the confusion of moving into a new environment. While the abundant use of classical music ramps up the tension, the script co-written by Gazvoda and Tomislav Zajec also offers some relief in the awkwardly humorous moments hinging on Maja’s nature as being stuck up and snobbish, and the neighbour Jan acting weird. Also, Gazvoda’s work with France Mandić is stellar, but it also shows that the latter is a natural-born actor capable even of micro-acting in his first role.

Unfortunately, Role Model loses momentum and breaks its own “rules”, directing-wise, as the script raises the stakes constantly and becomes more of a standard-issue film about bullying and the reaction to it – and it almost falls apart completely in the final section. While the filmmaker’s matter-of-fact attitude that teenagers can be cruel bastards (as is also the case with most of the adults) is quite refreshing, the influences of other, better films on the same topic are pretty transparent here. In the end, it seems that the helmer proverbially bit off more than he could chew, so he ended up being on the trail of something, but not quite catching up with it.

Reptile

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Jeste li do sada u policijskim proceduralnim trilerima videli scenu u kojoj detektiv na mestu zločina više pažnje obraća na slavinu u kuhinji nego na detalje zločina i tragove koji bi mogli dovesti do ubice? Ili, varijacija na temu, da detektiv traži vrlo specifičan auto koji je viđen na mestu zločina, ali kada vidi jedan takav primerak na lokalnom auto-placu, on ipak više pažnje posveti kamionetu na kojeg je i ranije bacao oko?

Naravoučenije bi bilo: „i panduri su ljudi.“ Sele se, renoviraju kuću, žele takav-i-takav auto, pripremaju za penziju... A njihov „Poziv“ je ipak samo posao. Srećom, u filmu generičkog naslova Reptile koji nam je nedavno sleteo na Netflix direktno s festivala u Torontu imamo jednog baš takvog pandura u njegovom središtu. Nesreća je, pak, to da su te dve scene ubedljivo najbolji štos u jednom ambicioznom, ali zapravo nevešto zapletenom i na kraju generičkom „netfliksovskom“ triletu.

Detektiv u centru zbivanja je Tom (Benisio Del Toro), veteran svog posla koji je napustio položaj u Filadelfiji nakon korupcijske afere ne bi li se sklonio na mirnije mesto u gradiću u saveznoj državi Mejn na krajnjem severoistoku SAD-a. Razlog za izbor baš tog mesta u ovom inače šablonizovanom procesu izgradnje karaktera je to zato što njegova supruga Džudi (vrlo dobra Ališa Silverstoun) vuče korene odatle, a njen ujak (Erik Bogosjan, veteran serije Law and Order) bi mu došao za šefa. Bračni par pritom mora da renovira staru kuću, a lokalni majstori ih pomalo i zezaju, pa eto objašnjenja za opsesiju česmom u prvom pasusu.

Ostatak detektiva u stanici su, pak, uigrana ekipa koja se druži i igra poker. Tomov partner Den (Ato Esandoh) čini se kao dobar čovek i policajac. Samo jedan od pandura u stanici, Voli, čini se kao pomalo čudan i možda mutan, ali to je zato što ga igra Domenik Lombardoci koji redovno igra likove koji su tupi, nasilni, korumpirani ili već na neki drugi način pogani.

Slučaj kojim se film otvara i kroz prizmu kojeg posmatramo zbivanja je ubistvo mlade agentice za nekretnine Samer (Matilda Luc, zapažena u filmu Revenge Korali Faržea iz 2017. godine). Njeno izbodeno telo pronašao je u kući koju je ona trebalo da pokaže klijentu njen partner i šef, lokalni magnat Vil Grejdi (Džastin Timberlejk). Kamere u ulici su uhvatile jedan specifičan auto iz ranih 90-ih, a komšinica je videla osumnjičenog u dukserici s kapuljačom koji se udaljavao lagano šepajući.

Osumnjičenih ne manjka, jer se Samer tajno viđala sa svojim bivšim partnerom Semom (Karl Glusman), što možda nije dobro selo Vilu. A možda je njeno ubistvo deo osvete moćnom klanu Grejdijevih, ne toliko Vilu koliko njegovoj dominantnoj majci (Frensis Fišer u sjajnoj epizodi). U tom slučaju, sumnjivac je lokalni neprilagođeni narkoman Ilaj (Majkl Pit) čiji se otac ubio navodno zbog toga što su ga Grejdijevi prevarili u poslovnoj transakciji. A možda je Samer otkrila i nešto širu konspiraciju vezanu za drogu i policijsku korupciju koja uključuje lokalnog mafijaša, firmu Grejdijevih i lokalnu policiju, te o tome obavestila federalce...

U filmu ovakvog zapleta se svakako mogu naći bolji delovi drugih, poznatijih i u končnici boljih filmova u žanru, posebno onih koji su smešteni na kišoviti i magloviti severoistok Sjedinjenih Država. Te komponente nije teško prepoznati, malo Finčera tu, malo ranog Bena Afleka tamo, malo Vilneva iz Prisoners faze ovamo. Sve u svemu, Reptile deluje kao kompozit koji se na kraju utapa u generičnosti trilera tipski napravljenog za „striming“ servise. Zapravo, u svom trajanju od nepotrebnih dva sata i četvrt, uz odsustvo nekog naročitog stila, deluje kao tek minimalno skraćena mini-serija za kućno gledanje.

