Road Games

2015.

scenario i režija: Abner Pastoll

uloge: Andrew Simpson, Josephine de la Baume, Frederic Pierrot, Barbara Crampot, Feodor Atkine

Prekinite me kad vam ovo zazvuči poznato. Par slučajno spojenih nesrećnika stopira u suncem okupanoj zabiti dok okolinom operira serijski ubica, pa zato njih dvoje baš i nemaju sreće sa nalaženjem vožnje. Jednom kad je uhvate, to će im za sva vremena promeniti život jer će se naći na meti terora manje na cesti a više oko nje.

Naivnijem od para, Jacku (Simpson), čini se da se to promenilo kad im stane lokalac koji ih pozove na kafu, klopu i noćenje dok se ne okonča štrajk na trajektima koji su mu neophodni da bi nastavio put. Jer šta je loše u krevetu, klopi i kafi? Istina, tip imena Grizard (Pierrot) deluje kao čudak i njegovi hobiji su odveć ekscentrični (skuplja pregažene leševe sitnih životinja), ali opet sve deluje bezopasno. Sabranija Veronique (de la Baume) nije baš tako sigurna da je to dobra opcija. Još kad u jednačinu dodamo i Grizardovu rastresenu suprugu Mary (Crampton) koja se čini kao da je previše vremena provela zatvorena u dvorcu u kojem živi, sve smo manje uvereni da se tu radi samo o kafi i večeri...

Naravno, na tom osnovnom planu je sve predvidljivo i to je ono što Road Games čini prosečnom i prolaznom filmskom zabavom, bilo da ste fan žanra ili da ste pogledali tek nekoliko sličnih filmova. Čak ni razrade pozadinskih priča naših protagonista koje su sasvim pristojne, kao ni obrati i iznenađenja nisu toliko neočekivani jer zapravo sve vreme očekujemo neočekivano. Čak i odluka da se serijski ubica krije na otvorenom (vidimo posledice njegovog dela, ali ne i njegovo lice), pa ni to da film zapravo nije toliko o njemu (dok to ne uskoči u miks), nego je više nekakav bau-bau ne produbljuje misteriju koja ostaje tipska i plitka, više kao nekakav okvir. Tempo je pogođen sasvim solidno, promene ritma su po žanrovskim pravilima i interna logika se dovoljno poštuje kada dođe do “naplate” ranijih hintova, pa Road Games ipak ne možemo tek tako otpisati kao bespoentni žanrovski štanc.

Kvaliteti filma se nalaze na drugom mestu. Recimo, iako nije naročito nova, ideja da se “suspense” triler sa skretanjem prema hororu odvija uglavnom po danu a ne po noći nije baš standardna. Abner Pastoll je izvodi kako treba, okruženje snima u živim, sunčanim bojama i postiže psihološki efekat kako se pitoreskna provincija u tren oka pretvara u zastrašujuću i neprijateljsku. Takva francuska provincija može biti zamenjena za britansku, američku ili koju god na svetu bez većih posledica, što dodaje na univerzalnosti.

Psihološka slika okruženja takođe stoji u skladu sa psihološkom slikom odnosa među likovima i tu pozadinske priče, kao i sigurna gluma dolaze do izražaja. Postavka situacije da se u filmu paralelno i u jednakoj meri govore dva jezika je intrigantna, a to da likovi samo jedan od ta dva jezika zapravo govore, dok se sa drugim tek snalaze je gotovo briljantna. Iako mi putem titlova ili sa poznavanjem oba jezika (što se mene tiče, na francuskom moram još poraditi kako bi ga vratio u formu) možemo shvatiti sve aspekte izrečenog, likovima to nije dato, pa često ostaju zbunjeni i sa polu-informacijama, pa moraju da se vode instinktima.

Hemija između dva glumačka para je izvanredna. Mlađi par odaje utisak upoznavanja i možda nove ljubavi, ali i određenog zazora, njihova scena seksa je erotična iako nije eksplicitna (ili baš zbog toga), a zabrinutost možemo prihvatiti kao logičnu. Istini za volju, Andrew Simpson je nešto slabiji i manje ekspresivan glumac od Josephine de la Baume, a i ograničen je manje kompleksinim, tipskijim likom, pa u zajedničkim scenama deluje inferiorno njenim mračnim pod-tonovima. Kod starijeg para se vidi rezignacija i frustracija dugogodišnjim zajedničkim životom i nemogućnošću efektnog razbijanja kolotečine. Grizard je seoski grubijan sa dosta novca i vremena, te dozom ekscentričnosti koja ga maskira, a Pierrot ga igra sa uživanjem. Barbara Crampton kao Mary je stalno u grču i to je upozorenje, kao i uopšte pojavljivanje ove nekadašnje “scream queen” u filmu.

Što nas dovodi do referenci koje su još jedna od jačih strana filma. Osim Barbare Crampton kao kraljice vriska u ulozi koja sad više odgovara njenim godinama, imamo i muziku na tragu Carpentera koja diktira tenziju, ali i radi kao posveta žanrovskom velikanu, što je dodatno podvučeno jednom scenom koja citira Halloween. Međutim, Pastoll ne staje samo na očiglednim stvarima, nego u tekstu pominje i Chabrola, francuskog majstora trilera, čime pokazuje da je njegovo poznavanje filmske istorije i teorije na visini zadatka. Čak je i naslov preuzet od australskog eksploatacijskog filma, ali to ostaje samo kao žanrovska referenca, pošto Road Games nije remake varijanta.

Videli smo da Pastoll dobro stoji i sa praksom, barem kad se radi o promišljenim detaljima kojim puni film. Ali problem ostaje osnova, što će reći priča koja nije nova čak ni u francuskom okruženju (Alexandre Aja i njegov Haute Tension), pa čak i najosnovniji koncept koji je toliko obrabljen da bi ga trebalo pustiti da se odmori. Pastoll solidno piše, slika, produbljuje i oplemenjuje taj sivi i kockasti standard, ali u ovakvim filmovima detalji ostaju ukrasi, a osnova zadržava nominaciju ukoliko autor ne radi esej o žanru, što ovde nije slučaj. I to je ono što Road Games koči da se uzdigne iznad proseka, aiko Abner Pastoll pokazuje potencijal za daleko više od toga. Pomalo frustrirajuće iskustvo.

Born to Be Blue

2015.

scenario i režija: Robert Burdreau

uloge: Ethan Hawke, Carmen Ejogo, Callum Keith Rennie, Kevin Hanchard, Kedar Brown

Čemu fikcija kada su stvarni događaji često dramatičniji. To posebno važi za život Cheta Bakera, njegove briljantne uspone i padove. Cinici bi rekli i za njegovu smrt. Čovek je, drogiran kao zmaj, ispao / iskočio kroz prozor svoje hotelske sobe u Amsterdanu u 59. godini života prethodno prilično zaduživši jazz muziku. Born to Be Blue pritom odstupa od stvarnosti na nerezonski način: menjajući godine, spajajući likove u kompozite i u solidnoj meri izmišljajući događaje čini se bez nekog specifičnog razloga, ali, začudo, zbog toga uopšte nije loš film.

Štos je u tome da je relativno anonimni reditelj više kratkih i televizijskih programa Robert Burdreau uspeo da pogodi suštinu: Bakerovu javnu personu, ali i ličnost iza toga, kao i bit genijalnosti, ne samo jazzerske i ne samo muzičarske, nego i uopšte. Genijalnost, naime, po pravilu dolazi sa diskvalifikacionom manom ili čak iz nje izvire. Garincha, bogalj koji dribla kao car. Zidane, kapiten i motivator koji naseda na svaku provokaciju. Mozart i Einstein, obojica katastrofalno neozbiljni i nemogući za saradnju. Peckinpah, sklon ka ovisnostima i inače nemoguća ličnost, nasilan, autodestruktivan, verovatno sa gomilom nedijagnosticiranih psihičkih bolesti. A kod jazz muzičara je ta diskvalifikaciona mana droga, najčešće heroin.

