A Film a Week - Fashionista

There has been a lot of fashion in the cinematic year of 2016. But, after Nicholas Winding Refn’s visually astonishing, but story-wise utterly banal extravaganza The Neon Demon and Nocturnal Animals, the stylistically polished thriller by fashion designer Tom Ford, it is easy to overlook Simon Rumley’s (Red, White & Blue) take on the world of street fashion and cautionary tale about addiction set in Austin, Texas. And, boy, wouldn't that be a pity, because Fashionista is the bravest and most emotionally effective of the bunch.

Set around the vintage clothes store owned by April (Amanda Fuller, star of Red, White & Blue) and her husband Eric (Ethan Embry, Fuller’s partner in Cheap Thrills), Fashionista creates a genuine atmosphere early on. Their business is booming, but their relationship is not doing that well. For Eric, clothes are strictly business, but for April they are a matter of passion on the verge of addiction. After confirming her fears that Eric is cheating on her, Amanda burns all the clothes she can find in their cramped apartment. For her, it is the act of liberation, but also a leap into the unknown.

Trouble comes to her soon enough in form of sharply-dressed and obviously filthy rich Randall (Eric Balfour). At first, she enjoys the perks of moving up the class ladder, changing from vintage T-shirts to designer dresses, but everything comes with a price. Here, it’s Randall's pretty extravagant lifestyle that gives her the creeps.

Is it just her, drowning in paranoia, obsession and taste for wrong men? Or is there something more sinister going on, as it is shown in recurring flash-forwards of a mansion in crimson-red, sensing the impending doom looming over our heroine? And what’s with the nameless young woman (Alex Essoe) checking out of a mental hospital and cruising the streets and clubs of Austin? How does all of that add up?

Initally the whole story may seem a bit pretentious, with all the manic non-linear editing, flash-forwards and mystery that casts its spider-web as broad as it can, combined with a washed-up look and unlikely angles from hand-held camera that Rumley favours. Rumley's crediting Nicholas Roeg as an inspiration in the closing credits is no surprise at all, because the whole film works completely as a tribute to the British genre auteur. The look of a vintage cult classic seen on an old VHS tape is completely in tune with its feel and the hipster clothing culture it celebrates. The mystery is somewhat predictable for a trained viewer, some repetitions of certain scenes could be trimmed off and the ending is a bit neat but still enjoyable, as is the whole movie.

But still, this is not just an exercise in style. Rumley masterfully catches the spirit of Austin and its culture and creates the unique, sticky atmosphere, drowning us into the story. The key performance of Amanda Fuller is a tour de force, as she is both manic and fragile, not conventionally pretty, but magnetically attractive. All in all, Fashionista is a great piece of inspired genre cinema: trashy, classy, campy and sexy at the same time, which makes it an almost perfect midnight flick.

Patriots Day

2016.

režija: Peter Berg

scenario: Peter Berg, Matt Cook, Joshua Zetumer

uloge: Mark Wahlberg, John Goodman, Kevin Bacon, J.K. Simmons, Jimmy O. Yang, Michelle Monaghan, Themo Melikidze, Alex Wolff, Melissa Benoist

Ne znam jeste li primetili trend da se skratilo vreme između nekog događaja, najčešće tragedije, i filma po tom istom istinitom događaju, vrlo često patriotski nadahnutog. Sam Peter Berg je uradio tri takva filma, sva tri sa Markom Wahlbergom u glavnoj ulozi, uzastopce, od patriotskog guslanja sa spoilerom u naslovu, Lone Survivor, preko Deepwater Horizon do Patriots Day. Poslednja dva su iz prošle godine. Kao i Eastwoodov Sully i 13 Hours: The Secret Soldiers of Benghazi Michaela Baya.

Jasno, život nam se ubrzao, pa smo kondicionirani da informacije procesiramo na taj način, a ne smemo ni odbaciti logiku filmskih studija da što efikasnije profitiraju na našim osećanjima, ma koliko nam ona delovala lešinarski. Međutim, skraćivanjem vremena za refleksiju sužava se i prostor za filmsku obradu takvih događaja koja varira od manje ili više otvorene propagande onoga što bi trebalo biti naše mišljenje ili sentiment do relativno šture faktografije i hronike bez nekog šireg, a kamo li kompletnog socijalno-političkog konteksta u kojem se takve stvari događaju.

  Patriots Day, film naslovljen po prazniku u slavu početka Rata za nezavisnost koji se u Bostonu obeležava, između ostalih stvari, i čuvenim maratonom, igra na obe ove karte i u tome zna biti vrlo efektan i efikasan često na inovativne načine. Kroz istinitu priču nas vodi jedini fiktivni lik, policajac Tomy Saunders (Wahlberg), zapravo kompozit više bostonskih policajaca, što nam omogućava kakvu-takvu identifikaciju, a autorima smanjuje brigu oko inflacije zapravo potrošnih likova. Druga dobra rediteljska odluka je mešanje igranog materijala sa dokumentarnim, snimljenim kamerama na ulici. Ti snimci su dobro umontirani, pa nam je jasno da se Berg potrudio da pronađe prave glumce, promeni im lični opis i uputi ih kako treba.

S tim u vezi, njegova potpisna koda na kraju sačinjena od fotografija, snimaka i izjava stvarnih aktera više ne služi toliko za kurčenje, pa je i malo nepotrebna u naglašavanju očitih emocija. Činjenica stoji da je bombaški napad na bostonski maraton medijski dobro propraćen događaj, da nije teško izvući podatke o počiniocima, kao i sentimente preživelih i neposrednih svedoka tog događaja, pa nam na tom planu Berg ne nudi ništa novo. Takođe, doku-drama koja pokušava da priču sagleda iz što je moguće više uglova je pristup koji ovde solidno radi svoj posao, što se jedino prekida akcijom i eksplozijama koje reditelj jednostavno voli da radi, pa neka mu. Čak i kad su preterane, to je na onaj filmski način.

Berg se, međutim, iskazao u uvođenju likova u priču. Znamo da su neki neizbežni, poput dvojice čečenske braće, narcisoidnog fanatika Tamerlana (Melikidze) i manično-depresivnog Džohara Carnaeva (Wolff) i Tamerlanove intrigantne žene, preobraćenice u Islam Catherine (Benoist), te aktera na drugoj strani, policijskog komesara (Goodman) i FBI agenta koji vodi istragu (Bacon). Ali naročito je zgodan štos da su neki likovi sa nama od samog početka, kao recimo kineski imigrant (Yang) ili šerif iz obližnjeg gradića (Simmons), a da sa samim maratonom nisu imali veze, nego tek kasnije ulaze u priču. Time se stvara napetost i kasniji “aha efekat” kada otkrijemo njihovo mesto u poznatoj priči.

Naravno, taj štos ima svoje naličje u smislu toga da likovi kada “završe svoj posao”, a on je vrlo često herojski, patriotski ili makar odgovoran, jednostavno nestanu iz daljeg toka filma i ne vidimo ih do rekapitulacije. Glumci ih sa svoje strane igraju solidno, ne i impozantno jer za to nemaju dovoljno prostora, već se vode po relativno striktnim napucima koje im Berg daje na osnovu stvarnih ličnosti i događaja.

Uz povremenu sentimentalnost i igranje na kartu emocija, najveći problem ovog inače solidnog filma je upravo nedostatak konteksta. Jer kao što znamo dobro iz vesti, taj teroristički napad je imao svoju psihološku, religijsko-fanatičnu, ali i političku pozadinu, te je sastavni deo konteksta post-WTC Amerike i savremene digitalne anarhije koja svojim delovanjem stvara šum i radikalizira podložne elemente. Berg tu i tamo pokušava da ubaci poneki svoj komentar, recimo portretirajući braću ili u trenutku kad policija dobije nalog od FBI, a ovi verovatno od Domovinske Sigurnosti, da se osumnjičenima ne čitaju prava prilikom privođenja. To je snažan simbol, naročito u kontekstu Guantanama i uopšte zadržavanja sumnivaca bez podizanja optužnice, i Berg pokušava da ga akcentira, ali u nedostatku vremena kroz to samo protrči.

Patriots Day je solidan film koliko se to može očekivati od nečega što potpisuje relativno plitak autor Bergovog kalibra i većina njegovih problema je plod ishitrenosti produkcije. Prosto, da je film snimljen kasnije, sa većom distancom i bistrijim pogledom, verovatno bi bio i bolji. Istini za volju, izgubio bi na aktuelnosti, ali nije baš uvek ni sve u tome.