Jača strana je svakako glumačka postava. Bogosjan i Lombardoci, doduše, igraju svoj tip lika. Majkl Pit pomalo reciklira ulogu frika iz američke verzije Funny Games, ali je uverljivo jeziv, baš kao i Karl Glusman kao drugi od očitih osumnjičenih. Za Džastina Timberlejka je već odavno jasno da je dosta bolji kao glumac nego kao muzički izvođač, a ljigavi, tajkunski tipovi mu savršeno odgovaraju kao likovi. Frensis Fišer je izvrsna u epizodi majke-gospodarice, baš kao i Ališa Silverstoun u ulozi supruge policajca koja nije svedena na prostu podršku, već ima i svoju volju i integritet. Pritom je bračna dinamika koju deli s Benisio Del Torom puna hemije. Del Toro, pak, uživa kao zvezda filma s fokalnim i prilično „mesnatim“ likom koji pritom u sebi sadrži i dosta ljudske nesavršenosti. Doduše, u toj njegovoj „ljudkosti“ moguće je prepoznati određene manirizme koje glumac nosi od uloge u filmovima Sicario i Soldado, doduše bez kriminogene komponente.

Takođe, Reptile solidno izgleda u smislu atmosfere koju gađa i pogađa, zbog čega posebno treba pohvaliti direktora fotografije Majkla Giulakisa koji unekoliko kanališe stil koji je imao na svom najuspelijem projektu It Follows. Montaža Kevina Hikmana je, doduše, neinspirativna, baš kao i režija debitanta u formi dugometražnog igranog filma Grenta Singera koji je dosadašnju karijeru gradio na video-spotovima. Možda je doneo dobru odluku da takav stil ne prenese na žanr kojim vladaju potpuno drugačija „pravila igre“, ali u nedostatku stila i iskustva, on zapravo samo podražava tuđa rešenja.

Glavni problem se, pak, krije u scenariju koji Singer potpisuje zajedno sa slično neiskusnim Bendžaminom Bruerom i glavnim glumcem Benisiom Del Torom. Čini se da je glumčev uticaj tu vidljiv pre svega na dopisivanju glavnog lika koji bi u nekoj drugačijoj varijanti bio svakako klišeiziraniji, dok se Singer i Bruer nisu shvatili da je u trileru često manje zapravo više, odnosno da je važnije imati čvršći zaplet i rasplet koji je istovremeno originalan i makar interno logičan, što u slučaju Reptila ne može biti dalje od istine. Kada se tu još doda i generička metafora iz naslova (skidanje kože i nastavak života, ne predatorska priroda naslovnog razreda životinja), jasno nam je da su Bruer i Singer zapravo „zaglavinjali“ u žanr koji ne razumeju.

Frustrirajuće je to što je Reptile imao potencijala, i to naročito u prvih sat vremena filma koji se više bavi ekspozicijom likova nego propeliranjem radnje. Taj potencijal ne samo da se gubi, nego kada priča skrene prema široj „zaveri“, taj prvi, atmosferičniji, ljudskiji, emocionalniji i bolji deo počinje delovati nakalemljeno na tipičan procedural za televiziju. Šteta, stvarno šteta.

A Film a Week - Observing / Opazovanje

 previously published on Cineuropa

A couple of years ago, a live stream of the beating of a sole man by a group of people in the centre of Ljubljana went viral. Hundreds, if not thousands, of people saw it live and failed to react appropriately – for example, by calling the police. That real-life event served merely as the starting point for Janez Burger’s newest film, Observing, which has just world-premiered at the Festival of Slovenian Film, before heading to its international premiere in the Critics’ Picks section of Tallinn Black Nights.

Burger, who also co-wrote the script with late Serbian screenwriter Srđan Koljević, opens the film with a title sequence set against the audio of the vicious fight, before showing us our protagonist Lara (a newcomer to the feature-length format, Diana Kolenc), a young paramedic in a crew together with the experienced Joco (Vladimir Vlaškalić) and wise-cracking driver Rok (Benjamin Krnetić). Their break is cut short by a call for them to go and intervene. The subject is a man called Kristijan (Vito Weis), who has been viciously beaten and whom they take to hospital, where the medics put him into an induced coma.

As Lara gets more and more involved in the case, strange things begin to happen to her and the people around her. At first, she gets a message from the comatose man, which she passes on to his father, and this gets her in trouble with him. Then she starts getting updated versions of the beating video featuring observers who will soon end up dead themselves, after which she alerts the police, and then inspector Borut (Jure Henigman) gets involved. On top of that, the bin men are striking, the rubbish is piling up in bags around the bins, and rats start “visiting” both her car and her flat. But the real test for Lara begins when she sees her pregnant sister Ema (Nataša Keser) in one of the videos. Is she losing her mind, or is the world around her falling apart?