Zašto je tome tako kada se od jazzera očekuje pre svega preciznost? Pa, nekada nije bilo tako i jazz je pre svega bio sinonim za improvizaciju, ali to nije bit tog problema. Kažu mudri ljudi heroin, kao i sve “spuštalice”, je pomagalo za analizu. Kažu da zakrivljuje vreme na taj način da svirač može da oseti i izrazi (a ako treba i popravi) svaku notu i pritom ostane u tempu. I pored toga što nepovratno uništava život, stari jazz majstori su mu se vraćali i pod njegovim uticajem stvarali i izvodili svoja najbolja dela, a čak i nisu umirali / pogibali rosno mladi... Ima tu nešto i očito da su brošure u školi bile u krivu, ali nemojte to probavati kod kuće. Ok?

Born to Be Blue je priča o Chetu Bakeru (igra ga Ethan Hawke), heroinu, ovisnosti, skidanju, sećanjima, dizanju posle pada, povratku na scenu i spremnosti na žrtve. Film prati težak period u njegovom životu od sredine 60-ih, povratka u Ameriku i napada koji je mogao da mu uništi karijeru (premda se isti dogodio tek '69.) preko oporavka, ponovnog vraćanja instrumentu i prvih tezgi sve do “make it or break it” svirke i povratka na staze slave.

U pozadini, međutim, vidimo ljubavnu priču između ranjivog, sjebanog i besciljnog Cheta koji misli da je svemu kraj i Jane (Carmen Ejogo), glumice koja igra njegovu ženu u filmu koji se navodno snimao. Ona mu pomaže da se oporavi, ali je daleko od tipične “štake” žene koja pruža podršku svom muškarcu. Jane je možda kompozitni lik, ali je svakako žena od integriteta. Lik je predivno napisan i još bolje odigran i zapravo razigrava i inače sjajnog Hawkea koji je ovde odigrao jednu od uloga svog života.

Hawke je i inače odličan glumac, predan i posvećen, o čemu govori vrlo bogata i raznovrsna faza u njegovoj karijeri u poslednjih nekoliko godina u kojoj je postao sinonim za integritet. Ne gura se u velike produkcije i umesto toga bira zahtevne i slojevite likove. Tome u prilog govore i saradnje sa Linklaterom, Before Midnight i naročito dvanaest godina snimani Boyhood u kojem je bio rediteljev čovek od najvećeg poverenja, ali i Ten Thousand Saints i Predestination, svakako hrabri filmovi i ozbiljni glumački izazovi. Born to Be Blue je svakako tipičniji primer za poligon na kome dobar glumac može doći do izražaja igrajući kompleksnu slavnu ličnost i Hawke to koristi, hvatajući magle ovisnosti, iluzornost borbe i bol života u tom procepu.

Osim Bakera i Jane, ostatak likova uglavnom imaju pomoćnu funkciju. Roditelji kao pozadinska priča koju nije teško napustiti u odgovarajućem trenutku. Menadžer Dick (Rennie) oslikava samoživost i trku za profitom muzičke industrije, ali svejedno nije sveden na karikaturu i stereotip. Dizzy Gillespie (Hanchard) i Miles Davis (Brown) služe za “names dropping”, donekle i kolegijalnost i rivalstvo. Naravno, pominje se i Charlie Parker kao nekakav dobri duh i njegov klub u New Yorku kao svojevrsni hram.

Born to Be Blue je dosta konvencionalan film koji ne može i neće da se ostavi klišea. Nije teško pogoditi kakav će “score” biti, premda se ne oslanja previše na Bakerove radove, svejedno je u tom duhu. Ograničavanje opsega priče nije loša ideja, ali prebacivanje radnje prema 60-im godinama kao da služi da bi se film slikao polaroidastim bojama, dok je kontekst tada svežeg hippie pokreta zanemaren čak i u dubokoj pozadini.

Međutim, jedna intervencija je skoro briljantna. Baker se jeste pojavljivao u mjuziklima, imao je takvu facu i zvezdani potencijal, ali u vreme u koje je smešten film takvog nečeg nije bilo, naročito ne biografskog filma koji bi poslužio kao marketing isluženoj i osramoćenoj zvezdi na putu povratka. Međutim, film u filmu, jasno odvojen crno-belom fotografijom je koristan na par nivoa. Prvo, kao sećanje na neka prošla vremena. Drugo, kao alibi za klišee biografskog filma koji se u njemu pojavljuju.

Rekoh već, Burdreau je autor verovatno skromnog dramaturškog i zanatskog znanja, pa nije mogao da se makne od žanrovskih klišea niti da ih subvertira. On je, međutim, povukao istovremeno ludo hrabar i genijalan potez kako bi ih maskirao i film napravio originalnijim. Svaka čast za to, a uz sjajnog Ethana Hawkea i predivnu Carmen Ejogo, ovaj potez filmu donosi i moju preporuku koja nadilazi jazz entuzijaste, čitače biografija i proučavaoce drogiranja.

Where to Invade Next?

2015.

autor: Michael Moore

Ima nešto kod tog čoveka što mi neopisivo ide na živce. Ta fingirana naivnost koja pretpostavlja, dapače zahteva, naivnost njegovih gledalaca. Ta samoljubivost da su njegovi “dokumentarci” zapravo o njemu i kako je on pametan, što ih ponekad gura u pravcu performansa, a češće ostaje kafanska provokacija. Taj “mash-up” činjenica i prebiranje samo onih koje mu idu u prilog, uz neizbežno izvrtanje. To pojednostavljivanje. Taj populizam. Ta jebena potreba da bude još dodatno slatkasto-patetičan u svojim provokacijama ne bi li se predstavio kao narodni tribun ili mudrac na misiji.

Naravno, s vremenom je smekšao i to ima i dobrih i loših strana. Dobre su što manje truje javni prostor sa svojim polu-istinama i klinačkim interpretacijama. Loša je ta da je izgubio ne samo smisao za humor nego i zube onog tranutka kad je politička opcija koju je podržao (šifra: “Yes, We Can!”) zasela i zapravo pokazala minimalni odmak od prošlog “sistema” (uvek taj famozni nepersonalni sistem koji laže i maže) koji je, naravno, bio zločinački i sve najgore i bla bla. Ono što smo posle duže pauze dobili je makar nešto pozitivniji “dokumentarac” sa nešto ublaženijom i plemenitijom idejom, ali izveden kao da ga je radio umoran i bezvoljan čovek.

Ideja uopšte nije loša: izvršiti “invaziju”, Moore hoda onako tromo sa američkom zastavom u ruci, na druge zemlje, najviše evropske, i od njih uzeti ono najbolje i učiniti to novom američkom realnošću. Čak se može smatrati subverzivnom jer se ispostavlja da su to, gle čuda, dosta često američki izumi koji su našli bolju primenu drugde. Italijanski famozni plaćeni godišnji odmori i pauze za ručak (što je bull, dosta često), francuska prehrana u školi, nemačko sindikalno upravljanje, zdravstvo i održavanje sećanja na holokaust (što je uvod u tiradu o ropstvu i rasizmu u Americi kao da se između tih pojava i njihovih socijalno-istorijskih okolnosti može staviti znak jednakosti), finski školski sistem, slovensko besplatno obrazovanje (uz samoreklamersko poziranje predsednika Pahora, čoveka koji i inače ne zna šta će od sebe, pa vozi autobus, radi u fabrici ili čisti ulice dok ga kamere slikaju), portugalska dekriminalizacija droge (što nastavlja tiradu o rasizmu: rat protiv droge je rasno motiviran!), norveški zatvorski sistem i islandski miks ženske emancipacije, odjebavanja finansijskih institucija i komičara kao gradonačelnika (sledeći američki predsednik možda bude klovn, mislite o tome), pa i tuniski sistem zdravstvene i pravne zaštite žena (zamislite, u muslimanskoj zemlji koja je imala light-islamističku revoluciju). Mislim da sam sve nabrojao...