Kruipi: Itsuwari no rinjin / Creepy

2016.

režija: Kiyoshi Kurosawa

scenario: Kiyoshi Kurosawa, Chihiro Ikeda (prema romanu Yutake Maekawe)

uloge: Hidetoshi Nishijima, Yuko Takeuchi, Teruyuki Kagawa, Masahiro Higashide, Haruna Kawaguchi, Ryoko Fujino

Društvo ucepljuje strah od nepoznatog iz milion i jednog razloga, ali glavni je to da su jedinke koje obitavaju u grupicama, uskoj lokalnoj sredini i familijama predvidljivije i docilnije. I to važi bez izuzetka za svako društvo. U anglofonom svetu postoji rimovana mantra “stranger danger”, jer zlikovac nikad nije neko od naših, nego slučajni prolaznik, retardirani nadničar ili onaj sumnjivi u kišnom mantilu. E, pa, krivo, zlikovac je retko preplašeni imigrant ili tip koji je došao na kvantaš da proda paprike, nego je to upravo neko iz familije, komšiluka, s posla ili iz crkve, neko koga poznajemo, kome verujemo, ko se čini ili potpuno normalnim ili makar bezopasnim, neko ko se drži po strani ili po svaku cenu hoće da nam se svidi. I to je jezivo. Creepy.

Tu lekciju će na teži način naučiti bivši policijski profajler i profesor kriminalističke psihologije Takakura (Nishijima). A verovatno je imao prilike i ranije, ali je bio uveren u svoju nepogrešivost. Nakon incidenta u policiji usled njegove loše procene, Takakura je ranjen, pa nakon oporavka menja i karijeru i mesto boravka. Sa ženom Yasuko (Takeuchi) se seli u predgrađe i prihvata poziciju na univerzitetu.

Ali čak i kad policajac izađe iz policije, neće policijski posao iz policajca, pa će oberučke prihvatiti ponudu mlađeg bivšeg kolege da se pozabavi slučajem od pre nekoliko godina kada je troje članova jedne familije nestalo bez traga, a jedina preostala kćer, sada već odrasla Saki (Kawaguchi) nema nikakva sećanja šta se dogodilo. I dok se Takakura opsesira oko slučaja, njegova žena po svaku cenu pokušava da se sprijatelji sa komšijom Nishinom (Kagawa) koji već na prvi pogled deluje čudno. Drži se po strani, ali za to ima opravdanje: brine se o bolesnoj ženi i o kćeri (Fujino) školske dobi. Međutim, stvari postaju alarmantne kada se kćer poveri Takakuri da Nishino nije njen otac... Kako to obično u trileru biva, dve radnje će se naći negde...

Iako vas naslov može navesti na krivi trag, Creepy nije horor, iako ima horor-elemenata, naročito kada se u potpunosti otkrije Nishinov psihološki profil. I u tom segmentu je Kurosawin film izuzetno efektan jer nas pušta da uživamo u jezi i grozi, a ne seče nas besmislenim “jump scare” momentima. Takođe, Nishino je sjajan negativac, jedan od boljih i detaljnije urađenih u poslednje vreme, a Teruyuki Kagawa ga igra sa guštom.

Nažalost, baš kada počinje horor, tako se triler izmiče kontroli, postaje prigodan, slučajan i rupičast, što u principu ne valja. Ali treba razumeti Kurosawu (nema veze sa velikim Akirom), njegovu poetiku i ambicije. On je možda samo na početku čisto žanrovski autor, da bi najkasnije od The Cure (1997) spajao žanrovski i arthouse izraz, ubacujući čak elemente festivalskih drama. I to često radi posao i na tom planu se Creepy solidno drži.

Ključ za razumevanje treba tražiti i u Kurosawinom filmu Tokyo Sonata (2008) sa kojim deli tematsku preokupaciju razgradnje porodice i zajednice. Dok je u prethodnom filmu u kojem upravo Kagawa igra glavnu ulogu “pater familiasa” kriza porodice posledica krize naširem društvenom nivou, ovde su razlozi potpuno interni. Kagawin Nishino je porodični čovek, čak i na silu, malevolentni autoritet i kao takav, dok je Takakura toliko opsednut sobom i svojim uspehom, pa mu i rešenje beži isped nosa i ne primećuje patnju svoje skoro pa utamničene žene.

Kada ga provučemo kroz taj filter, Creepy je sasvim solidna fuzija žanrovskog filma i ozbiljne, slojevite drame o potencijalno važnim temama. I naslov ne laže, dovoljno je jeziv.

Yoga Hosers

2016.

scenario i režija: Kevin Smith

uloge: Harley Quinn Smith, Lilly-Rose Depp, Johnny Depp, Adam Brody, Jack Depp, Vanessa Paradis, Austin Butler, Tyler Posey, Jennifer Schwalbach Smith, Justin Long, Tony Hale, Genesis Rodriguez, Haley Joel Osment, Ralph Garman

Kako sam već pisao na blogu, volim Kevina Smitha. Njegove rane radove baš volim, ono što je radio u novom milenijumu do neke granice volim, a odatle sam spreman da oprostim recikliranja samog sebe i infantilne štoseve jer su smešni. Ali, sa izuzetkom Red State, u Smithovoj karijeri je silazna putanja ne samo prisutna, nego i očita. Logično, čovek se više zanima sa kraćim i/ili kućnijim formama, klipovima, podcastima, prozivanjem filmskih kritičara na društvenim mrežama i slično, pa je evidentno da je za filmove izgubio interes i kondiciju.

Iako se može pomisliti da je problem samo u dugometražnim filmovima, Smithov angažman na omnibusu Holidays je užasan na granici uvredljivosti ili sabotaže, pa se može reći da mu je trenutna “horor” faza nešto najgore što je i u teoriji mogao da snimi. Toliko da mi dođe da se pitam kako je uopšte uspeo da prikupi pare i glumce za tzv. “kanadsku trilogiju”, koja počinje sa miskoncipiranim i pogubljenim Tuskom i čiji je središnji deo familijarni projekat Yoga Hosers. Možda su nečije nade usmerene prema finalu Moose Jaws (kao čuveni Spielbergov film, samo na snegu i sa losom umesto ajkule, kaže Smith), ali dozvoljavam sebi da se po tom pitanju svrstam u skeptike.

Elem, zašto rekoh da je Yoga Hosers familijarni projekat? Zato što u njemu uloge imaju svi članovi dveju familija. Smith se u svojim filmovima i inače pojavljuje u cameo ulogama (i kao Silent Bob, ali to je druga, lepša priča), ali dati glavnu ulogu svojoj kćeri, a jednu epizodu ženi, to je već nepotizam. A šta tek reći na činjenicu da je u celoj priči još jedna familija, razvedeni otac i majka i njihovo dvoje dece? Dakle, Johnny Depp reprizira jednu od svojih najgorih i najuvredljivijih imitacija, inspektora Guya LaPointea, već viđenog u deus-ex momentu Tuska, njegova bivša žena Vanessa Paradis se pojavljuje kao učiteljica koja, hm, daje kontekst priči, drugu glavnu i naslovnu ulogu igra ne baš talentirana i skoro nikako zainteresirana kćerka Lilly-Rose, a i sin Jack je morao makar da ima cameo.

Kad se dve familije sa internim napušenim sprdnjama spoje, za očekivati istu takvu zajebanciju, internu i napušenu, što ne mora biti nužno loše ako su ti štosevi koliko-toliko razumljivi publici, a nisu usiljeni i reciklirani. To ovde nije slučaj i mi smo kao publika osuđeni da patimo dok se oni možda, ali samo možda, zabavljaju. Smith se očajnički trudi, dovija i koristi štosevima iz svojih prošlih, boljih filmova kako bi tu zajebanciju uobličio u nešto polu-koherentno i makar u tragovima interesantno. Ne ide mu, pa ne ide.

Nije da ima nekog smisla, ali hajdemo reći koju i o radnji filma. Dve prodavačice iz jedne scene iz Tuska, obe srednjoškolke sa imenom Coleen, troše svoju besmislenu egzistenciju na nezanimljivom poslu, probama bezveznog pop-sastava, nečemu što liči na časove joge i blenući u telefone na kojima im se odigrava celokupni društveni život. Baš kada dobiju poziv od zgodnog frajera da dođu na žurku, menadžerka radnje i maćeha jedne od njih im namesti smenu na poslu. Kud će, šta će, one reše da zamole frajera da žurku preseli kod njih u radnju. Sve bi bilo super da frajer i njegova ekipa nisu neki prikriveni satanisti koji bi da žrtvuju klinke. Međutim, to je tek manji deo problema jer tim delom Kanade hara neumrli lokalni nacista sa vojskom svojih minijaturnih SS-ovaca napravljenih od kobasice koji svoje žrtve sodomiziraju do smrti.