As is the case with most of Burger’s fiction films, here he also studies society, and its lack of empathy and humaneness. The question he wants to ask here is whether the act of observing a crime without doing anything (especially in a digitalised world) is in itself a crime, and what should be a just sentence for it. The choice of a seemingly innocent, professional and ethical character as the focal one is also a smart move, and so is the infusion of suspense in the narrative by showing more of the video upon each repetition, until finally revealing it in its entirety. The same goes for the directorial decisions to film in a narrow, 4:3 aspect ratio, which is further narrowed by the internal framing of the small, cramped spaces that our protagonist spends her time in, amplifying the sense of anxiety and fear both in her and in the audience. The novelty here is Burger’s toying with the ideas of genre cinema, lacing social drama with psychological thriller, suspense and horror.

Burger’s work with the actors is great, as expected. He basically launched the screen career of Maruša Majer in his previous films, and he is on the way to doing the same here with the brave and highly expressive Diana Kolenc. The technical components are also on a lofty level, with Marko Brdar’s persuasive cinematography, Miloš Kalusek’s resolute editing, and Julij Zornik’s and Igor Popovski’s sound design being among the standout elements. Observing is a strong piece of cinema that comments on the harshness of reality in a refined language, asking some important questions in the process.

A Film a Week - Lunatic / Šterkijada

 previously published on Cineuropa

The central figure here is the filmmaker’s father, Jure Šterk (played by Janez Škof), a seaman and adventurer who was the first Slovenian to sail around the world and the first man to do so in a boat that was only 6.5 metres long. In January 2009, he disappeared in the Indian Ocean, following a technical issue with his vessel, the titular Lunatic, and his own attempt to fix it. Šterk was sailing around the world again, but this time, it was a non-stop trip, and since he was 73 years old at the time, if he had completed his voyage, he would have been the oldest person to do so.

However, Lunatic is less of an account of Jure’s maritime adventures, and more a study of the family dynamics Jure shared with his wife Vojka (played by Silva Čušin) and son Igor (played by Tito Novak as a child and Jernej Gašperin as a young man). Right from the start (the mid-1970s), one can see that said dynamics are volatile, as the opening scene is a heated argument in which Jure’s womanising clashes with Vojka’s jealousy, while little Igor is in bed, listening to his parents fighting. But when Jure is at home, he can be a fun father who bribes his son with scoops of ice cream to get him to do some more swimming and who smuggles him into a music school so he can practise the piano. However, Jure can also be a strict disciplinarian who does not tolerate the carefree moments of childhood.

Jure can also be pretty careless himself, which is amply demonstrated in the next sequence, set during the 1991 Slovenian War of Independence, in which Jure jeopardises his planned trip around the world, for which he accepted sponsors’ money and got into debt, so he can take part in the war. But even when he triumphantly completes his quest in 1994, he does not wish to rest on his laurels, so he thinks up new outings and manages to persuade Igor to invest in a newer, bigger and more advanced boat. As Jure’s actions get less and less predictable, Vojka slips into superstitions and alternative medicine, which brings on physical illness, and Igor, unable to strike a balance between these two selfish and impulsive people, starts to snap under the pressure.

In the script, Šterk might have been aiming for some more humour of the absurdist kind and some more warmth to balance out the toxicity of the family relationships, but in the end, Lunatic serves better as a densely packed, intense family drama in which Jure’s absence can be as stressful as his presence. Šterk’s tone is sincere, rendering his motivation to try to figure out how living with these two people affected him completely believable. However, his execution in the form of long, dialogue-driven scenes puts a lot of pressure on the actors, who sometimes lose control and end up in the realm of theatrics.

Technically, Lunatic is an accomplished work. Miloš Srdić’s cinematography smoothly transitions from the warmth of the 1970s, through the murkiness of the 1990s, to the coldness of the new millennium, the production design by Marco Juratovec is fabulous, while Petar Marković’s editing keeps the running time more than pleasant at 77 minutes. However, a less linear approach could have generated some additional tension and – why not – added some lunacy to the picture.

The Creator

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Ovo leto na filmsko-festivalskoj sceni obeležila su dva vezana štrajka, scenaristički (završen tek nedavno) i glumački (koji još uvek traje). Razlog za oba je činjenica da se veštačka inteligencija sve više upotrebljava u svakodnevnom životu i poslovnim aktivnostima, te bojazan da se sve to ne prevali i na njihove kreativne delatnosti. Zahtevi su se svodili na zakonsku regulaciju i ograničenje upliva tih novih alata na stvaranje sadržaja u budućnosti.