Sad, kako Moore to izlaže? Manipulativno i tromo, tako da ne može nikog šokirati. Ne samo da ga je zdravo gledati sa skepticizmom, nego će i površni gledalac prozreti rupe u izlaganju i ponekad vrlo ad-hoc povezivanje jedne teme sa drugom. Kao da provokator baš i ne zna šta da kaže i za kojim argumentom da posegne, pa kreće u zbunjivanje. Pokušaj humora u izvedbi se svodi na to da on glumi Amerikančinu (jedina sličnost sa predrasudom je u tome što je debeo) koja brani argumente posebnosti američkog društva, sve namigujući i podgurujući gledaoca kao smarač koji priča loše viceve, te da pobada američku zastavu svaki put kad “pobedi” i uzme nešto “da ponese kući”. Završava, doduše, na pozitivnoj i optimističkoj noti govoreći kako se stvari brzo menjaju i koristeći metafore Mandelinog izbora za predsednika zamalo odmah sa robije i rušenja Berlinskog Zida koji je sagrađen da bi večno stajao i povezujući ih sa gay brakovima u Americi. Iako legalizaciju trave nije spomenuo, Moore je dovoljno skočio u usta svojoj osnovnoj tezi: Amerika se ipak menja, menjala se uvek, možda ne onoliko brzo koliko bi to neki želeli, ali nazvati zemlju pionirskog duha okamenjenom je neodgovorno.

Sad, može li i treba li Amerika da se menja u smeru bolje socijalne zaštite, većih radničkih prava, ukidanja smrtne kazne, demilitarizacije, dostupnijeg obrazovanja, dekriminalizacije droge, većih prava za ranjive manjinske skupine? Može i treba, naravno. To i čini tu i tamo, u pravom ili krivom pravcu, vođena pravom ili krivom logikom (ili sentimentom). I o svim tim pitanjima se stalno vodi javna rasprava. Pitanje je koliko joj ovaj Mooreov “dokumentarac” doprinosi na konstruktivan način, a koliko je predstava za sve manje znatiželjnu rulju. O tome pričam...

Attack of the Lederhosenzombies

kritika originalno objavljena na  Monitoru

2016.

režija: Dominik Hartl

scenario: Dominik Hartl, Armin Prediger

uloge: Gabriela Marcinkova, Laurie Calvert, Margarete Tiesel, Karl Fischer, Oscar Dykjaer Giese

Zombie-komedije su passé. Kao i njihovi subjekti, izgubile su na svežini, a samim tim i relevantnosti. Naravno, svi znamo šta zombiji predstavljaju u prenesenom značenju (konzumerističku masu bez mozga koja taj mozak zapravo i konzumira) i pitanje je koliko se tu novoga može reći, a da se ne ide u preslagivanje i rekontekstualizaciju onog bolno i otupljujuće poznatog.

Naravno, uvek treba podržati trash, entuzijazam, štap i kanap i takve filmove valja gledati čak i kad su loši. Možda upravo zbog toga što su loši. Jer ako ne prokopamo po smeću i zaprljamo ruke, kako ćemo u njemu naći blago. A Attack of the Lederhosenzombies je upravo to jer se poigrava sa našim očekivanjima usmerenim u najboljem slučaju prema zabavnom glupiranju i podastire nam jednu lucidnu metaforu realnosti.

Attack of the Lederhosenzombies je vrlo austrijski film, i to ne zbog alpskih lokacija pod snegom i zaluđenosti zimskim sportovima već zbog humora. On se ne ogleda samo u groteskno smešnom i kreativnom nasilju, pa čak ni u poigravanju sa žanrovskim “tropama” preuzetim iz jednog i prevedenim u drugo kulturno okruženje, već u crnjaku jedne druge vrste. Naime, svaki štos vezan za kontekst Austrije, uključujući i naslov i njegov “spelling” i samu njegovu poentu, kao i poentu svega što na ekranu vidimo nepogrešivo pogađa metu, ma koliko u nekim trenucima izgledalo banalno i prvoloptaški.

Priča se može prepričati u dve rečenice. Grupa internacionalnih snowboardera koju sačinjavaju tri tipske skice, šaljivdžija Steve (Calvert), njegova ozbiljna bivša/povremena cura Branka (Marcinkova) i dobri dečko Josh (Giese) dolaze u pitoreskno austrijsko alpsko seoce poznato po dobrim stazama i tamo im se dogodi zombie-apokalipsa. Dok jedni bivaju pojedeni, a drugi zaraženi, naš trojac uspeva da nađe privremeni spas u seoskoj krčmi kod gazdarice Rite (Tiesel) i njenog muža Franza (Fischer), ali to nije dovoljno da preživeli, a kamo li pobedili apokalipsu. I tako kreće akcioni trash spektakl...

Dva su kriterija kojima procenjujemo trash filmove. Prvi i osnovni: je li to zabavno? Naravno da je zabavno, “kill count” je prilično visok, ginu i ljudi i životinje, a neka od tih smaknuća su prilično urnebesna, naročito kad se snowboard i ostali zimski sportovi upletu u priču, pa se zombije tamani tim veštinama, što izaziva salve smeha i aplauza. Drugi kriterij je koliko ono što vidimo korespondira sa našom percepcijom realnosti na datu temu, zemlju ili javnu ličnost, odnosno izvrće li tu realnost na zabavan način. I tu je odgovor pozitivan, ispratite samo blentavu austrijsku muziku od valcera do dance-yodel remixa i njenu funkciju u filmu.

Sad, kada dobar trash film postaje dobar film tačka? Sigurno ne ozbiljnošću dramaturgije, profesionalnim glumačkim izvedbama ili tehnički upeglanom režijom. Naprosto, estetika je drugačija, ne nužno jeftinija, i nazovimo je odglumljenim diletantizmom. Nakon nekoliko atraktivnih kadrova i perfektnih monologa kojima glumci i ekipa pokazuju da znaju da rade svoj posao, takvi izleti ruše trash osnove filma. Ovde ih ima nekoliko, dovoljno da shvatimo da Hartl i ekipa nisu diletanti, ali ne previše da bi zaboravili šta gledamo.

Fora je u nečemu drugom i to zaslužuje svako poštovanje. Ovo je nastudirani i elaborirani trash, izuzetno oštra društvena kritika skrivena pod velom neozbiljnosti i pizdarije. Jer u Austriji zaista imamo zombije, konzumente bez mozga koji konzumiraju ono što im se servira, a to je mržnja. Na nedavno održanim izborima nešto malo manje od polovine izašlih je glasalo za neonacističkog kandidata za predsednika države. U toj ksenofobiji maskiranoj u seosku i malograđansku pristojnost i tradiciju koja se svodi na pivo, skijanje i blesavu muziku nema ničeg svetlog, a apokalipsa nije samo zamisliva nego kuca na vrata.

Drugi štos je to što Hartl čak i tu rekontekstualizaciju filmskog standarda. Naime, u jednoj sceni postarija Rita odlazi u podrum (u Austriji to znači nešto više nego drugde) i iskopava stvari svog pokojnog muža, heroja i avanturiste: šlem i mitraljez. Potpuno je jasno otkud ta dva tu, iz kojeg su rata i šta znače kada se pojave u austrijskoj planinskoj zabiti. Ideja koju nam Hartl servira deluje blesavo, ali nije daleko od istine: stari, skriveni nacisti u borbi protiv ovih novih bez mozga. Jer ti stari su bili gadni i svakakvi, ali su makar bili sila. Ove nove ne možemo ni poštovati, toliko su prezira vredni i ne treba im ni dopustiti da mogu zatražiti ikakvo poštovanje.

Slučajno ili ne, imamo film koji uspeva na nekoliko nivoa i koji kvalitetom svog neozbiljnog trasha postaje skoro pa ozbiljan film. Sve u svemu, odličan uspeh za autora jedne urbane melodrame i nekoliko kratkih filmova. Trash mu dobro stoji.

The Lesson

2015.

scenario i režija: Ruth Platt

uloge: Evan Bendall, Robert Hands, Michaela Prchalova, Rory Coltart, Tom Cox, Dolya Gavanski

Neke lekcije se uče na teži način. Škola je smaranje. Svaka generacija je sve gora i nestrpljivija, pa me u sistemu koji dolazi ne bi čudilo da učenici i bukvalno skaču po glavama profesora. Iako u školi ima i neproduktivnog i neprimenjivog znanja (čak i više nego što je to podnošljivo), u svojoj tuposti i kratkovidosti smo često nesposobni da usvojimo i ono korisno i univerzalno, pa proces učenja ponavljamo kroz život. Takva nam je sudbina, ali sami smo krivi.