Ok, bizarno je i više od toga nekako “random”, više u smislu lupetanja, ali to nije problem ako autor zna šta bi s tim, kako bi to složio i zapravo u šta. Recimo, ovako nešto zvuči idealno za epizodu South Parka. Nije toliko problem ni ismevanje Kanađana i njihove kulture zbog skoro svega što jesu (njihove dvojezičnosti, njihovog govora, njihove hrane, njihovih životinja, njihovih sportskih aktivnosti, bapske ljubaznosti starijih i razmaženosti mladih, toliko da je samo falilo negde spomenuti Trudeaua ili njegov kabinet), to sve barem 15-ak godina radi i South Park, koliko činjenica da je to samo sebi cilj i da Smith time u suštini kupuje vreme umesto da razvija bilo priču, bilo likove. Scene su preduge na silu, snimljene tako da deluju odrađeno preko kurca, a u inflaciji loših štoseva se gube i oni vredni.

Yoga Hosers je loš trash film koji treba izbeći čak i ako ste poklonik Kevina Smitha. Naročito ako ste njegov fan. Ali, poznajući prave fanove, oni će film i pored mog i bilo čijeg upozorenja pogledati prosto jer su fanovi. S tim u vezi, imam jednu molbu za njih: ako ima nekog ko prati Smithov noviji internetski opus, neka mi, lepo ga molim, objasni o čemu se tu radi i ima li Yoga Hosers smisla, od naslova koji se ponavlja kao neka metiljava uvreda, nadalje.

Creative Control

2015.

režija: Benjamin Dickinson

scenario: Benjamin Dickinson, Micah Bloomberg

uloge: Benjamin Dickinson, Nora Zehetner, Alexia Rasmussen, Dan Gill, Reggie Watts, Gavin McInnes, Paul Manza

Ono što ume da iznervira kod filmova je to da je ideja često zlata vredna, a da je izvedba loša ili u slučaju indie SF-drame-komedije-satire Creative Control neujednačena i varira od sjaja do očaja. Tema ovog filma čija je radnja smeštena u ultra-hipsterski Brooklyn bliske budućnosti, možda kakvih desetak godina od sad, je odnos između apsolutne i virtuelne realnosti u svetu veoma nalik na današnji s tim da su informacione / komunikacione tehnologije toliko uznapredovale i, ako je moguće, još prisutnije u našem životu. I to je sjajna udica.

Naš (anti-)junak je David (Dickinson), direktorčić nižeg do srednjeg nivoa u marketinškoj firmi, stalno stresiran, pripit od viskija i natabletiran produktom najvažnijeg klijenta, koji konačno dobija priliku da napreduje kada mu šef (osnivač Vice magazina Gavin McInnes) poveri kampanju za novi uređaj virtuelne realnosti spakovan u hipsterske naočare. Sa kampanjom ide i testiranje istog, što je Davidu idealna prilika da pobegne od stvarnog života i ne baš najsrećnije veze sa svojom devojkom, eko-osveštenom i anti-kapitalistički nabrijanom razmaženom instruktorkom joge iz situirane familije Juliette (Zehetner) i da fantazira o “vrućim” susretima sa Sophie (Rasmussen), serijski varanom devojkom svog najboljeg prijatelja Wima (Gill). Koliko god mu muvanje u stvarnom životu loše išlo usled šeprtljavosti, toliko mu u virtuelnom u kojem on ima potpunu kontrolu ide sjajno. Ali šta se dešava kada se ta dva sveta isprepliću i počnu da utiču toliko jedan na drugog da je teško povući granicu?

Ključ problema sa Creative Control leži u scenariju koji potpisuju Dickinson (koji i sam ima pozadinu u marketingu) i tonac i mumblecore scenarista Micah Bloomberg. Autori postavljaju važnu temu koju pokušavaju da tretiraju kroz duhovitu alegoriju, ali više skreću na teren komedije apsurda, što se posebno oseća u dijalozima. Glavni štos, to da su likovi više isprazni avatari nego živa bića, je uspeo jer je u skladu sa temom filma, ali Dickinson i Bloomberg verovatno kupujući minutažu pokušavaju da sprdački poentiraju na samim zicerima, poput ovisnosti, tehnologije, brooklynskog hipsteraja, joge i sukoba između inačica Occupy pokreta i pouzdanih korporativnih botova. Problem nije u tome da te stvari nisu legitimna meta sprdnje u stvarnom i današnjem svetu, već njihova očitost i tek ovlašna povezanost sa glavnom, zanimljivijom temom.

Drugi problem je tretman te same virtuelne realnosti koju nam reditelj prodaje kao nešto potpuno novo i revolucionarno, a ipak posve zamislivo sa iskustvom života u sadašnjem vremenu. Ako je to portal u svet fantazije, zašto ljudi ne bi zamišljali da su, recimo, filmski super-heroji, diktatori sa neograničenom moći, vozači Formule 1 ili milijarderi? Umesto toga imamo ono najočitije i najbanalnije, seks, i to ne u nekoj perverznoj i fetišističkoj varijanti, nego u onoj standardnoj jedan-na-jedan muško-ženskoj koju se može prakticirati i u realnom svetu. Onda nije ni čudo da je naš direktorčić prepustio kreativnu kontrolu oko kampanje Reggieju Wattsu koji igra samog sebe dok on virtuelno ljubuje sa curom svog buđavog ortaka.

Neujednačenost se ogleda i na planu estetike. Iz dorađenog vizuelnog identiteta sveta u kojem se film kreće i izbora klasike provučene kroz deblje ili tanje filtere na sintisajzeru, jasno se vidi uticaj Kubricka, pre svega A Clockwork Orange. Dickinson pokušava da ostvari efekat te “style over substance” kinematografije koju neki zovu ozbiljnom ili apsolutnom, i pojedina rešenja su tu na mestu, ma kako bila tipska, recimo da je realnost crno-bela, a virtuelni likovi u boji. Nevolja je, međutim, u tome što Dickinson nije Kubrick, pa podbacuje na oba polja. Supstanca ostaje na nivou ideje sa tek ovlašnom narativnom razradom, a ni stil nije toliko impozantan, što Creative Control čini frustrirajućim iskustvom, filmom koji ne dobacuje do svog potencijala.

37

2016.

scenario i režija: Puk Grasten

uloge: Samira Wiley, Michael Potts, Marquise Gary, Maria Dizzia, Jamie Harrold, Evan Fine, Thomas Kopache, Lucy Martin, Sophia Lillis, Don Puglisi

Ubistvo Kitty Genovese 1964. godine u rezidencijalnom naselju Kew Gardens u Queensu primer je akta nasumičnog nasilja, ali je i slučaj koji je potakao brojna bihevioralna i socijalno-psihološka istraživanja. Naslov filma koji tom stvarnom slučaju prilati iz ugla fikcije i reimaginacije odnosi se na napis lista The New York Times o broju ljudi koji su ubistvu navodno svedočili, a da nisu našli za shodno sprečiti ga, čak ni pozvati policiju. Tekst se s vremenom pokazao kao neopravdano “pravednički besan” i senzacionalistički: niko nije svedočio celom toku događaja, već je možda desetak ljudi (nikako 37!) videlo ili čulo različite delove istog, a policija je pozvana, samo joj je trebalo vremena da dođe na mesto događaja. U odbranu Kittynih komšija na koje je nepravedno bačena ljaga, zvuci i krici koji su dolazili sa ulice su jednako tako lako mogli biti porodična svađa ili ulični incident nižeg intenziteta, nešto za šta se ne zove policija.