Možemo to opisati ili odbaciti kao preuranjenu reakciju, budući da alati tog tipa nisu ni izbliza toliko napredni da mogu ljudsku kreativnost zameniti onom digitalno generisanom, ali rasprava o veštačkoj inteligenciji se sve više zahuktava. Alati koji zapravo samo pretražuju internet brže nego čovek i na osnovu kompilacije nađenog generišu zadati sadržaj zapravo ne mogu imati stav neophodan za kreaciju, tako da zavise od ljudskog vođenja, od unosa podataka nadalje. Plastično objašnjeno, može neki takav alat napisati preciznu deklaraciju za šampon ili usisivač, ugrubo prevesti manje zahtevan tekst ili rešiti kompleksan matematički zadatak, ali teško da može napisati, za početak, filmsku kritiku (probali smo, rezultat je smehotresan), a da ne govorimo o filmskom scenariju.

S jedne strane, pojava filma The Creator, sa sve najavom da se tu radi o inteligentnom „blokbasteru“ na temu veštačke inteligencije za period između letnjih hitova i sezone nagrada, baš u ovom trenutku deluje kao pun pogodak. Sa druge, kompilacijski autorski pristup Gereta Edvardsa i njegovog ko-scenariste Krisa Vajca (koji su već zajedno radili na Rogue One: The Star Wars Story, jednom od najbolje primljenih filmova iz novog, „raširenog“ Star Wars univerzuma), metafore s kojima njihov scenario barata, a na kraju i stav koji zauzimaju u ovom trenutku deluje kao malo neukusan, odnosno da oni pomalo i „navijaju“ za veštačku inteligenciju.

Film se otvara tekstualnom karticom s definicijom pojma „nirmata“. Ovaj pojam iz hindu-jezika označava stvaraoca, iliti boga, a kartica ga uvodi i u kontekst filma kao (ljudsko) biće koje veštačka inteligencija sluša, štuje i obožava.

Nakon toga dobijamo dva retro-futuristička inserta. Prvi od njih govori o istorijatu razvoja veštačke inteligencije, od ranih robota do naprednih skoro čovekolikih simulanata, te njenog uvođenja u domaćinstva, na tržište rada, u vojni sektor i sektor zabave i izveden je u stilu američkih namenskih filmova iz 50-ih godina prošlog veka. Drugi je, pak, u stilu 80-ih i vodi nas u Pentagon gde general saopštava groznu vest da je veštačka inteligencija detonirala nuklearnu bombu u Los Anđelesu koja je ubila milion ljudi, te istoj objavljuje rat. Naime, zapadna koalicija je veštačku inteligenciju promptno zabranila, ali država Nova Azija (sudeći po karti, ona obuhvata dobar deo Jugoistočne Azije, od Tajlanda i Mjanmara, preko Indokine i Malezije do Indonezije) još uvek koristi benefite te opasne tehnologije. Srećom, „naši“ su uspeli da razviju orbitalnu stanicu zvanu Nomad koja pronalazi i (nuklearnim?) bombama uništava baze pobunjenih robota.

Našeg junaka Džošuu (Džon Dejvid Vašington, sin Denzelov) upoznajemo kao invalida s bioničkim protezama koji u Novoj Aziji živi sa svojom suprugom Majom (Džema Čen). Njih dvoje su zaljubljeni i čekaju bebu, a okruženi su robotima i simulantima koji ih štite. To jest, sve dok ne dođe do racije i Nomadovog napada u čemu otkrivamo da je Džošua ubačeni agent američke vojske, a da Maja možda može da ih odvede direktno do Nimrate, odnosno čoveka koji vodi vojsku robota. U pičvajzu koji nastaje zbog ljudske (američke?) aljkavosti, Džošua biva ekstrahiran, a Maja, čini se, gine u bombardovanju prilikom pokušaja bekstva.

Još koju godinu kasnije, Džošua živi u Los Anđelesu i radi na čišćenju terena od ostataka robota. Sve dok ne dobije kućnu posetu od žestoke pukovnice Hauel (Alison Dženi) i njenog posilnog kapetana Mekbrajda (Mark Menčaka) koji ga zovu na novu tajnu misiju. Naime, roboti su razvili tajno oružje Alfa O koje može da uništi Nomad i koje treba uzeti, ispitati ili uništiti. Kako postoje indicije da je Maja možda živa, Džošua nevoljno pristaje na misiju...

Kako to obično biva, misija odlazi dođavola (opet ta ljudska i američka aljkavost i brutalnost), ali Džoš uspeva da se probije do skrovišta gde se Alfa O nalazi. U pitanju je, ispostavlja se, simulant „spakovan“ u dete koje jako liči na njegovu i Majinu nerođenu kćerku, i to dete je sposobno da bez dodira kontroliše tehnologiju. Za sada, može da posluži kao univerzalni daljinski upravljač za televizor i ponekog robota ili da popravi auto, ali kako raste i spoznaje svet, njene moći će uskoro moći da naude Nomadu.

Džošua, iako ima priliku, ipak nema srca da ubije devojčicu (Medlin Juna Vojls) koju „krsti“ Alfi, pa njih dvoje zajedno beže i kreću u potragu za Majom. Za petama su im i Džošovi (bivši) saborci iz vojske, ali i robotski i ljudski policajci Nove Azije koji žele spasiti svoje oružje i figuru obožavanja iz ruku otmičara.