Jednako tako, profesori bi mogli ukopčati da sistem star nekoliko stotina godina namenjen stvaranju poslušnih vojnika i pouzdanih šrafova u društvenoj mašineriji nije u korelaciji sa individualizmom koji danas dominira, a mudre glave bi onda mogle napraviti bolji i primereniji sistem. Na koncu, i roditelji bi mogli shvatiti da njihovo viđenje idealnih uslova za podizanje dece (“suburbia”, kućice, mir i tišina) ne korespondira najbolje sa onim što ta deca žele, naročito kad poodrastu: mladi ljudi su željni sadržaja i uzbuđenja, a ako ih nema – izmisliće ih, ako ne drugačije – vandalizmom, opijanjem, sitnim kriminalom i uopšte pravljenjem sranja da im prođe vreme.

Sve te lekcije Ruth Plant nabacuje, svesno ili ne, u svom prvencu The Lesson, ali ispada da ona ipak svoju lekciju mora naučiti na teži način. Stvar je prosta, premisa bez razrade ili sa tek skiciranom razradom film može odvesti samo toliko daleko. U ovom slučaju, premisa o ponižavanom srednjoškolskom profesoru koji uzima stvar u svoje ruke i dvojici svojih učenika-zlotvora deli životne lekcije kombinacijom blebetanja i mučenja može poslužiti za kratki film. Na duže staze se troši, pa ni bedasto krpljenje sa pozadinskim pričama nekih junaka koje bi trebalo dati neki kontekst tu ne pomaže. Film je potrošen i pre nego što pošteno počne.

Stvar je pre svega u likovima. Profesor književnosti (Hands) koji malo mlati dvojicu huligana, a malo ih davi sa Blakeom, Miltonom, Hobbesom, Dickensom, Orwellom i Goldingom deluje kao učiteljska osvetnička fantazija nezamisliva u realnom svetu, kao što takođe jedan od mučenih učenika, Joel (Coltart) deluje kao huligan i baraba bez ikakvog daljeg smisla. To ne bi bio problem da ovde imamo klasičnu žanrovsku matricu horora ili jako krvavog trilera i ništa osim nje. Onda bi Plattovoj bio posao kako da osmisli njihovo nadgornjavanje koje nam drži pažnju 90 minuta. Ponekad je dovoljno imati samo upečatljivog negativca i dobrog glumca, a Hands to nije.

Međutim, sa drugim mučenim učenikom, Finnom (Bendall) kao glavnim likom i njegovom pozadinsko-familijarnom pričom ona skreće ka realizmu i socijalnoj drami, pa se film tu nepovratno gubi. Reč je o jednoj od onih pozadinskih pričica kakve se pojavljuju po art-filmovima i postaju predmet sprdnje kao “misery porn”. Finn, dakle živi bez roditelja o kojima još uvek ponekad sanja (majka umrla, otac napustio još odavno), sa bratom (Cox) koji smišlja kako da ga izbaci s gajbe i bratovom imigrantskom curom Miom (Prchalova) na koju se ne tako potajno loži. Za Finna i njegovu frustraciju, dakle, možemo imati razumevanja u teoriji, mada je pitanje koliko to stoji u praksi, odnosno on je životnu lekciju zaslužio iz drugih razloga. Mia je isto potencijalno zanimljiv lik, ali je svedena na “plot device”, lakmus za mizoginiju kod jednog brata i na kraju na nagradu za drugog.

Kao što sadržaj pokušava da inkorporira žanrovski i karikaturalno festivalski film, takav je i stil. Film je navodno sniman u Oxfordu, pa je bila prava umetnost naći tako obične i sumorne lokacije, što je i najveće dostignuće filma. Te lokacije nisu iskorištene ni za šta drugo osim kao podloga za socijalni pejzaž unezverene omladine. Isto tako, u nasilnim, “žanrovskim” scenama (kojima dominira popovanje, jebiga) Plattova uglavnom ide na šok-efekat maskiran drmusavom kamerom, ali sa vidnim posledicama. Realno, nema tu dovoljno krvi i mesa da bi se The Lesson približio vrhuncu “torture porn” žanra. Međutim, ono što stvarno preko svake mere iritira je ton, nekako neprirodno šuškav i kreštav. Ono što mene zanima je sledeće: kome je palo na pamet da prljavu ružnoću filma bez neke velike poente podvlači grozno prljavim zvukom?

Čini se da Ruth Platt ima još puno škole za učiti...

Frankenstein Created Bikers

2016.

scenario i režija: James Anthony Bickert

uloge: Jett Bryant, Laurence R. Harvey, Tristan Risk, Ellie Church, Madeline Brumby, Paul McComiskey, Jim Sligh, Jim Stacy

Baš čitam hvalospeve kritičara po internetu na temu Frankenstein Created Bikers, nastavka kultnog trasha Dear God No (2011) i ne mogu da verujem da smo gledali isti film. Pritom, odmah da kažem, nemam ništa protiv trasha, povremeno čak iznimno uživam u njemu i ovo što pišem (za promenu, reći će neki) nije iz ugla filmskog snoba. Nije čak ni problem u tome što mi generalno ne pašu nastavci, već činjenica da Frankenstein Created Bikers “ostaje duže nego što je dobrodošao” i to već na samom početku.

Nakon uvodne, jedine potpuno uspele scene u filmu, gde imamo pohotne turiste koji ni ne slute opasnost, pa budu pojedeni na brutalne načine od strane čudovišta pojavljuju se naši anti-junaci, motoristička banda The Impalers. Možda jesu redom zaginuli u prethodnom filmu, ali sam su još i neka vrsta zombija, vraćeni iz mrtvih i navučeni na serum kojim ih ludi naučnik koji ih je potamanio (zajedno sa svojim austrijskim pomoćnikom) drži u ropskom položaju. Sad, sa sestrom i bivšom devojkom (pritom badass jednookom) jednog od njih na slobodi, njenom armijom lovaca na ucene za vratom i policijom koja ništa ne kapira, ali će pre ili kasnije nabasati na njih, naši motoristi su u velikim problemima. Dodajte na to da ih novi gazda ne poštuje nimalo, a da njegov ljigavi pomoćnik konstantno rovari...

A, da, tu su i sise i guzice i krv i jeftini “gore” i pseudo-duhoviti dijalozi i nepatvoreno trash glumatanje i sve se dešava u južnjačkoj zabiti gde su retki oni koji ne prakticiraju incest. U teoriji, Frankenstein Created Bikers zvuči kao 125 minuta lude i nezaboravne zabave kultnog porekla i simpatične “pozadinske priče” (kampanja na Kickstarteru) sa još više svega nego prvi film, čak je i format maturirao od 16-ice do 35-ice, kako i dolikuje pravom, nepatvorenom trashu koji u sećanje priziva ako ne Cormana, a ono barem Russa Meyera.

U teoriji, kažem, i to sa dobrim razlogom, jer Frankenstein Created Bikers nije uspeo trash. Čak nije toliko problem ni nekoherentnost (to za trash nije nužno), koliko trajanje od 2 sata, što je stvarno previše i najbolje oslikava filozofiju iza ovog filma. Ona se svodi na onu “svega mi daj”, pa smo tako zasuti svim i svačim bez ikakvog filtera radi li to posao ili ne. Ovo nije ironijski odmak od trasha ili posveta istom, ovo je zasipanje sa štosevima i gegovima u maniru jeftinih loše napisanih komedija, čak bez simulacije da makar jedna (preduga( scena nečemu služi osim sama sebi. Jednostavno, nema poente, ma kako plitke, pa ni simulacije iste kao alibija.