Danska glumica i autorica Puk Grasten se ipak više drži urbane legende nego kasnije ustavnovljene faktografije i zanima ju zašto tih desetak (ne baš 37-oro) ljudi nije pomoglo susedi u nevolji, odnosno čime su bili preokupirani da ne preduzmu nešto. Tako imamo crnačku familiju (Wiley, Potts, Gary) koja se tek doselila u zgradu i zapravo se bavi svojom unutarnjom dinamikom: otac i majka imaju različite metode odgoja sina i različite poglede na svet, pa su zaokupljeni svojom svađom. Slično važi i za belačku porodicu (Dizzia, Harrold, Fine) gde se majka bavi kažnjavanjem neposlušnog sina (koji usput brije na vanzemaljce) i ne primećuje da se muž sprema da je ostavi ili da krije još nešto osim porno-časopisa. Baba i deda (Kopache, Martin) koji žive sa autističnom unukom (Lillis) su Jevreji koji gledaju da se oporave od neobjašnjenog šoka koji im je priredila kćerka, a takođe su meta surovih zajebantskih telefonskih poziva. Puk Grasten se u svojoj priči dotiče i zgubidana (Puglisi) koji iz straha nije reagovao, te čudnih sestara-bliznakinja koji ni sa kim ne govore. Sama Kitty Genovese je tu sporedan lik, ovlaš povezan tek sa autističnom devojčicom i zgubidanom.

Problem je u pristupu koji se svodi na nevešto izmontirane priče iz komšiluka koje pritom nisu povezane, pa 37 izgleda kao mozaik kratkih filmova. To ne treba da čudi jer je ovaj dugometražni film izvučen iz istoimenog kratkometražnog koji se bavio samo jednim stanom iz susedstva. Čak bi verovatno bilo delotvornije izložiti radnju kroz odvojene priče po sistemu omnibusa, jer se njihovim mešanjem, a opet bez dovoljno poveznica da bi se to moglo nazvati hyperlinkom, zapravo ništa ne postiže.

37 zapravo ne dostiže svoj potencijal. Čak i ne deluje kao da ima nameru da objasni psihologiju ili socijalnu uslovljenost izostanka reakcije, koliko pokušava da ukaže na neka od društvenih kretanja. Tako vidimo senke holokausta kao globalne traume, ali i klicu “kurcobolje” generacija rođenih posle rata kojima je to jednako legitimna tema za šalu kao i sve druge. Vidimo odjeke malograđanštine i kulta porodice koja se drži skupa. Vidimo i pitanje rasizma na i ispod površine, te kako on utiče na svoje žrtve koje (više) nisu u neposrednoj opasnosti, ali svejedno ceo svet tumače u tom ključu.

Šteta da Puk Garsten ima talenta i discipline taman toliko da te teme prepozna i uvede ih u priču, ali ne i da ih smisleno razradi. Stvarni slučaj koji još uvek podiže interes javnosti, pristojna gluma uglavnom televizijskih glumaca i nešto atmosfere na tragu savremenog arthouse horora nisu dovoljni da smetnemo sa uma da 37 kao filmska celina ne vodi nikamo.

Going in Style

kritika originalno objavljena na Monitoru

2017.

režija: Zach Braff

scenario: Theodore Melfi (prema priči Edwarda Cannona)

uloge: Michael Caine, Morgan Freeman, Alan Arkin, Ann-Margaret, Christopher Lloyd, Matt Dillon, John Ortiz, Peter Serafinovitz, Joey King, Maria Dizzia, Siobhan Fallon Hogan

Može li običan čovek, vredan radnik, dobar otac i sve što već ide ostariti dostojanstveno? Na postati predmet sprdnje mlađim, tehnički pismenijim, snažnijim i izdržljivijim generacijama? Ne biti na teret društvu jer je za života ipak zaradio dovoljno? Ne biti žrtva prevare i pohlepe? Lečiti se od bolesti i mentalnom kondicijom se izboriti protiv demencije? Odgovor na sva ta pitanja u današnjem trenutku bio bi: teško. Ali je zato moguće otići u velikom stilu, učiniti nešto, opljačkati (lopovsku) banku, obezbediti sebe za života i potomke posle smrti. Jer šta star čovek može izgubiti kada zatvor znači besplatan smeštaj, hranu i zdravstvenu zaštitu?

Going in Style televizijskog glumca i povremenog reditelja Zacha Braffa je priča o trojcu takvih staraca koji nemaju šta da izgube. U pitanju je “remake” istoimenog filma iz 1979. godine u režiji Martina Bresta i sa, sada već odavno pokojnima, Georgeom Burnsom, Artom Carneyem i Leejem Strasbergom u glavnim ulogama, odnosno oba filma su ekranizacije iste priče Edwarda Cannona. Trio penzionera ovde igraju Michael Caine, Morgan Freeman i Alan Arkin, dok se u sporednim ulogama pojavljuju jednako vremešni Christopher Lloyd i nekadašnja lepotica Ann-Margaret. Jasno, glumačka postava je i najjači adut filma.

Problemi se, međutim, skrivaju drugde. Za film sa takvim naslovom, ispostavlja se da problem nije toliko u odlasku koliko u polasku, jer nas scenarista Melfi i reditelj Braff tokom prve polovine filma isključivo upoznaju sa likovima, njihovim karakterima, obiteljskim i socijalnim situacijama, trudeći se iz petnih žila da nam dokažu kako oni nisu i nikada nisu bili kriminalci, već obični, pristojni ljudi koje je sistem sažvakao i ispljunuo. Nakon toga se taj socijalni aspekt priče zamenjuje komičnim, upoznavanjem sa profesionalnim kriminalcem u svojstvu konsultanta (Ortiz), jednom prilično nesmešnom pljačkom prodavnice i montažnom sekvencom pripreme na pljačku banke.

Njih trojica su simpatični sami po sebi. Joe (Caine) izdržava kćerku i unuku, a zbog gubitka penzije može izgubiti kuću, pa je pokretač akcije. Willie (Freeman) novac želi kako bi pred smrt mogao češće posećivati svoju familiju koja živi daleko od Brooklyna. Arkinov Al je njegov klasičan lik starog cinika čiji je motiv jedino osveta onima koji su ga prevarili, dok u privatnoj sferi Annie (Ann-Margaret) prilično brzo topi njegovu ledenu fasadu. Najbolji i najzabavniji deo filma su upravo prepucavanja između njih trojice u kojima nema šala o viagri, kakvoći stolice ili tehnološkoj nepismenosti, već im Melfi svojim pisanjem čuva dostojanstvo. Šteta da nemamo i više takvih scena.

Takođe, i stil je, makar pristojan, daleko od savršenog. Razlog tome je hollywoodsko igranje na sigurno i “feel-good” osećaj do te mere da film postaje i ostaje prilično “vanilla”. U tome ne samo da se gubi oštrica socijalne kritike i pozadinski detalji koji bi potencijalno bili zanimljivi (recimo, otkud to da je Britanac Joe radni vek proveo u brooklynskoj čeličani), nego i likovi poput Annie, senilnog Miltona (Lloyd), Joeovog “niškoristi” bivšeg zeta (Serafinovitz) ili konobarice Mitzi (Fallon Hogan) ostaju nerazvijeni dalje od naglašene ekscentričnosti. Takođe, “caper” zaplet sa pljačkom je prilično standardan, premda Matt Dillon sasvim solidno igra federalnog agenta koji ih juri, a detalj sa “Rat Pack” maskama je simpatičan.

  Od Theodora Melfija smo na ovu temu možda više očekivali nešto provokativniji, a opet relativno topli tretman kakav smo videli u njegovom St. Vincentu, ali njegov hollywoodski stav je sasvim u skladu sa njegovim poslednjim filmom Hidden Figures koji je i pokupio nekoliko nominacija za Oscare. Sa druge strane, Zach Braff nije jak autor i teško može iskočiti iz televizijskog miljea u kojem je kao glumac ponikao. Rad sa glumcima mu je jača strana, ali od manirizama iz sveta “sitcoma” teško može pobeći.

U konačnici, Going in Style je pristojan i umereno zabavan film koji ne dobacuje do svog potencijala. Možda nije fer, ali je neizbežno uporediti ga sa originalom iz 70-ih. Razlika je u tome da nam Brest nije “nabijao” koliko su starci pošteni i pokušao da nas po svaku cenu razgali. Njegovo polazište je bilo drugačije, trio se upustio u pljačku banke da prekrati dosadu i pobegne od života kao čekanja na smrt, da bi usput ukazao i na probleme starenja, ali i sve težu socijalnu situaciju u Americi. Melfi i Braff kreću od toga i ne idu dovoljno u dubinu. Za utehu nam je da smo barem gledali dobre glumce, da su nas oni počastili svojim prisustvom i talentom iako bi, za razliku od svojih likova, mogli komotno uživati u penziji.