Uticaje i citate brojnih filmova, od neizbežnih naučno-fantastičnih (A.I, Ex Machina, Children of Men, Terminator serijal, Blade Runner u smislu neonskog dizajna, pa i Star Wars u smislu „used future“ stila), pa do onih koji tretiraju rat u Vijetnamu (Apocalypse Now kao okosnica priče potrage za kapetanom Kurcom koji se ovde odaziva na ime Nirmata, Platoon) vrlo je lako prepoznati. To, međutim, ne smeta da u prvoj polovini The Creator savršeno funkcioniše, svojoj kompilacijskoj suštini uprkos. Za to možemo navesti tri jaka razloga.

Prvo, dizajn je perfektan i izuzetno promišljen, od robota, preko struktura, pa do lokacija, a fotografija Grejga Frejzera (koji je, doduše, radio samo na pripremama jer je morao da se javi na dužnost za nastavak Dune) i njegovog pomoćnika Orena Sofera je izuzetna. Drugo, scenario dvojca vrlo inteligentno ubacuje detalje izgradnje sveta dok vodi priču koja funkcioniše u više žanrovskih registara, i kao naučna fantastika s elementima distopije, i kao ratni film, i kao akcioni triler s poterom u centru. Treća stvar je Edvardsova izuzetno kinetička režija zbog koje želimo još, još i još spektakla. Kao ne-esencijalni dodatak, možemo još navesti i muziku koja kombinuje orkestraciju Hansa Cimera za epski ugođaj i stari rok kao još jednu referencu na „vijetnamske“ ratne filmove.

Zbog toga možemo da tolerišemo i tanke, tipizirane likove, dokle god su oni funkcionalni i dokle god je njihova funkcija jasna, pa čak i nelogičnosti u njihovoj izgradnji. Primera radi, Džošua je toliko otvoren da bi ga teško bilo čak i zamisliti na nekoj tajnoj operaciji, a i Alfi je već viđen koncept deteta fantastičnih moći i deteta-čuda. Glumci se snalaze, što prezentnošću, što naglašavanjem tih par karakteristika njihovih likova (Menčaka kao sadistički nastrojeni oficir, Ralf Ineson kao ljigavi i beskrupulozni general), što pokušajem diskretnog poglumljivanja (recimo Ken Vatanabe kao orijentalno-mudri simulant), što variranjem svog stadardnog tipa (verbalna agresivnost Alison Dženi je sad dobila i fizičku komponentu).

Na pola filma, međutim, stvari se okreću. Ne samo da dolazi do zamora materijala, već na dramaturškom planu Edvards i Vajc konstantno podižu uloge. Preokreti postaju sve oštriji i sve besmisleniji, pa koherentna priča ustupa mesto ne naročito vešto sročenoj političkoj agendi punoj opštih mesta kritike američkog intervencionizma. Ako je smislena, ta kritika je itekako dobrodošla, ali dvojac nam ni tu ne daje ništa više od onoga što smo videli u, makar na tom planu, superiornijim filmovima poput celog spektra onih na temu rata u Vijetnamu. Pritom se njihova naivno-eskapistička poenta o nužnosti tolerancije i saradnje različitih entiteta može protumačiti kao apologija bilo kakvog militantnog delovanja protiv američkog imperijalizma.

Na kraju, oni promašuju ceo fudbal. The Creator tako ne govori o ljudima i veštačkoj inteligenciji kao spoju mašine i onog ljudskog, niti se problematika koju koncept sa sobom nosi može svesti samo na Ameriku, na Zapad i Istok ili na takozvani razvijeni svet. Srećom, pa je do kraja film makar auditivno i vizuelno ugodan, pa gledaoci mogu dobiti makar nekakvu satisfakciju.

Gran Turismo

 kritika objavljena na XXZ

2023.

režija: Neill Blomkamp

scenario: Jason Hall, Zach Baylin

uloge: Archie Madekwe, David Harbour, Orlando Bloom, Takehiro Hira, Geri Halliwell Horner, Djimou Hounsou, Daniel Puig, Thomas Kretschmann, Maeve Courtier-Lilley

Šta se dogodilo s Neillom Blomkampom, autorom jednog od najimpresivnijih debitantskih dugometražnih filmova u novom milenijumu. U svakom slučaju, za nešto poput District 9 je, pored ideje, snalažljivosti i upornosti, potrebne imati još ili puno talenta ili puno sreće. Sa svakim sledećim filmom, Blomkamp je padao i u očima kritike i u očima publike, iako je Elysium bio makar brzometan i zabavan, uz to što je bio konfuzan, a Chappie je uglavnom ostao neshvaćen. Blomkamp je nakon toga uzeo pauzu i vratio se kratkim formama, a sledeću priliku s hororom Demonic je, tu se svi slažemo, prokockao.