Čak ni ta 35-ica nema poentu, tu neku hvaljenu toplinu i neposrednost, osim da se kaže da se na njoj snimalo, jer su većina kadrova (namerno) ružni srednji planovi i polu-totali, uz karikaturalno loše krupnjake koji su čak i “highlight” kad god se pojave. Tako kadriran, isto mu dođe neka digitala, retro filmski format ili čak VHS.

Drugi set problema je u tome što za tih dva sata akcije ima veoma malo ma kako se na prvi pogled ta tvrdnja činila potpuno besmislenom. Da svega i svačega je tu, biće i par predivno kretenskih smrti, klanja i čega sve ne, pa i poneka ne-loša fora, ali sve to ostaje u senci nečeg drugog čemu nije mesto u zabavnom trash filmu. Ljudi moji, kako svi oni pričaju i pričaju i pričaju! Pa tome nema kraja! A to stvara još i problem pratljivosti, jer od te silne priče pomislimo da jedan lik preuzima nekakvu veću ulogu u filmu, e da bi odmah zatim poginuo, pa možda bio ponovno oživljen (ako ima sreće), pa opet poginuo.

Dakle, kad imaš materijala za skeč, napravi skeč. Kad imaš materijala za seriju skečeva, napravi seriju skečeva. Kad imaš materijala za kratki film, napravi kratki film. Nije svaka tvoja ideja zlata vredna da se ne sme baciti i da bismo zbog nje, čak i kad je pristojna trpeli toliko praznog hoda, u ovom slučaju blebetanja na bilo koju temu uključujući i feminizam u nekoj autorovoj infantilnoj anti-izjavi. Nekih 70-ak minuta napunjenih akcijom i jednostavno posloženih bi bio pun pogodak. Frankenstein Created Bikers naprosto implodira. Srećom po gledaoca koji na njega naleti, to čini relativno odmah, pa može da prekrati muke. Neće ga spasiti ni sise i guzice...

Mike and Dave Need Wedding Dates

kritika originalno objavljena na Monitoru

2016.

režija: Jake Szymanski

scenario: Andrew Jay Cohen, Brendan O'Brien

uloge: Zac Efron, Adam Devine, Anna Kendrick, Aubrey Plaza, Stephen Root, Stephanie Faracy, Sugar Lyn Beard, Sam Richardson, Alice Wetterlund, Lavell Crawford, Mary Holland

Nešto očito ne štima sa američkim sistemom cenzorskih rejtinga, odnosno sa njihovom implementacijom. Moj problem nije dušebrižničke prirode, pa neću ni ulaziti u raspravu o nasilju na ekranu koje je dostupno i klincima (i neka je, akcije su zabavna stvar), nego logičke. Po sistemu rejtinga koji filtrira samo pojavne i formalne stvari poput jezika i slike, osoba mlađa od 17 godina sme pogledati filozofsku dramu koju verovatno neće razumeti, ali ne i nešto što prikazuje cigarete, krv, alkohol, drogu, gola tela, seks ili sadrži makar priču o tim stvarima. I eto nas u logičkom problemu jer bi sve te stvari, barem kada je o komedijama reč, mogle biti zabavne samo tinejdžerima. Osobe starije od toga bi u teoriji morale imati evoluiraniji smisao za humor...

Eto nas, dakle, na teritoriji komedija sa cenzorskom oznakom R. Komedija “za odrasle” koje po svojoj formi i sadržini same nisu odrasle i zapravo potcenjuju svoju potencijalnu publiku trudeći se da je nasmeju gegovima, gadostima, prostačenjem, kalkulantskom političkom nekorektnošću, transferom blama i, što je najgore, ponavljanjem svega toga u nedogled. Iskreno, od čistokrvne savremene hollywoodske komedije i ne očekujemo da ima koherentnu i razrađenu priču, precizan i pronicljiv scenario, čak ni profilirane, realistične likove, tako nešto možda uspemo dobiti u indie ili mumblecore varijanti, ali dokle više sa istim nesmešnim štosevima i usiljenošću? Jedini opipljivi rezultat toga je da smo svi napravljeni na majmune: scenaristi koji to štancaju, reditelji koji sve to moraju spakovati u polu-koherentnu celinu, glumci koji se blamiraju pred kamerama za honorar (ma koliko impresivna cifra to bila) i na kraju mi, gledaoci kao krajnji konzumenti.

Kako bih vam rekao, zeznuo sam se. Ne gledam trailere, pa sam se povodio za kratkim opisom i imenima glumaca, a naročito glumica koja ipak nešto znače. Anna Kendrick često uspeva da izvuče maksimum iz svoje smotano-slatkaste javne persone i nije tako retka pojava u indie i mumblecore filmovima. Aubrey Plaza ima ogroman komičarski talenat i tajming (posebno vidljiv u kraćim televizijskim formama), kao i hrabrost da ode korak dalje od očekivanog i “pristojnog”, što ume biti plus u pravim rukama. Zac Efron je jači u dramskoj igri kada se usudi da prihvati takvu ulogu (što nije često slučaj), dok mi je Adam Devine jednostavno prolazio ispod radara, premda sam na njega naletao i u pristojnim filmovima.

Uostalom, leto je umrtvljena sezona za zahtevniji filmski sadržaj (naravno, ako niste te sreće da ste se domogli nekog festivala), repertoari su krcati franšiznim nastavcima i filmovima za decu, pa zašto se ne kockati sa komedijom... Možda padne neki smeh i možda se kroz tu rutinu povuče kakva relevantna poenta o današnjem svetu. Međutim, kako se sve svodi na marketing, tako i o filmovima treba čitati i “sitna slova”. Istina, zbog lošeg filma nećete zaglaviti sa kreditom u francima, ali zašto biste trošili vreme na njih?

Premisa je krajnje jednostavna: dvojica naslovne braće (Devine i Efron) imaju običaj da svojim ludačkim ponašanjem zeznu svako familijarno okupljanje. Njihova mlađa sestra se sada udaje i roditelji su im dali ultimatum da na venčanje dovedu dve pristojne cure koje će ih držati u redu. E, da, venčanje je na Havajima... Burazeri će u tu svrhu dati oglas na Craigslist (film je prepun “product placementa”, što je još jedna hollywoodska tendencija koja svakom normalnom gledatelju ide na živce) i, naravno, javiće im se gomila lujki u potrazi za besplatnim odmorom, a među njima najnormalnije ispadaju Tatiana (Plaza) i Alice (Kendrick) koje su bazično ženske varijante njih dvojice: žurerke bez perspektive u životu.

Sad, venčanje kao venčanje: familija, među kojima je i jedna kompetitivna lezbejka (kad smo već kod političke nekorektnosti), prijatelji, lagano uštogljeni mladoženja, mlada koja šizi, kuma koja šizi još više, elaborirani dekor, proba večere i sve što već ide. I naravno sve odlazi u vražju mater na najpredvidljiviji mogući način, pa će tu biti gegova, nezgoda, seksualno intoniranih šala i uzbuđeni muškarci će govoriti piskavim glasovima jer neko očito misli da je to još uvek smešno.

I ta autorska lenjost obeležava film: iako jedna dobra šala vredi više nego milion loših, autori nijednu jedinu nisu izgradili, čak nisu niti pokušali, pa film od 100 minuta pune glupiranjima i neumesnim provokacijama. Nerealno je očekivati da svaka šala pogodi metu, ali da nijedna ne pogodi je već impresivno loš rezultat.

Rekao bih šteta glumaca, ali oni su to blamiranje naplatili i u njemu svojevoljno učestvovali. Anna Kendrick i Zac Efron kao jedan par pokazuju u pojedinim scenama zrnce životnosti svojih likova, ali takvih scena je malo. Umesto toga, on se vozi na tipu lika uspostavljenom sa Neighbors filmovima, a ona se trudi da ne karikira previše, pa ne dolazi do izražaja. Drugi par koji čine Adam Devine i Aubrey Plaza je zarobljen sa još karikaturalnijim i neuverljivije napisanim likovima. On vrišti, pišti i afektira nadajući se najboljem rezultatu, a ona fura imitaciju Amy Winehouse za siromašne (glede cuganja i prostačenja, ne i glasa) kao opciju da koliko-toliko izvuče prokleto očajni scenario.