A Film a Week - The Model

When it comes to watching and rating movies, the question is not “what is it about?”, but “how is it about?”. Since most of the stories have been told before and are being re-told, the issue here is if there is at least a trace of originality and if it works at all. And that is the lesson which Danish filmmaker Mads Matthiesen, the decorated director of Sundance-awarded film Teddy Bear, will learn the hard way with his second feature The Model.

The titular character is Emma, played by a real-life model Maria Palm who comes from a Danish small town to Paris with her dream to walk the catwalk for Chanel during the Fashion Week. Aside of her dream, she has little: a shady agency representation and a room that she shares with another model named Zofia (also played by a real-life model, Charlotte Tomaszewska). She botches her first job, but when she meets Shane (British actor Ed Skrein stuck at some point on his way to stardom), the photographer who sent her home, this time in a more relaxed clubbing atmosphere, two of them start a relationship that propels her up in the business.

The problem with Emma is, however, that she is still a kid with no idea how things work in reality. Sure, she is good looking in the fashion business sense of the term and she seems mature, but her camera personality (self-confident on the verge of being bitchy) is just a facade. Once she makes a wrong move, she will become the victim of the cutthroat business fed by girls, but ruled by men and at the same time the intrigue other girls are using in their own fight for better position in the fashion world...

There are many films about competitive businesses of sorts. Sports, ballet, music business, movie business, finance, fashion, show-business, pornography, you name it. Also, the naïve newcomer as the protagonist and our viewpoint is a trope. Whiplash, Black Swan, Showgirls and many other films tell the same story. Heck, last year’s The Neon Demon by Nicolas Winding Refn even covers the same ground with the same morale behind it.

The problem with The Model is that Matthiesen’s film is a complete lackluster. It is badly written and riddled with clichés, shot in a wrong bluish palette which makes Paris as interesting as any no name city and directed in an unispiring manner. Sure, there is some voyeurism and a lot of (small) tits and asses to keep the enthusiasts’ eyes on the screen, and even some glimpse to the glamorous items of haute couture. But even when an interesting topic incidentally occurs, like the debate about the different standards of “pretty” and “weird” in the fashion and the everyday world, Matthiesen and his co-writers go around it to the next plot point.

There are hardly any nice touches in this drab and flat cautionary tale. The best thing is that the director took some risks casting a non-professional actress for the leading role and it payed off, since Maria Palm has that empty look of the confused newcomer. On the other hand, the same approach didn’t work for the under-developed Zofia because Charlotte Tomaszewska lacks the acting knowledge and experience to fill in the blanks and make her character compellingly manipulative. The other characters are just one-dimensional plot-drivers. Shane also, there is not a slightest hint why would Emma fall for him (well, aside of the actor’s movie star looks) as there is no clue is it a smart career move by her or just her plain naivety.

The problem is that we stopped caring a long time ago. About Emma, about any other character, about fashion, about business, about Paris, about The Model.

Deepwater Horizon

2016.

režija: Peter Berg

scenario: Matthew Michael Carnahan, Matthew Sand (prema članku Davida Barstowa, Davida Rhodea i Stephanie Saul)

uloge: Mark Wahlberg, Kurt Russell, Gina Rodriguez, John Malkovich, Kate Hudson, Ethan Suplee

Televizijski i filmski producent i reditelj Peter Berg očito voli da uzima istinite događaje kao inspiraciju za svoje filmove. Njegov prethodni film Lone Survivor (sa sve “spoilerom” u naslovu) bavio se stvarnim incidentnom u Afganistanu, naredni Patriots Day se bavi bombaškim napadom tokom maratona u Bostonu. Negde između se udenuo, možda čak i neplanirano (barem kada je reč o režiji za koju je bio viđen J.C. Chandor) Deepwater Horizon koji se bavi nesrećom na naslovnoj naftnoj platformi iz 2010. godine i u manjoj meri ekološkom katastrofom koja je usledila i zbog koje su i platforma i kompanija u čijem je ona bila vlasništvu, British Petroleum, izašle na loš glas.

Odmah da razbijem prevelika očekivanja. Ako mislite da se radi o detaljnoj doku-drami koja tematizira i poslovanje kompanije i propuste usled kojih je do nesreće došlo i samu katastrofu i njene posledice po eko-sistem ili ekonomiju priobalnog pojasa i sudski epilog celog sranja, na krivom ste tragu jer Berg nije takav tip reditelj. Ovo je film katastrofe u dva čina, sa ne baš potrebnim prologom koji uvodi tehnički žargon koji dominira prvim činom i nakalemljenim epilogom u kojem autor(i) pokušava(ju) sažeti sve posledice sa neizbežnim fotografijama stvarnih aktera i događaja, te karticama teksta. Između prologa i epiloga stoje dve veće celine: 1) upoznavanje sa situacijom i likovima, te 2) sama katastrofa i borba za preživljavanje likova koje smo prihvatili kao naše.

Naš protagonista je Mike Williams (Wahlberg), šef održavanja elektronike na platformi kojom upravlja Jimmy (Russell) koji je, pak, u stalnom sukobu sa predstavnikom kompanije Vidrineom (Malkovich). Stvar je u tome da ispitivanje terena kasni, a kompanija gleda da “iseče krivine” i uštedi koji dolar, što dovodi do katastrofe usled nedostatnih testova pritiska. Osim toga, upoznaćemo nakratko još ponekog od zaposlenika na platformi od kojih ćemo možda zapamtiti poneko TV lice (odnosno njušku koju smo verovatno videli u nekoj seriji) i Ginu Rodriguez koja igra jedinu ženu u inače muškoj škvadri i to samo zbog očitog razloga. Osim toga, imamo i Mikeovu ženu Feliciu (Hudson) koja, osim što služi da pokaže kako naš junak ima i normalan život van platforme, jednom kad se eksplozija dogodi ide okolo kao muva bez glave i zove policiju, vatrogasce i obalsku stražu da bi primila loše vesti.

Wahlberg koji je odigrao i glavnu (naslovnu) ulogu u Bergovom prethodnom filmu, ima ono nešto da može postati generički “naš čovek”: deluje dovoljno žilavo, a opet nije sirovima, dovoljno pametno, a opet ne kao mudroser, i dovoljno je “hollywoodski” zgodan, a opet nekako običan. Koliko bi Jimmy bio zanimljivi lik za praćenje i zbog svoje pozicije i zbog zabeleženog smisla za humor i fascinantne radne etike, toliko je i Kurt Russell bolji glumac od Wahlberga, ali Jimmy ostaje tek nešto više od obične epizode. Jedina intervencija u klasičan izraz filma katastrofe je to što osim stihije imamo i ljudskog negativca kojeg sa guštom igra John Malkovich (doduše nikako ne uspevajući da “ubode” južnjački akcenat koji ostaje u svakom trenutku karikaturalan), ali kad se katastrofa dogodi, on potpuno ispada iz fokusa. Šteta dobrog negativca.

Sama katastrofa i ono što sledi, pa, ima svoje momente, da tako kažem. Za pohvalu je odustajanje od CGI efekata čija bi inflacija izgledala verovatno tragikomično. Berg se umesto toga odlučio za staru dobru pirotehniku i dizanje verne replike platforme u zrak. On to voli, to ga zabavlja i to, hajdemo reći, ume da napravi, pa su mu eksplozije i ovde jača strana. Inače, dramaturgija u toj situaciji je klasična, junak spasava ostale demonstrirajući skoro super-herojske moći. Berg ne doprinosi ugođaju skoro nimalo, oslanjajući se na ludački brzu montažu i hektični “shaky-cam” u čemu se gubi i ono malo karaktera što je u prvom činu nabačeno likovima.

Druga stvar za pohvalu nema baš puno veze sa filmskim stvaralaštvom. Berg, naime, zauzima stav i ne boji se da ga demonstrira, pa čak i da upre prstom na krivca i da osnovano pretpostavi zašto je to tako. Čestitke, iako nam time ništa novo ne otkriva. Samo, to je smer u kojem je Deepwater Horizon kao film mogao krenuti, a nije zbog umetničkih ograničenja svog autora. Deepwater Horizon je mogao biti ekspoze na set povezanih, a važnih tema, ali je samo film katastrofe. Možda je fanovima i to dovoljno, ali meni nešto fali, pa fali...