S njegovim najnovijim filmom Gran Turismo stvari stoje nešto drugačije, ali je konačni rezultat nekako tipična za Blomkampa: koncept je jači od finalnog proizvoda i razumevanje koncepta je apsolutno kvintesencijalno za razumevanje filma. Opet, pred sobom imamo kros-žanrovsko gledalačko iskustvo koje u sebi spaja sportsku dramu o putu do uspeha, trkački film s ambicijama spektakla, istinitu priču čudniju od bilo koje izmišljene i – tek minimalno skrivenu reklamu za naslovni proizvod, odnosno pohvalu viziji jednog biznismena, uz tek minimalno propitivanje etike te njegove ideje.

Gran Turismo je, kako to važi u igračkim krugovima, najuverljivija simulacija vožnje trkačkih automobila, a serijal pod tim nazivom izlazi pod okriljem Sonyja i za njihovu konzolu Playstation. Ona ima svoje igrače, nije retkost ni na turnirima u e-sportovima ili, pojednostavljeno rečeno, igricama. Ne bi bio prvi slučaj čak ni ove godine, a kamo li uopšte, da jedna igrica dobije svoju filmsku „reklamu“, ali drugi filmovi tog tipa makar nisu imali ambicije da pričaju istinitu priču, odnosno nisu imali nešto takvo na raspolaganju. A ono sa čime su scenaristi Jason Hall i Zach Baylin radili, a Blomkamp na kraju to pakovao, iako se prilično „dosoljeno“, ipak je u osnovi istinito.

Naime, Sony je odlučio da testira hipotezu realističnosti igrica Gran Turismo, a evropski sportski ogranak Nissana mu je izašao u susret. Ideja je bila da posebno pozvani najbolji igrači prođu još jedan, poslednji krug virtuelnih kvalifikacija, e da bi dobili priliku da se obuče i iskušaju na pravom trkačkom autu. Pobednik te GT Akademije bi dobio priliku da vozi prave trke pod okriljem FIA-e, najpre s privremenom, pa onda i sa trajnom licencom ako pokaže stvarni takmičarski potencijal. Jasno, nije isto izleteti i „razbiti“ auto u igrici iz udobnosti vlastite sobe ili kokpita u nekoj igraonici i razbiti se u pravom autu sa svojom težinom od preko tone, svojom brzinom od preko 200 ili 300 km/h i pod dejstvom sila nekoliko puta jačim od Zemljine gravitacije.

Tu priču od igračkog šampiona koji nikad nije seo za pravi volan do pravog trkačkog šampiona prošao je Jann Mardenborough (Madekwe) iz Cardiffa. On je ponikao u radničkoj porodici, otac Steve (Hounsou) se trudio da ga „drži u stvarnosti“ (umesto, je li, u igricama), dok mu je majka Lesley (bivša članica pop-grupe Spice Girls Geri Halliwell Horner) pružala podršku, ali bez stvarnog razumevanja, a brata (Puig) ionako samo zanima zezanje. Ali Jann ima plan da od polu-profesionalnog igrača postane profesionalni trkač, pa grabi priliku koja mu se ukazala.

Nju su mu pružili marketingaš Danny Moore (Bloom) i bivši trkač, a sada mehaničar Jack Salter (Harbour), prvi koji je dobio ideju i drugi koji je na nju nevoljno pristao, a obojica pod pritiskom gubitka. I tu kreće Jannova priča od trnja do zvezda, s po nekoliko prepreka na putu, od rivala na „akademiji“, preko onih ne baš fer i poštenih asova i monstruma na stazi, pa do vlastite psihe.

Naravno, priča je šablon, ali ono što previđamo je to da se tu ne radi o samo o jednom, nego o više različitih šablona. „Preko trnja do zvezda“ je jedan od njih, trkačko rivalstvo je drugi, roditelji koji ne mogu ili ne znaju kako da pruže podršku treći, ali zbog svakog ponaosob i zbog svih njih zajedno zaboravljamo da je suština Gran Turisma to da služi kao reklama za naslovni serijal igrica, a donekle i kao apologija za igrice kao takve jer i one mogu biti inspirativne i nisu nužno gubljenje vremena. Zbog toga će manje dobronamerni kritičari filmu zameriti previše oslanjanja na klišee (a oni su prisutni zato što najčešće „drže vodu“), odveć plitku karakterizaciju likova (primera radi, Jannova porodica, devojka i redom svi rivali su stereotipi koje je teško zamisliti van filma), pa čak i naivno-“igrački“ dizajn, režiju i montažu trkačkih sekvenci.

Budimo iskreni, kontrast „stare škole“ i „nove škole“, te različitih klasa i funkcija prisutan je na svakom koraku (a čuje se i u muzici u kojoj se smenjuju Black Sabath, Enya, elektronizirani hip-hop i pseudo-epska orkestracija). Isto tako, trkačke scene nisu jednako uzbudljive kao u punokrvnim trkačkim filmovima, ali su zato grafički atraktivne kao u modernim igricama. Archie Madekwe se kao protagonista drži solidno dok ne mora da se suoči s Davidom Harbourom koji ga nadglumljuje čak i u potpuno suludo napisanim scenama, a akcenat Orlanda Blooma deluje kao da je izmišljen samo za ovaj film.