Ne treba potcenjivati jednostavnost premise, pa ni tipskost likova. Veštiji scenaristi i reditelji bi se sa tim tipovima poigravali, razradili dijalog i okrenuli ga na milion jednu od nebrojeno strana. Teme su već tu, familija, odgovornost, produženo detinjstvo, prisilno odrastanje, imperativ uspeha i odgoj koji propagira da je dozvoljeno sanjati, ali ne upozorava na posledice. Zapravo bilo šta što tišti milenijumsku generaciju, njihove roditelje i prijatelje. Ali za to treba poraditi na likovima i dijalozima i treba imati ideju šta reći. Lakše je sa inflacijom jeftinih šala, površnim filmskim referencama (naravno da se pominju i Hangover i Wedding Crashers) i nazovi-seksom koji više ni ne provocira. Producenti su se već namirili sa reklamama za najrazličitije proizvode u filmu, a kod publike - ako prođe. Jedno je jasno: svaka roba nađe svog kupca, ali plašim se da sam se našao među kupcima koji nisu našli svoju robu...

Scherzo Diabolico

2015.

scenario i režija: Adrian Garcia Bogliano

uloge: Francisco Barreiro, Daniela Soto Vell, Jorge Molina, Milena Pezzi, Vita Vargas

Naslov asocira na klasičnu muziku i tu nećemo ostati kratkih rukava. Nje na soundtracku ima onoliko, a Adrian Garcia Bogliano uspeva da iz nje izvuče ono što mu treba: jezu, napetost, pa čak i komičnu notu. Klasika je divna stvar i mnogi su autori to prihvatili, ali to ne znači da svaki autor koji soundtrack žanrovskog filma napuni klavirskim koncertima umesto nekim logičnijim i modernijim izborom (punkom, metalom, rapom) zna šta radi. U tom pogledu, Bogliano nije (tek) pretenciozna neznalica.

Ovaj relativno mladi reditelj bogate i zanimljive karijere u hororu je i na drugim poljima, u drugim filmovima, dokazao da nije balvan. Stvarajući filmove nekad sa bratom Ramirom, nekad sam, po celom svetu, najčešće u Argentini, ali i širom Latinske Amerike, sa povremenim izletima u Evropu i Severnu Ameriku, Bogliano je već dokazao da ima sposobnost i rutinu da izbaci i po dva filma godišnje, često sa veoma limitiranim budžetima, ali zato sa vrlo različitim idejama. Pod-žanrovska i stilska raznolikost su za svaku pohvalu, ali problem sa Boglianovim filmovima je to što najčešće ne konvergiraju u onoliko dobre uratke kakvi bi morali biti na osnovu ideje. To se vrlo jasno oslikava i na primeru ove “vražje šale” u kojoj nas Bogliano šeta kroz žanrove u okruženju sub-urbanog Mexico Cityja.

Naš junak je Aram (Barreiro), kukavni računovođa sa pripadajućim brkovima (ali bez leptir-mašne) kojeg šef izrabljuje na poslu, a žena i klinac dave kod kuće. Na njemu se prazni čak i njegov drtavi otac u staračkom domu, pa nam je jasno da će Aram pre ili kasnije popizdeti i razjebati ih sve u napadu pravedničkog (belačkog) besa po modelu filma tipa Falling Down. Neće Aram, međutim, tek tako otkriti svoju divlju muškost (za to mu služi prostitutka Perla, jedina osoba sa kojom on ima odnos bez interesa), on ima plan. Računovođe su metodični ljudi.

Plan je oteti jednu partikularnu srednjoškolku imena Anabella (Soto Vell) i za nju iskamčiti novac. Ona je, naravno (ako niste primetili, SPOILER) šefova kćerka, a u svrhu otmice se naš Aram priprema tako što skuplja savete za vezivanje od Perle, koliko koga treba daviti da bi izgubio svest od mafijaša-klijenata (mada bi i tu znanje prostitutke bilo od pomoći, to je ubilo Billa na Tajlandu), koliko je zapravo teško telo određene mase (on nosi sina kroz stan, a sin nosi utege u vidu lonaca), te sve meri štopericom i smiruje se slušajući kompilaciju klasike iz super-marketa.

Jednom kada Aram uspe (nije SPOILER, ne bi bilo filma bez toga), on uspeva i u životu: nasleđuje šefov posao, kancelariju i sekretaricu (a znamo čemu sekretarice služe u muškim fantazijama), žena pokazuje više poštovanja za njega ili makar za njegovu materijalnu potkoženost i sve u tom stilu. Ispada da se zločin isplati ako je metodično pripremljen i izveden bez emocija. Bogliano tu vrlo vešto profilira Aramovu motivaciju kao strogo materijalnu, a ne seksualnu, sa tek malom dozom sadizma ili bolje rečeno klasne osvete.

  Ali, tu nije kraj, slede nam još neki obrati i još neke pravedničke osvete, a šonja koji je skupio snage da se suprotstavi sistemu sad postaje sistem i meta. Ono što sledi je nasilna i tripozna eksploatacijska jurnjava komičnim krvoliptanjem, prosutim crevima i otkinutim udovima. Možda je ta moralna slika malo zbunjujuća, kao i ton koji se kreće od potpuno komičnog do potpuno ozbiljnog i nazad iz scene u scenu. Međutim, ako ga se gleda rasterećeno, bez jakih predrasuta (Bogliano ima status umereno mizoginog autora i ovde to delimično potvrđuje sa obiljem ženskih likova koje skida često bez razloga, mladu Danielu Soto Vell čak podvrgava ograničenom mučenju, ali ipak je muškarac glavna meta nesigurnosti i različitih tortura), Scherzo Diabolico ostaje u znaku apsurda ljudske egzistencije i predodređenih uloga.

Problem je u tome što je film po detaljima dosta bolji nego u celini. Recimo, Aramov lik je fantastičan u prvoj polovini filma i izvrsno odglumljen, ali u drugoj kao da postaje druga ličnost, jednako zanimljiva za fenomenološko posmatranje, ali nekako naglo presečena i tu već ni glumac ne zna šta bi. Srećom pa je Anabellina transformacija u drugom smeru, a glumica dovoljno samouverena da bi to izvela bez svoje dodatne ironije, pa je Scherzo zanimljivo delce za pogledati. Problem je samo u tome što je tu na kupu previše tema i ideja, pa ih se puno načinje i napušta, ne završava ili završava nepotpuno i prigodno, kao i žanrovski roller coaster kojim nas Bogliano vozika kao realizacijska pratnja za takav kup ideja, ali i pored toga, klasika, pristojna gluma, horor i komedija su dovoljni razlozi za gledanje ovog meksičkog delca.

The Weather Inside / Das Wetter in geschlossen Räumen

note: This is an English translation of a previously published review in Serbo-croatian. The original version can be found on FAK.hr

2015.

Written and directed by: Isabelle Stever

Cast: Maria Furtwängler, Mehmet Sözer, Anne von Keller, Christoph Rath, Dorka Gryllus, Jim Broadbent, Barbara Bouchet

An unnamed Middle Eastern country exists in relative peace, but its first neighbour is in middle of a bloody war. The borders are closed. The ceasefire agreement is about to be signed, which means the opening of the borders and the coming of the refugees.

The city's hotel is packed with foreigners, professionals of war: journalists, reporters, humanitarian workers, delegates of international institutions and non-government organizations. They all wait for the refugees to flock to the refugee camps to take photos of them or with them, give them the packages of help etc.

Being a refugee is a dreadful condition. Just think of it: you work, try to live an honest and decent life, but then suddenly a war comes and although you have nothing to do with it (or are just a pawn in politicians' games) - you lose everything, fearing for your and your family's life. Your only option is to run, to hide, to live in inhumane conditions until you reach some kind of safety and start from scratch, if this is at all possible.

Those refugees are welcomed and helped by people with varying and underlying interests. Some of them honestly believe in postulates of humanity on which the society is built and which are, at least nominally, preached by every existing religion. Others are selfish and do it to feel better and/or morally superior, to gain some good karma or at least to prove to themselves and others that they are good people. Then there are those who do it professionally- without doubt we could call this a cultural achievement - but they are also only human beings with their flaws and vices.