The Love Witch

2016.

scenario i režija: Anna Biller

uloge: Samantha Robinson, Gian Keys, Laura Waddell, Jeffrey Vincent Parise, Jared Sanford, Robert Seeley, Jennifer Ingrum

Ženska jednakost ili superiornost je cilj, a feminizam je borba, odnosno put do tog cilja. Jako pojednostavljeno rečeno, ali neka bude tako. Materijala na tu temu ne manjka, od biografskih i istorijskih drama, preko brošura, pamfleta i izjava, pa do modernih studija skrivene nejednakosti, njenih uzroka i posledica. Sve vreme, naravno, govorim o filmskoj umetnosti. Probajmo to obrnuti, ali ne preko šovinizma kao očite, ali ne baš pametne kontre koja je, doduše, iščezla u svom nepatvorenom obliku, ali se sačuvala u onom kriptičnom. Uzmimo, dakle, feminizam i njegove metode, pa čak i radikalnu ideju o ženskoj nadmoći i upregnimo ga ka cilju koji se nalazi na drugom polu spektra. I dobićemo The Love Witch, sadržajno i stilski izuzetno zanimljiv film čiji scenario, režiju, produkciju, montažu, scenu i kostim potpisuje Anna Biller.

Naslovna junakinja Elaine (igra je aristokratski prelepa Samantha Robinson) je nekada u prošlosti bila ostavljena, što pripisuje svojem nekadašnjem izgledu i manirima, pa je rešila da započne novi život sa novim prioritetima. Kao već “diplomirana” veštica, ona ne želi zavladati svetom ili makar samo muškarcima (što joj i ne bi bilo teško, imajući u vidu njenu figuru), već čeka famoznog princa na belom konju kojeg će usrećiti kako najbolje zna i ume: svojom uređenošću, uređenošću prostora, kuhinjom, striptizom pa i seksom. Ali nije zgoreg i potencijalnu žrtvu pomalo napiti ljubavnim napitkom. Sve osim poslednjeg dela će zdušno ispričati svojoj novoj stanodavki (Waddell) i to, gle čuda, pre nego što njen muž uđe u žensku viktorijansku čajdžinicu gde njih dve razgovaraju. Jadnik i ne sluti koliko može da se uplete...

Začkoljica je, međutim, u tome što muškarac mora biti onaj pravi, a ne neki pizdun koji će se “navući od jednog fiksa”, pa onda cmoljiti i plakati za još sve dok ne padne u depresiju i crkne. Depresije i crkavanja će našu vešticu dovesti pod lupu policije i naročito detektiva (Keys), komično četvrtaste vilice koja ide uz ne tako komičnu nedotupavnost i ničim opravdani frajerski stav. Možda je on baš onaj pravi...

Naravno, glavni zaplet će se preplitati sa pozadinskim u kojem upoznajemo kult čiji je Elaine član, a tim kultom, gle čuda, upravlja muškarac (Sanford) verovatno sa zadnjim namerama. Poruka je prilično jasna: kada je reč o jednakosti i borbi za istu, stvari nisu crno-bele i nije lako odmah razlučiti pristalice i protivnike. Siva zona između, taj neki feminizam pod muškom kontrolom i ženskom auto-cenzurom, retko je predmet filmova, a zapažanja Anne Biller usled mentalne gimnastike oko postavke priče su ingeniozna, pronicljiva i sveža.

Zaplet i ideje kojima se Anna Biller u filmu bavi svoju punu snagu dobijaju tek kada ih se amplificira stilom koji evocira period kontra-kulturnih filmova iz druge polovine 60-ih, sa sve namernim greškama u kontinuitetu i šlampavom pozadinskom projekcijom. Žanrovski, tu ima i melodrame i horora i komedije i fantazije (uostalom Elaine je muška fantazija, toliko je nestvarna), i trilera i trasha i okultizma i aktivizma i burleske i lake erotike, dakle svega čudnog i kultnog, od Rogera Cormana do Russa Meyera. Sve to je snimljeno u paleti živih, visoko saturiranih boja i raskadrirano na statične ili blago pomične kadrove koji se ritmično smenjuju.

Da godina proizvodnje nije navedena u naslovu i da autorica ne ostavlja namerno neke štrčeće detalje sadašnjeg vremena (recimo savremene automobile) u drugim-trećim planovima kadrova u eksterijeru, The Love Witch bi mogao proći kao jedna od onih izgubljenih pa pronađenih filmskih relikvija. Ovako više deluje kao elaborirani fetiš na tragu “50’s household” u koji su likovi nekako usisani. To u suštini ne treba da čudi imajući u vidu da je tokom cele svoje stvaralačke karijere kao kompletna autorica (ili nešto najbliže tome u današnjoj kinematografiji) Anna Biller imala fiksaciju upravo na period. Njen dugometražni prvenac Viva (2007) svojom se tematikom otkrivanja boemije, slobodne ljubavi i svingeraja u vreme vrhunca hippie pokreta još više slaže sa stilom, ali The Love Witch stavom podiže uloge. Filmu se može zameriti da je za nijansu predug i da neke od scena ne udaraju onoliko jako koliko bi morale, ali radi se tu o jednom vrlo smišljenom i dorađenom umetničkom delu.

Little Men

2016.

režija: Ira Sachs

scenario: Ira Sachs, Mauricio Zacharias

uloge: Theo Taplitz, Michael Barbieri, Greg Kinnear, Paulina Garcia, Jennifer Ehle, Alfred Molina, Talia Balsam, Mauricio Bustamante

Little Men dolazi kao treći neformalne, tematski ovlaš povezane trilogije Ire Sachsa i ko-scenariste mu Mauricia Zachariasa, nakon gay romanse Keep the Lights On (2012) i dramedije starijeg gay para u potrazi za stanom Love Is Strange (2014). Iskrenost, odnosno skrovitost u vezama i odnosima, okruženje New Yorka i diskretniji ili očitiji gay kontekst jesu odlike većine Sachsovog opusa, ali u poslednja tri filma sve veću pažnju zaokupljaju one životne, čak i banalne teme poput novca ili stanovanja koje služe kao pokretači cele situacije.

Odmah moram priznati da mi se Love Is Strange više svideo po detaljima, nego u celini i da sam ostao razočaran što sam umesto filma o specifičnoj temi podivljalog tržišta nekretnina dobio u suštini standardni gorko-slatki indie. Jednako tako, nisam puno očekivao ni od Little Men koji se u nešto izmenjenom obliku oslanja na najslavniji izmišljeni tragični par, odnosno na Romea i Juliju.

Dakle, opet imamo klince, samo su još mlađi i obojica su muškarci. Takođe, ono što se odvija između njih je više prijateljstvo nego čak i platonska ljubav, premda postoje naznake da se barem kod jednog od njih dešava “buđenje”. A njihove familije nisu klasično zavađene i u nekakvom ratu, već imaju sasvim običan poslovni spor oko najamnine za lokal u kući. A to nas opet dovodi do nekretnina, džentrifikacije i klasnih razlika, što je sve tema itekako vredna pažnje filmskih autora.

Sachs se jako dobro snalazi sa glumcima, a naročito ima žicu da pronađe prave face za ulogu. To se naročito vidi na primeru klinaca, povučenog Jakea (Taplitz) koji je očito umetnički tip i njegovog novog (verovatno prvog) najboljeg druga Tonyja (Barbieri) koji je komunikativan i prodoran, pa želi da postane glumac i čini se da ide u pravom smeru. (Scena sa vežbom ponavljanja koja se pretvara u duel u vikanju između njega i stvarnog instruktora Mauricia Bustamantea je genijalna.) Sjajan je izbor i Grega Kinneara, jednog od onih glumaca koje znamo odnekud, ali ne znamo tačno otkud, za ulogu upravo sredovečnog glumca koji se nije probio dalje od off-off-Broadwaya, pa u suštini živi na ženin (Ehle) račun. Meni do sada nepoznata Talia Balsam odigrala je vrhunsku ulogu u suštini bezosećajne glumčeve sestre koja jednostavno hoće svoj deo nasledstva. A sjajna čileanska glumica Paulina Garcia (nagrađena Srebrnim Medvedom za naslovnu ulogu u filmu Gloria 2013. godine) briljira kao imigrantkinja koja misli da je povlaštena renta njeno pravo zbog prijateljskog odnosa koji je imala sa prethodnim, pokojnim vlasnikom.

Istini za volju, Sachs vuče ekspoziciju i upoznaje nas sa likovima skoro do polovine filma, pa tek onda dolazi do zapleta, što je znak za uzbunu. Ali ispostavlja se da to i nije problem jer nam gotovo usput uspeva izložiti situaciju, pozicije odraslih i svu divotu dečijeg prijateljstva. Argument stoji da je priča u suštini tipska i tanka, te da je poruka kako se odrasli vode svojim interesima i u tome zanemaruju interes dece koja usput stradaju pomalo očigledna, ali Little Men je film koji je urađen kako treba.

