Why Not You / Hochwald

 kritika objavljena na XXZ

2020.

scenario i režija: Evi Romen

uloge: Thomas Prenn, Noah Saavedra, Helmuth Häusler, Ursula Ofner, Katja Lechthaler, Walter Sachers, Josef Mohamed, Kida Khodr Ramadan, Claudia Kottal, Elisabeth Kanettis

Život u maloj i zatvorenoj sredini može biti ubitačan za onoga ko se ne uklapa u vrlo striktne i jasno definisane standarde. U takvoj sredini percepcija traume se povećava eksponencijalno, baš kao i (auto-)destruktivno ponašanje kao reakcija na istu. U svom rediteljskom prvencu, montažerka Evi Romen studira upravo te mehanizme u skoro pa laboratorijskim uslovima malog sela u Južnom Tirolu, odnosno pokrajini Alto Adige u Italiji koja je naseljena uglavnom austrijskim stanovništvom. Film je trijumfovao već na svojoj premijeri na Zurich Film Festivalu, a kolekciju trofeja je upotpunio i na festivalu Diagonale u Grazu. Regionalnu premijeru je imao sinoć u međunarodnom programu Pule.

Mario (debitant Thomas Prenn) je po svemu crna ovca u svom selu koje je zapravo i originalni, nemački naslov filma. Gej je, otpadnik od crkve, zaljubljenik u ples i rekreativni narkoman. Njegov najbolji prijatelj i možda višegodišnja simpatija Lenz (Saavedra) je praktično isto to, uz jednu ključnu razliku. Mario dolazi iz rasturene radničke familije, pa mora da se izdržava povremenim poslovima umesto da ganja umetničku karijeru, a Lenz je sin lokalnih bogataša i vlasnika vinarije, pa su mu audicije u Beču i Rimu dostupnije. Obojica, pak, vole da se ekscentrično oblače i sitnim glupostima sablažnjavaju lokalne seljane, ali nijedan od njih nije spreman da zapravo »izađe iz ormana«.

Situacija za Marija se menja kada se njih dvojica nađu na meti islamističkih terorista u gej klubu u Rimu. U tom napadu Lenz gine, a Mario ostaje sam i pod lupom svojih suseljana spremnih da ga osude za bilo šta, što ga nagoni ka ne baš zdravim obrascima ponašanja koji uključuju konzumaciju heroina i eskapade na javnim mestima u selu i obližnjem gradu Bolzanu. Jedini koji bi možda mogao da mu pomogne je nekadašnji školski drug Nadim (Mohamed) koji je u međuvremenu pronašao smisao života u veri pod paskom mudrog i dobronamernog imama (Ramadan). Može li Mario prevladati traumu dodatno pojačanu inherentno rasističkim i islamofobnim stavovima koji su mu ugrađivani tokom odrastanja?

Međunarodni naslov na engleskom jeziku Why Not You svoje poreklo vodi od jedne od replika koju Lenzova majka (Lechthaler) uputi Mariju nakon što sazna za njegovu smrt i ta replika je zapravo ključni mehanizam psihološkog fenomena zvanog krivica preživelog. Nemački naslov koji poreklo vuče od centralnog mesta radnje sjajno funkcioniše kao nadopuna internacionalnom, ukazujući na to da je zatvorena i zatrovana sredina odgovorna za potenciranje te krivice, ali i za destruktivne mehanizme pomoću kojih Mario pokušava da se nosi s time.

Ta bi krivica i reakcija na nju mogle biti centralne, ako ne i jedine teme filma, ali Evi Romen otvara još nekoliko specifičnih uglova koje možda ne zna kako ili ne može da razradi i zatvori, dakle odnose u porodici, klasne odnose, motiv prijateljstva i pripadnosti, narkomaniju, napete odnose među religijama i kulturama, kao i gej aspekt. Prosto i jednostavno, ona nije scenaristkinja po obrazovanju i afinitetima, pa u tom pogledu Hochwald deluje pretrpano motivima po kojima se tek zagrebalo.

Ono što manjka u scenariju, Evi Romen uspeva da pokrije dobrim rediteljskim instinktima za postavljanje scene, čak i kada one u dramaturškom smislu u formi repeticije »udaraju na isto mesto«. Pojedinačne scene su atraktivne, posebno kada su propraćene eklektično izabranom muzikom, scenografija i kostim su na nivou, kamera i montaža takođe, a Evi Romen svime time diriguje bez ikakvih problema. Izvrstan je i njen rad s glumcima, posebno sa Thomasom Prennom koji je izuzetno talentovan i kojem ona pomaže da tu divlju energiju kanalizira. Hochwald tako postaje i ostaje sasvim solidan film i prilično dobar debi.