End of Sentence

kritika objavljena na XXZ

2019.

režija: Elfar Adalsteins

scenario: Michael Armbruster

uloge: John Hawkes, Logan Lerman, Sarah Bolger, Andrea Irvine, Ólafur Darri Ólafson, Sean Mahon

Na prvi pogled, sve vezano za End of Sentence deluje krajnje generički. Film kombinuje elemente drame o porodičnim odnosima sa ponešto tople humane komedije i motivima filma ceste kroz predele koji su za dvojicu protagonista, oca i sina, nepoznati, čak i egzotični. U centru svega stoji urna sa pepelom pokojnika, odnosno pokojnice, supruge, odnosno majke, što je takođe sasvim standardni element zapleta, kako u komediji, tako i u drami. Čak i sam naslov filma deluje sasvim generički, nepamtljivo, kao da ga je dao štreberski polaznik neke scenarističke radionice, i zapravo skriva, umesto da izlaže, ono što film ima da ponudi.

Nakon prologa smeštenog u i oko zatvora, gde se majka Anna (Bolger) oprašta sa sinom-robijašem Seanom (Lerman), a otac Frank (Hawkes) upada u krajnje komičan razgovor o prirodi robijaša u zavisnosti od zločina za koji su osuđeni sa krupnim zatvorskim čuvarom (Ólafson), radnja počinje sa Seanovim izlaskom iz zatvora. Ispred ga čeka otac, poslednji čovek kojeg „buntovnik bez razloga“ Sean želi videti, sa majčinom poslednjom željom i ponudom koja se ne odbija: da se njen pepeo rastrese po jezeru u njenoj otadžbini. Problem je, pored hladnih odnosa oca i sina, u tome što Seana čeka posao na drugom kraju Amerike u roku od pet dana, pa mu izlet u Irsku nikako ne ide u račun.

Jednom kada, u nedostatku opcija, ipak pristane na celu tu akciju, polako otkrivamo razlike u karakterima koji diktiraju tu toksičnu dinamiku odnosa. Frank je, naime, toliko „mekana“ osoba, neko ko će se retko pobuniti i pružiti bilo kakav otpor, dok je Sean mnogo asertivniji. Potaknut traumom iz detinjstva, on ocu zamera mnogo toga, dok ovaj, na svoj pasivni način, uporno pokušava da mu očita lekciju. Bez majke, žive ili mrtve, kao veziva neke vrste, njihov bi odnos bio nepostojeći, a činjenica da su je obojica tek ovlaš poznavala, nova otkrića na putu čine još opasnijima. Atmosfera se dodatno zgušnjava pojavom još jedne misteriozne žene, stoperke Jewel (Bolger), mlade žene koja takođe krije neke tajne…

Scenario Michaela Armbrustera je solidan i kompaktan, ali ne bi bio ni po čemu poseban da nema rizičnih, pomalo naglih, ali uglavnom pogođenih promena tona i skretanja u radnji. Od otkrića o Anninoj burnoj prošlosti pre dolaska u Ameriku, preko iznenađenja kada Jewel, koja inače uglavnom služi kao objekat na koji otac i sin projektuju neke svoje želje i vizije života, zapeva Dirty Old Town od The Pogues, pa do „screwball“ zapleta sa ukradenim autom i nestalom urnom, možemo reći da se čistom dinamikom film iskupljuje za predvidljivost i standardne elemente u svojoj osnovi.

Te promene u tonu su propraćene sigurnom režijom debitantna u dugometražnoj formi Elfara Adelsteinsa. Autor nekoliko kratkih filmova i producent još toliko dugometražnih, što na Islandu, što u Americi, Adelsteins se sasvim dobro snalazi sa čitanjem Armbrusterovog scenarija i uspeva da pogodi da je suština svega razvoj likova i postepeno otkrivanje njihovih karaktera, a ne sami događaji koji služe kao smernice zapleta. Kao reditelj je fokusiran na glumce, od kojih izvlači maksimum, fino dozirajući Jewelinu zavodljivost koju Sarah Bolger igra savršeno precizno ili Seanov šarm barabe ispod kojeg se ipak krije nešto pristojnosti i moralnosti, sa čime se Logan Lerman ludo zabavlja.

Pa ipak u centru svega glumački stoji John Hawkes, jedan od poslednjih pravih karakternih glumaca koji se ne boje ni glavnih uloga u filmovima i čije su transformacije perfektne, bilo da igra policajca, kriminalca, vođu kulta, besnog invalida ili sasvim običnog čoveka. Po potrebi jeziv, po potrebi topao i pristojan, Hawkes je uvek pamtljiv, ne samo zbog karakterističnog lica, već i kao glumac koji u svakoj ulozi daje svoj maksimum. Ono što radi u End of Sentence je na nivou njegovih najboljih ostvarenja u karijeri: on vrlo tešku ulogu pristojnog i dobrog čoveka koji odoleva iskušenjima surovog sveta igra posve uverljivo, što uopšte nije lak zadatak.