Henry Gamble’s Birthday Party

2015.

scenario i režija: Stephen Cone

uloge: Cole Doman, Joe Keery, Pat Healy, Elizabeth Laidlow, Daniel Kyri, Meg Thalken, Patrick Andrews, Francis Guinnan, Kelly O’Sullivan, Mia Hulen

Scena kojom Stephen Cone, sin evangelističkog pastora, indie reditelj i humanista, otvara film je za pamćenje jednom kada prevladate čuđenje. Nakon prvih par kadrova pod uglom od 90 stepeni daju nam dvojicu mladića koji razgovaraju o ženskama, svojim školskim drugaricama. Kada Cone raširi plan, otkrivamo da njih dvojica leže u istom krevetu i pod istim pokrivačem. Kako priča o ženskama postaje sve seksualnija, njih dvojica se bacaju na masturbaciju. Svako svoj, ali opet scena zrači homoerotikom.

U nekom drugom svetu, obojica bi mogli poslati pismo sadržine “Moj najbolji drug i ja zajedno drkamo ispod pokrivača, doduše razmišljajući o curama. Jesmo li svejedno pederi?” i za barem jednog od njih bi to moglo biti spasonosno u smislu otkrivanja i još više od toga mirenja sa vlastitom seksualnošću. Ali u svetu u kojem su naslovni junak i slavljenik (Doman) je pastorov sin, a Gabe (Keery) je njegov najbolji drug iz crkve, pa će incident prećutati, sići zajedno na doručak i sa ostatkom Henryjeve porodice, ocem Bobom (Healy), majkom Kat (Laidlow) i sestrom Autumn, svi se uhvatiti za ruke i pomoliti pre obroka.

Ostatak radnje odvijaće se u toku dana i večeri i u slavljeničkom okruženju. Dolazi društvo iz škole i iz crkve i između njih se uspostavlja skoro striktna segregacija. Posebnu ulogu u toj podeli zauzima crni dečko Logan (Kyri), “sumnjiv” i zbog svoje rase i zbog svog držanja iz kojeg se može pročitati seksualna orijentacija. Dolazi društvo odraslih iz kongregacije, udovica i njen manično-depresivni sin, tip koji izgleda kao nadzornik u hrišćanskom kampu i njegova lagano trudna žena. Dolazi familija, žovijalni deda, takođe sveštenik, baba koja mrači prepričavajući vesti sa televizije i mlada tetka koja bi drage volje išla sa mladima u bazen, ali kao zakovana sedi sa strcima. Autumn dovodi svoju drugaricu koja baca farove na Gabea, ali se nepozvan pojavljuje i njen bivši dečko.

Mladi se zabavljaju, stari čavrljaju, hrana se smenjuje kao na tekućoj traci. Čak se i vino toči u šoljice za čaj i kafu. Kada baba zgranuto shvati šta je unutra, svima upućuje prekorne poglede. Deda lakonski odgovara da je i Isus pio. Majka očito pati zbog nečega, ali pred masom ljudi namešta svoje najbolje lice... Zabava, opet, nije lakomislena i besmislena, veselje se ritmično smenjuje sa melanholijom i nedoumicama, a sve ostaje u granicama relativne pristojnosti: i sreća i tuga i spetljavanje i razmimoilaženje.

Henry je na pragu da otkrije nešto o sebi što će iz temelja poljuljati njegov svet u kome se mrzi greh, a voli grešnika. Iako je to “njegov” film, ni ta spoznaja nije propraćena izjavom, već prolazi u relativnoj tišini, zbunjenosti i kontemplaciji. To važi i za ostale brojne pod-zaplete koji češće otvaraju pitanja nego što daju odgovore koji, opet, i kad ih ima, nisu baš konkluzivni. Svaki lik je tretiran dostojanstveno, svaki je kompleksan i svaki će dobiti svoj par minuta krupnih kadrova.

Stephen Cone ima osećaja za detalje. Tako ćemo videti znak krsta na vrlo otkrivajućem bikiniju jedne “crkvene” curice, a među poklonima koje Henry dobija će se naći i hrišćanski priručnik za život i ploča Duran Durana kao softiciranog pop-sastava sa hiper-seksualiziranim tekstovima, pa i DVD sa filmom Gregga Arakija. Henry Gamble’s Birthday Party bi mogao biti uparen sa nekim filmovima iz opusa ovog autora, najviše sa Kaboom, što zbog miljea, što zbog perceptivnosti autora.

Samo što im je filozofska perspektiva drugačija, pa umesto Arakijevog nihilizma imamo Coneov humanizam. To nema veze toliko sa religijskom orijentacijom filma, koliko sa temom koja zaokuplja Conea kroz karijeru: odnos dogme, Biblije i propovedanja o moralu kao teorije i karnalnih želja kao prakse. To čak nema toliko veze ni sa seksualnom orijentacijom pojedinačnih likova, jer je telesnost (pa kakva god) na udaru dogme. Sa time se, videli smo, muče po filmovima, pa kako neće klinci.

Sve u svemu, Henry Gamble’s Birthday Party je film koji poteže zanimljive teme i tretira sa posvećenošću. Što se samog filmskog jezika tiče, to je već stvar ukusa. Odsustvo velike teme će nekome smetati, ali nije ništa neobično za indie kinematografiju da filmovi budu “slice of life”. Preporuka.

Too Late

2015.

scenario i režija: Dennis Hauck

uloge: John Hawkes, Dichen Lachman, Crystal Reed, Brett Jacobsen, Rider Strong, Dash Mihok, Vail Bloom, Robert Forster, Jeff Fahey, Natalie Zea, Joanna Cassidy

Nemoguće je otkriti tajnu uspeha nečega tako revolucionarnog kao što je to bio film Pulp Fiction Quentina Tarantina koji je otvorio novo poglavlje i u filmskoj umetnosti kao takvoj i u postmodernizmu uopšte. Jer teško je nabrojati šta je sve taj jedan film inovirao, razorio, uspostavio ili iz korena promenio. Od klasične dramske strukture u tri čina i hronološkog izlaganja, do unikatnog uličnog rečnika, heroin chica koji iz sveta visoke mode prelazi u stvarni život i stila kojim dominiraju dugi kadrovi izuzetno pokretne, a opet savršeno kontrolirane kamere, sve se u Pulp Fiction činilo novim i svežim, čak i kad to istorijski nije bio slučaj. Kombinacija je jedinstvena i zato film za 22 godine nije ostario ni dana.

Međutim, problem sa filmovima koji tako glasno odjeknu i u stvaralčkim krugovima i u pop-kulturi je taj da će se za njima pojaviti klonovi koje po pravilu rade autori koji nisu ni blizu Tarantinovog nivoa pa ne shvataju da je tajna uspeha upravo u neponovljivosti formule. Drugi, posebno drski, pokušaće da viđeno dignu na novi nivo i ljosnuti sa visine dupetom o zemlju. Jedan od takvih je i Dennis Hauck, a njegovom dugometražnom prvencu Too Late se mora priznati hrabrost koja je, na moju veliku žalost, sama sebi cilj.

On od Tarantina preuzima vizuelni stil koji emulira eksploatacijske filmove 70-ih, snimanje na 35 mm traci, generalno noir zaplet o “izgubljenom” detektivu (Hawkes) koji pokušava da pomogne izgubljenoj devojci (Reed) koja je, pak, videla nešto što nije smela i konstrukciju koja se ne drži klasične strukture niti hronološkog sleda događaja. Međutim, u dvema stvarima pokušava da ga prevaziđe: svih pet činova koliko ih ima su zapravo manje ili više neprekinute kadar-sekvence, a dijalog, iako ne toliko “edgy” pokušava da učini još sočnijim.

To ne radi na nekoliko nivoa, a razlog tome je artificijelnost. Prvo, replike su toliko duge i pseudo-dubokoumne da više podsećaju na monologe namenjene publici, a ne na razgovor između likova. Utisak koji takvo pisanje ostavlja je da je autor klinac sa akademije fasciniran filmom i teatrom, ali nesposoban razlučiti izražajna sredstva jednog i drugog medija. Kao konačna žrtva tu padaju glumci koji te “kobasice” teksta teško savladavaju, posebno u kadar-sekvencama. John Hawkes se još drži odlično, a njegov tempo uspevaju da isprate još Crystal Reed i Dichen Lachman koja igra klišeiziranu striptizetu sa zlatnim srcem i “no bullshit” stavom, te donekle veteranka Joanna Cassidy čija je uloga neznatno mala, dok se ostali muče i ne snalaze.