What happens when all those worlds collide? Well, this is the focal point of German authoress' Isabelle Stever's newest movie, “Das Wetter in geschlossenen Räumen” (“The Weather Inside”).

Its English title is certainly more poetic, but the German one is revealing the true paradox of the situation. The movie's protagonist, Dorothea (Maria Furtwängler) is a seasoned PR manager of a humanitarian organization, always near the war and human suffering – but at a safe distance. Despite the raging explosions outside, she feels completely safe in her luxury hotel room while she's working on a project of scholarship funding for the female refugees in Europe. Despite its noble intentions, the project itself is elitistic and completely removed from the refugees' dire reality – a kind of utopia that could be conceived by someone who lives in luxury hotels, attends business meetings and fundraising dinners and enjoys all the benefits of egotistical and self-serving civilization.

Dorothea will happily live her illusion until the moment she meets 24-year old Alec (Mehmet Sözer), one of the few in the area that speak German. They will meet in alcohol-drenched atmosphere of a gala fundraising evening and start an affair, full of expensive liquor, drugs and rock-star attitude. But young Alec is neither stupid nor naïve. He knows Dorothea is his “golden goose” and a ticket to a better life, somewhere far away from the harsh reality of war.

Dorothea, on other hand, doesn't realize her life is slipping from her hands; both her career and life are at jeopardy, with her younger boss (Anna von Keller) being equally unimpressed by her former career achievements and her reckless destruction of the fancy hotel room - all the while Dorothea's scholarship project is bursting at the seams.

There is something deeply cynical and disturbing, terrifying almost, when it comes to professional humanitarianism - and we can see that on Dorothea. Maybe her comment: “My hairdo is part of my job” doesn't seem monstrous enough and flies under the radar, but we'll definitely get an insight into the depravity that hides under the facade of a beautiful and educated middle-aged woman with (fake) integrity. We'll come to understand that there's a reason she's sad and lonely, that her life doesn't have any deeper meaning and that her goal is not the world peace or at least a stable society and education for women. Her goal isn't even money (though she mercilessly spends it) or fame. No, she's a vampire that feeds on reputation and gratitude of both the mighty and the oppressed, and in doing so she's a part of a cynical, vampiric machine that is the humanitarian industry in itself, its main purpose being the mighty high-fiving each other while being admired by the oppressed.

Dorothea is not the worst example of this, just a representative. Her boss is maybe giving off more humanity just by being younger and more inexperienced, believing in the system and sticking by the procedure. Dorothea has been here too long to believe that she would change the world, but this career is everything she has and all that she could draw her reputation from, so her losing control isn't so much a result of her subconscious effort to rebel as it is a simple collision with reality.

Despite all this, Dorothea is not a one-dimensional character and her story is not being told with an arbitrarily founded judgement from a safe distance by the director or the screenwriter. The character herself is very complex and proves to be a major task for the actress, best known for the role in one of the longest-running cop shows in Germany. Maria Furtwängler has accepted the role of Dorothea after a long negotiation and has played it perfectly. Her screen appearance matches the type of her character: elegant, blond, beautiful and cold, with an aristocratic stance. She enters her character fully and wholly and it's a pleasure to watch her.

Alec is also not a simple or typical character. He may be a victim of specific life circumstances, but he doesn't want to stay passive and uses whatever means necessary to get out of his situation. It may not be moral thing to do, but the people he gets involved with are the same or even worse. So Alec has no qualms about playing domination games with Dorothea, and actor Mehmet Sözer matches his colleague Furtwängler perfectly.

Other characters are simpler, but mostly because they don't get a lot of screen time - which is still enough for director Isabelle Stever to deliver shrewd and venomous observations through them. For instance, Jim Broadbent plays an indifferent English ambassador willing to make any deal as long as the price is right, and Barbara Bouchet plays a fictionalized and almost cartoonish version of herself, lost in an unfamiliar world.

Isabelle Stever sets (at least) two themes in this movie and gets to the heart of them. “The Weather Inside” is a portrayal of a destructive relationship and falling out of a personality, but it is also a harch criticism of the bureaucratic relationship the humanitarian business has evolved toward something that should be, and remain, humane compassion. The director doesn't mask her punches, exercising them with utmost control and changing the mood from upsetting, then nuancing it through black humour to openly toxic, all the while staying dead set on target.

As a screenwriter she composed her material from the stories she heard from the humanitarians themselves, and she's not sparing any party in this story. As for her directing, she's reckoning on “Berliner school”; building the atmosphere from humoristic to chaotic and back again through absurdity, playing with the lights and shadows and brilliantly guiding her actors through depths of exploration. Late Harun Farocki's signature script is present in the characters and their relationships, which is no wonder since he is signed as a script consultant for the movie.

“The Weather Inside” is a strong and self-assured movie; one of those that aren't hard to interpret at one's own will. One thing is sure - Isabelle Stever is not giving us a feeling of false security with her portrayal of a society where everyone's either pretending or pretending to be doing something. With this movie she won't be getting attention from wider audiences usually uninterested in serious topics and experiences, but this is potentially thrilling experience for a mindful and observant viewer, interested in the different kinds of people we're sharing the world with. 

Aaaaaaaah!

2015.

scenario i režija: Steve Oram

uloge: Steve Oram, Julian Barratt, Noel Fielding, Lucy Honigman, Holly Dempsey, Tom Meeten, Shelley Longworth, Alice Lowe, Toyah Wilcox, Julian Rhind-Tutt

Jeste li možda gledali Sightseers? Ako niste, pogledajte ga. Prvi razlog za to je da je s njim Ben Wheetley dobio status najinovativnijeg i najhrabrijeg britanskog žanrovskog autora. Drugi razlog je sama uvrnost filma koja je detaljna, slojevita i dorađena, iako se premisa o paru društveno ispravnih serijskih ubica čini potrošenom jednako koliko jednostavnom. Treći razlog je lansiranje u svet filma Stevea Orama i Alice Lowe, koji su do tada uglavnom nastupali kao lokalni stand-up komičari u srednjoj Engleskoj, da bi svojim scenariom baziranim na njihovim stage personama postali alt-umetnici u nastajanju od kojih se dosta očekuje.

Sada imamo Oramov autorski celovečernji prvenac, čudan i artističan, a opet tako opojno nezreo i direktan kakav se od njega i očekuje. Premisa je opet jasna koliko je i luda: zamislite distopijski svet koji izgleda u dlaku kao naš, sa skoro svim pomagalima modernog života, ali u kome se ljudi nisu razvili dalje od čovekolikih majmuna ili su na taj nivo devoluirali. Ako vam na pamet pada Planet of the Apes, niste baš na pravom tragu, jer ovde nema ni tragova epičnosti, spektakla, iznenađenja, pa čak ni “in character” pogleda sa strane. Aaaaaaaah! više deluje kao mešavina dogma-filma, alter-teatra i lažnog dokumentarca koji svoje obučene izrazito čovekolike majmune koristi kao test-subjekte da bi govorio o ljudima kao vrsti.

Alfa-mužjak Smith (Oram) i njegov potčinjeni Keith (Meeten) slučajno ili ne dolaze iz šume u grad i pokušavaju da silom i taktikom preuzmu kuću u predgrađu. Gazda te kuće svejedno nije originalni, i on je kuću preuzeo na silu, a starog poglavicu (Barratt) prognao u dvorište. Kćerka (Honigman) oca krišom hrani, dok se majka (Wilcox) trudi da se prilagodi novom stanju u kući. Isprva se čini da su Smithove ambicije usmerene pre svega na osvajanje kćerke i da dolazi kako bi u kući izvršio restauraciju starog gazde, ali moć je ipak moć...

To bi bio sažetak iscepkane radnje date u dugim scenama i drmusavim kadar-sekvencama, a u pauzi između događaja gledamo orgiju nasilja, neodgovornosti, kopulacije, male i velike nužde, provoda, spački, plemenskih borbi i krupnih i sitnih osveta. Iako se naši likovi glasaju kao životinje, a imena vidimo tek na odjavnoj špici, svi njihovi postupci su tako poznato ljudski, možda primitivni ili primordijalni, ali svejedno.