Ali u svemu tome mi zapravo zaboravljamo da je ovo jedna reklama razvučena na dugometražni film, i kao takva najsličnija originalnom Taxiju (s kojim deli i dilemu virtuelne naspram prave vožnje). Istina, nedostaje produbljivanja etičke komponente da se nekog neiskusnog, s minimumom treninga stavi u kokpit pravog automobila u sportu koji može biti ekstremno opasan po zdravlje i po život, a u jednom trenutku film čak uspeva da zabasa u veoma upitne vode.

Ali scenaristi i Blomkamp su makar konstatovali činjenicu da s intelektualizacijom pristupa često ide i sekuritatizacija, da moderni automobili možda jesu bezbedni, ali su bez duše i ne nagone na avanturu, a da se to sve preselilo i u sport, pa je sportski duh opstao tek u virtuelnim sportovima. Sad, koliko je to kome dobro, a koliko kome loše, prosudite sami, ali svakako nemojte ovako nešto probavati kod kuće i na ulici.

Expend4bles

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Zamislite sledeću situaciju: vraćate se iz provoda u gluvo doba noći, gladni ste i niste sigurni možete li izdržati do kuće, na putu do koje imate samo jedan lokal koji nudi brzu hranu ispod-prosečnog kvaliteta. U nadi da ćete zamaskirati ukus pljeskavice koja već „na oko“ sumnjivo izgleda, uzimate od priloga sve što se nudi, ukus i pored toga (ili baš zbog toga) nikako nije dobar, ali je sve skupa makar jestivo. E, tako se potpisnik ovih redova osećao gledajući četvrti nastavak u franšizi The Expendables u vreme relativne suše na bioskopskom repertoaru.

Štos sa celom franšizom je taj da je originalna ideja da se u svojevrsni „blender“ ubace stari akcioni glumci različitih profila i pruži im se prilika da još jednom akcijaju zajedno bila dobra i plemenita, ali je isto tako bila dovoljna samo za jedan film, a ne i za serijal istih. Prvi film je imao još i nekakvu „bona fide“ auru, budući da je iza njega kreativno i glumački stajao najveći „intelektualac“ među akcijašima, Silvester Stalone, koji je potpisivao i režiju i scenario. Producenti su u međuvremenu preuzeli stvar u svoje ruke, Stalone je za drugi film maknut iz rediteljske fotelje, a za treći je napisao samo priču, ali ne i scenario, dok se produkcijska kuća vodila logikom pokušavanja da se iscedi suva drenovina, pa je drugi deo doneo još više velikih imena u još tanju priču, a treći se poveo iritantnim konceptom „stara škola – nova škola“, u kojem je „nova škola“ bila i glumački i akciono isprašena od strane proverenih veterana. Pokušaj da se napravi „spin-off“ s kompletnom ženskom postavom zaglavio se u paklu razvoja, pa nam četvrti deo pod naslovom Expend4bles dolazi čak i posle „kraja banketa“.

Na priču ne treba trošiti previše reči, jer ona zapravo služi da propelira akciju od jedne do druge scene, od skoro pa obavezne kafanske tuče, preko neuspešnog pokušaja plaćenika da spreče krađu nuklearnog materijala iz Libije, pa do broda na kojem se nalazi bomba koja može započeti „treći svetski rat“ i na kojem se odvija cela druga polovina filma. Silvester Stalone kao Barni i Džejson Stethem kao Krismas opet imaju svoj verbalni ping-pong odakle film ubira barem pola svojih humornih poena, Dolf Lundgren opet igra autističnog Ganera, a Rendi Kutur je opet glumačka cepanica impozantne fizičke postave. Otpali su Džet Li, Teri Krus (logično) i Arnold Švarceneger, a u ekipu uleteli 50 Cent, Toni Dža, Džejkob Scipio koji je zamenio Banderasa i dve cure: Megan Foks kao Krismasova devojka (takođe plaćenica) i Levi Tran, valjda za potrebe „tarantinovskog“ orijentalnog fetiša. U igri su još Endi Garsija kao agent CIA-e, koji kao bolji glumac od ostatka ekipe mora namerno da glumi loše, u čemu ponekad i pretera, te Iko Uvais kao negativac kojeg „naši“ jure, svakako bolji kao „fajter“ nego kao glumac.

Srećom pa je vraćen „R“-rejting, odnosno da je akcija u njemu manje kao u crtaćima, a više realistična i kinetična. „Tabačina“ i „pucačina“ prisutne su u uravnoteženim ometima, a kombinacija oštrih rezova u scenama snimljenim drmusavom kamerom i širih planova za detaljnije koreografirane scene radi posao dovoljno za prolaznu ocenu. Na kraju, četvrti nastavak dobacuje do toga da bude bolji od trećeg i da bude elementarno gledljiv, ali to ne može sakriti činjenicu da je franšiza isceđena do poslednje kapi.