Uopšte ne ulazeći u razvijenost priče i njenu nemogućnost da parira Pulp Fictionu, tamošnjim obratima i promenama perspektive, drugi ograničavajući faktor koji vezuje i potapa film su upravo neprekinute kadar-sekvence koje su same sebi svrha. Da bi njih ispoštovao, autor će, recimo, uvesti lika koji sedi na drvetu bez ikakvog razloga ili će raditi nemoguće zoomove i švenkove koji bi možda bolje izgledali na digitalnom formatu, dok ovde ostaju skoro amaterski prljavi, ili će posegnuti za deljenjem ekrana umesto da napravi rez tamo gde scenario koji je sam napisao od njega to traži.

Ne kažem, ima to svojih momenata. Na trenutke sve deluje jako kinetično i aktivno iako likovi uglavnom samo govore i govore, a vrlo malo delaju. Može se tu pronaći i nešto poetičnosti, nostalgije za vremenom “drive-in” bioskopa i amaterskih boks-mečeva na otvorenom, pa čak i posveta klasičnim filmovima iz zlatnog doba Hollywooda. Takođe, scena golotinje Vail Bloom od struka naniže po minutaži prevazilazi onu čuvenu scenu sa Julianne Moore u Short Cuts. Ali konačni rezultat obeležava višak predvidljivosti uz, paradoksalno, manjak koherentnosti, pa Too Late postaje i ostaje više ne baš uspela stilska vežba nego konkretno filmsko delo.

Ghost in the Shell

kritika originalno objavljena na Monitoru

2017.

režija: Rupert Sanders

scenario: Ehren Kruger, Jamie Moss, William Wheeler (prema mangi Shirowa Masamunea)

uloge: Scarlett Johansson, Pilou Asbaek, Juliette Binoche, Takeshi Kitano, Michael Pitt, Peter Ferdinando, Anamaria Marinca, Danusia Samal, Chin Han

Ghost in the Shell je deo globalnog kulturnog nasleđa. Čim se pojavio u Japanu krajem 80-ih, strip je postigao kultni status koji je podignut na nivo globalnog fenomena 1995. godine sa animiranim filmom u režiji Mamorua Oshiija. Ključan pojam za razumevanje je cyberpunk žanr na čijoj je razmeđi Ghost in the Shell stajao: pre toga smo imali Terminatora, Blade Runner i Total Recall, kao i gomilu B filmova, da bi nakon toga usledio fenomen zvani Matrix na koji je Ghost in the Shell itekako uticao.

Ne smemo zaboraviti ni generalnu paradigmu 90-ih u kojima je distopija zamišljana kao trenutak kada se korporacije uzdignu iznad zakona i država, a mašine dostignu ili prestignu ljude koji su ih stvorili u koju se Ghost in the Shell i Matrix savršeno uklapaju. Globalni svet, post-rasni i post-nacionalni, već tada je bio zamisliv, a Ghost in the Shell je svemu dao distinktivno japanski šmek.

Zato je već sama najava hollywoodske igrane verzije dočekana sa skepsom od strane fanova mange i animiranog filma. Dug period priprema, scenaristi koji su se izmenjivali kao na pokretnoj traci da bi konačna brojka došla do tri imena i izbor Ruperta Sandersa za reditelja čija je najzvučnija karijerna referenca pre toga bila hollywoodska tezga Snowhite and the Huntsman tu su skepsu dodatno pojačali. Ali izbor Scarlett Johansson za glavnu glumicu fanove je, ni manje ni više, nego razjario. Povele su se, ne bez veze, rasprave o “izbeljivanju”, odnosno namernom dodeljivanju uloga ne-belaca belim glumcima radi očekivano većeg komercijalnog uspeha, a drugi su pod sumnju doveli i glumičine sposobnosti kao takve.

Dok raspravu o rasi treba ostaviti po strani jer, fanovi ne bi to smeli zaboraviti, tu se radi o kiborgu, dakle ne o u prirodi egzistirajućem biću, a i animirana cura je bila ne-japanski visoka i plavooka, o glumi Scarlett Johansson se da raspravljati. Njen lep izgled i sračunato prijatnu, a opet nekako distanciranu personu su sjajno usmeravali i koristili indie i arthouse reditelji, između ostalih i Sofia Coppola i Woody Allen, ali to nije umanjilo špekulacije o Scarlett Johansson kao glumici koja najviše glumi svojim telom, odnosno izgledom. Glumica se u poslednje vreme odlučila za radikalnu strategiju, a to je da skoro uopšte ne igra ljudska bića. U Her je glasom odigrala kompjuterski operativni sistem, u Under the Skin skoro bez reči vanzemaljku koja prvo “konzumira” ljude, da bi kasnije shvatila i doživela ljudske emocije koje nije imala, u Lucy naslovnu junakinju čije se super-moći neverovatno brzo razvijaju, a na to treba dodati i ulogu Black Widow u Marvelovom univerzumu. Dakle, kada se radi o akciji i entitetima koji nisu standardno ljudski, što sve u teoriji Ghost in the Shell je, sa Scarlett Johansson smo u sigurnim rukama.

Problem, dakle, nije u glavnoj zvezdi filma. Uglavnom nije ni u ostatku glumačke ekipe. Danski glumac Pilou Asbaek sasvim je efikasan kao “hard-boiled” snagator, Michael Pitt je vrlo efektan kao negativac, odnosno cyber-terorista, a sa Takeshijem Kitanom Sanders odaje počast ne samo glumačkoj i redateljskoj vedeti, već i celom japanskom žanrovskom filmu. Juliette Binoche igra taman toliko da naplati honorar, ali svejedno izgleda kao da je zalutala iz filma drugog profila, dok Peter Ferdinando nije dovoljno jak glumački da odigra korporativnog ljigavca za pamćenje, ali je ipak dobacio do nivoa probavljivog.

Problem nije ni u efektima koji jesu CGI, ali su urađeni sa stilom i stavom. Utisak upotpunjuju simpatično japanski, odnosno manga / anime detalji vrlo vešto istaknuti Sandersovom režijom, poput robo-gejši, pauka-tenka i robo-pauka koji se u jednom trenutku uplašeno povlače uza zid. Vizuelni identitet prepun je referenci i asocijacija na druge filmove, od cyberpunk klasika Blade Runner koji ide dotle da se namerno u kadru vidi neonska reklama za ugašenu avio-kompaniju Pan-Am, preko Matrixa, pa do art-filma maskiranog u blockbuster, Inception, i ekstravagance Lost in Translation (takođe sa Scarlett Johansson u jednoj od glavnih uloga).

Primetili ste da nisam napisao ni slova o radnji, i neka tako i ostane. Oni koji znaju radnju – znaju, a oni koji je ne znaju – i bolje da je ne znaju zbog ugođaja jednom kad film počne. Poznata priča je ispričana korektno, sa akcentom na vizuelnu komponentu i na akciju do te mere da se čini da je svaka priča između akcionih scena tu samo kako bi ih nekako povezala. U prve dve trećine filma je akcija toliko napeta da to čak i ne smeta.

Zasmetaće, međutim, tek u poslednjoj trećini i tako otkriti svojevrsnu prazninu u centru ovog zanatski više nego korektnog filma. Ghost in the Shell je od početka do kraja komercijalni projekat do te mere da mu je i logika takva, franšizna. Nema tu neke velikog otkrića ili velike istine, a i ono što ima je tu više reda radi, pa se čini da su se scenaristi zapletom i njegovim rasplitanjem bavili više u smeru ostavljanja prostora za nastavke (dalje dešavanje sa našom protagonistkinjom nakon što je saznala svoj pravu prošlost) i pred-nastavke (odnos sa majkom i dečkom), odnosno za novu franšizu koja može i ne mora imati veze sa izvornim stripovskim materijalom.

Za nauk može poslužiti i ne baš slavna sudbina animiranog nastavka, kao i pravilo da su franšize uspešnije ako nastaju spontano, nego ako se po svaku cenu forsiraju. Ghost in the Shell bi bio bolji film da se o franšizi mislilo kasnije, a da su pisci i reditelj našli makar minimum prostora za iskrenu emociju koja se mogla iščitati u originalnom animiranom filmu. Ovako je reč o korektnom filmu, zabavnom za jedno gledanje, ali ne boljem od toga.