Golda

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Ima stresnih i odgovornih poslova, a ima i onih ekstremnih poput pozicije izraelskog premijera u drugoj polovini XX veka. Golda Meir je bila prva, i do sada jedina žena na toj poziciji i čini se da je na tom mestu imala najmanje sreće. Ostala je samo u jednom mandatu, ali za vreme istog su se dogodila čak dva traumatična događaja: „Crni septembar“, odnosno teroristički napad na izraelske sportiste na Olimpijadi u Minhenu 1972. godine i Četvrti izraelsko-arapski („Jom Kipur“) rat u oktobru 1973. godine. Nije da Golda Meir nije imala stresa u životu da je na to pripremi, od detinjstva u senci pogroma u carskoj Rusiji, preko odrastanja u Americi, do političke karijere koju je gradila među doseljenicima u kibucima pre i za vreme Drugog svetskog rata, te angažmanu na uspostavljanju, odbrani i održanju izraelske države.

Film Golda izraelsko-američkog reditelja Gaja Nativa (najpoznatijeg po Oskaru za kratki film Skin) je „biopik“ koji se koncentriše upravo na jedan period njene vladavine, na ratne dane oktobra 1973. U toku tog perioda od neke dve-tri sedmice, premijerka mora da donosi vojne i političke odluke vođene što principima, što stanjem na terenu, što različitim informacijama koje joj serviraju ministri i načelnici različitih organa sile (sve sami muškarci, što možda iz današnje perspektive deluje znakovito, ali se tada podrazumevalo). Na „domaćem terenu“, pak, ona se hvata ukoštac s opakom bolešću (limfomom, od čega je na kraju i umrla 1979. godine), kao i sa stresom svoje pozicije i možda pogrešnih odluka koje je donela, a njen prvi odgovor na sve su crna kafa i cigarete koje konzumira u velikim količinama.

Kada bi se tražio filmski uzor za Goldu, onda bi to najpre mogao biti film Darkest Hour u kojem pratimo kako Vinston Čerčil uspostvalja ratni kabinet, obećava otpor nacistima, a „krv, znoj i suze“ svom narodu za viši cilj. Doduše, Nativ ubacuje tu intervencije dvostrukog okvira za priču, onaj širi je njen odlazak u bolnicu po poslednji put, a uži saslušanje pred komisijom po pitanju mogućih propusta za vreme rata, pa se paralela s Nolanovim Oppenheimerom ne može izbeći iako je Golda premijeru imala ranije, na Berlinalu.

Nativ zapravo s Goldom radi pristojan posao, kako u momentima kada je pokazuje kao stamenu ženu sposobnu da upravlja „alfa“-muškarcima u smeru višeg cilja, čak i nakon prvih poraza i pogrešnih koraka, tako i u intimnijim trenucima u kojoj se ona poverava svojoj sekretarici, pokušava da od drugih sakrije svoju bolest ili joj stres udara na moć rasuđivanja. U tome ima veliku pomoć Helen Miren koja, iako se čini krajnje neortodoksnim izborom za ulogu izraelske premijerke (što su neki od kolega osporavali po liniji političke korektnosti) i između njih nema fizičke sličnosti, uspeva da kanališe njenu auru rešene žene. Otežavajuća okolnost je svakako prostetička maska koju britanska glumica za ulogu mora da nosi, ali Helen Miren i ispod nje uspeva da odigra emociju.

Za ostatak ansambla, Nativ je izabrao internacionalni miks, često igrajući na kartu stvarne ili šminkom pojačane fizičke sličnosti, što se pokazalo kao pametno, posebno u slučaju arhivskih inserata koji često idu na televiziji u istoj prostoriji. Lior Aškenazi je uverljiv kao načelnik generalštaba David Elazar, Rami Hojberger kao ministar odbrane Moše Dajan (sa sve povezom na oku), ali Liv Šrajber ima najkoloritniju epizodu kao Henri Kisindžer u misiji „šatl-diplomatije“, sa sve onim nezaboravnim verbalnim ping-pongom između njega i Golde.

Manje dobronamerni kritičari će filmu zameriti jednostranost, ali to ide sa singularnom perspektivom koju Nativ na kraju i pravda tekstualnom karticom na kojoj piše da se Golda Meir još uvek smatra kontroverznom figurom u Izraelu. Istini za volju, Nativ ume da skrene u hagiografski ton, pa i u patetiku (posebno na kraju kada pesma Leonarda Koena Who By Fire zameni do tada ultra-dramatičnu skoro pa atonalnu neoklasiku na gudačima), ali malo ko će film suditi po čisto filmskim kriterijima.

Zapravo, dva su pitanja ovde ključna: volite li biografske/ratne/političke filmove koji se detaljno bave procedurama odlučivanja i koliko vas zanimaju sukobi na Bliskom Istoku, posebno iz izraelske perspektive. Treće i dopunsko, za poznavaoce, bilo bi kakvo mišljenje imate o Goldi Meir. Ako je na sva tri pitanja odgovor pozitivan, onda je Golda film za vas. Ali i bez toga je svakako još jedan veliki glumački uspeh Helen Miren.