Problem je, međutim, što Oramov antropološki i filmski eksperiment nije perfektno razrađen i dorađen, pa osim prvotnih šokova i bljeskova pronicljivosti, uglavnom gledamo bulažnjenje koje je humorno dok ne postane naporno i čudaštvo radi čudaštva. Jasno, tu je i centralni dvojac iz uvrnute i zahtevne humorističke serije koja na drugo gledanje ulazi pod kožu, The Mighty Boosh, a Julian Barratt fino varira svoju ulogu Howarda Moona, ali Aaaaaaaah! na prvo gledanje (a pretpostavljam i na drugo ili treće) ne ulazi pod kožu i deluje jednostavno off.

Primera radi, naši “majmuni” se gađaju hranom i govnima kao von Trierovi Idioti posle žurke na kojoj je bilo lošeg alkohola i droge, ali ne samo da nose zatečenu odeću, nego je menjaju i kradu. Čemu sve to? Ne kažem da sve mora biti objašnjeno, ali svađama sa elementarnom logikom se teško stiže nekuda. Međutim, neki drugi detalji, poput majmunskih televizijskih emisija (Alice Lowe ima kameo u tim “emisijama”) i reakcija ljudi-majmuna na njih su naprosto genijalni. Ali neujednačenost je standardni pratilac free-form komedije.

Oram zaslužuje čestitke na osebujnosti i hrabrosti da napravi film koji izgleda tako ponosno amaterski. Osnovna narativna radnja i motivi koji se prožimaju govore u prilog tome da je on imao šta da kaže, a ne da se samo majmunisao (pun intended), ali ono što nas zanima je kako je to izveo. Čini se da je išao logikom skečeva i stand-up rutina, i da je imao nekoliko razrađenijih, a nekoliko manje razrađenih ideja, pa ih je ubacio u miks. Najveća mana filma je upravo to što ga nije prijatno gledati u kontinuitetu i pored čvrste ideje vodilje i nekoliko solidnih idejica sa strane, Aaaaaaaah! biva malo naporan i troši se. Sa druge strane, ta neugledna odbojnost podvučena estetikom ružnog i šokantnog će nekome film učiniti privlačnim i ne bi me čudilo da Aaaaaaaah! u budućnosti bude smatran kakvim opskurnim kultom.

Per amor vostro / Anna

2015.

režija: Giuseppe M. Gaudino

scenario: Giuseppe M. Gaudino, Isabella Sandri, Lina Sarti

uloge: Valeria Golino, Massimiliano Gallo, Adriano Giannini, Eduardo Cro, Elisabetta Mirra, Daria D'Isanto, Salvatore Cantalupo

Kada film uspe u svojoj nameri, kažemo da je ambiciozan. Posebno ako je ta namera grandiozna i skoro nemoguća, a prisutna otkad je umetnosti. U ovom slučaju, to je spoj unutarnjeg sveta naslovne junakinje i mističnog i opasnog neposrednog okruženja, to jest spoljašnjeg sveta oličenog u Napulju kao gradu i njenoj nimalo veseloj porodičnoj situaciji. Kada film, odnosno njegov autor, ne uspe u svojoj nameri, možemo jedino reći da je pretenciozan, u konačnici čak i banalan, što je ovde svakako slučaj.

Anna (Golino) je još u uvodu, neo-tradicionalnoj napuljskoj pesmi napisanoj za potrebe filma, nazvana lakomislenom. Nakon nesrećnog i traumatičnog detinjstva, čini se da je uspela u životu: radi posao koji voli (prompter je na setu gde se snima sapunica), bogato se udala za bivšeg pop-pevača, sa njim ima troje dece i živi u penthausu koji gleda na zaliv. Ali Anna je nesrećna i to je vidljivo na njenom licu i u filmskim postupcima: njen život je snimljen crno-belo (autor bi rekao u nijansama sive, ali to je to), dok njene more ponekad dobijaju boju, a uvek su i neizostavno preteće. Šta to zapravo mori Annu?

Pa, recimo da je to život. Njen muž Gigi (Gallo) je nasilan prema njoj i pevačku karijeru je zamenio kriminalnom, pa je sav taj njegov novac zapravo teret. Njihov sin (Cro) je gluvonem, a kćeri (Mirra, D'Isanto) su hirovite tinejdžerke. Njeni roditelji i brat koji su joj priredili traumatično iskustvo u prošlosti je još uvek iskorištavaju u sadašnjosti. Čak i posao dolazi sa prtljagom: prijatelj i bivši mentor (Cantalupo) je optužuje da mu je uzela posao i preko potrebni izvor prihoda. Srećom pa se na poslu zbližila sa glumcem Micheleom (Giannini) i sa njim započela vezu koja je može ispuniti. Ili to baš i nije srećna okolnost...

Sve u svemu, vrlo standardna priča o ženi na granici nervnog sloma ili spoznaje. Problem je, dakle, u realizaciji. Crno-beli vizuali i povremeni uleti nadrealizma deluju zanimljivo do određene tačke, ali posle toga ostaju samo maska za relativno tanku priču. Posebna priča je muzika, odnosno pesma koja se ponavlja na još nekoliko mesta na filmu i u maniru renesansnih trubadura najavljuje šta će se dalje dešavati. Shvatam plemenitu nameru da se priča iz života u filmu poveže sa tradicijom podneblja, ali to je potpuno nepotrebno, naročito zato što već imamo standardni katolički motiv žene kao žrtve. Drugo od Napulja kroz vekove i Napulja sad (recimo vrlo razvijenu krimi-scenu) baš i ne vidimo...

Dosta toga je na plećima glavne glumice i ona se toga hvata hrabro. Pritom je sve vreme u nebranom grožđu jer je njen lik, iako sveprisutan, jednostavno tanko napisan. Valeria Golino je velika glumica sposobna za mikro-glumu i brzu promenu ključeva od realnih do nadrealnih i to ovde demonstrira i gotovo sama čini Per amore vostro gledljivim iskustvom, što su prepoznala dva žirija u Veneciji i dodelila joj nagrade. Ostatak glumačkog ansambla je prati koliko može, zapravo se u tome najbolje snalaze mladi i nesputani glumci, dok odrasli manjak karakterizacije “rešavaju” prenaglašavanjem te jedne ili dveju osobina do maksimuma.

Giuseppe M. Gaudino je poznatiji kao autor dokumentarnih filmova nego li igranih, Per amor vostro mu je tek drugi i to posle pauze od 18 godina. Pohvalno je da se kao muškarac odlučio za priču o ženi i to u sredini razapetoj između patrijarhalne tradicije i modernosti, ali to ni uz najbolju nameru nije sproveo na zadovoljavajući način. Zapravo, sve što je pokušao deluje kao umetničarenje sa ciljem da stvori iluziju kreativnog haosa (priča se da je i snimanje bilo takvo) kojom maskira generičnost priče. Nema tu neke velike istine i umetnosti, možda možemo da kupimo osnovnu emociju, ali i ona ostaje nekako nemušta.

Approaching the Unknown

2016.

scenario i režija: Mark Elijah Rosenberg

uloge: Mark Strong, Luke Wilson, Sanaa Lathan

Ako postoji nešto što nas fascinira, onda je to svemir. Zato što je ogroman, odnosno beskonačan. Zato što je nasilan i bespoštedan. Zato što je malo reći da je naše znanje o njemu ograničeno i samo teorijsko, ono je zapravo neznatno i često potpuno neproverljivo. Zato što ga se, u krajnjoj liniji plašimo kao nepoznatog.

Zato želimo da ga osvojimo. Da budemo prvi negde, na Mesecu, na Marsu, van Zemlje koju smo toliko upoznali i koja nas ograničava. Da zgrabimo najviše. Zato pišemo pesme i romane, zato snimamo filmove o svemiru, od kičastih svemirskih opera preko kojih na svemir projektujemo ljudska, zemaljska iskustva, pa do komornih i mono-drama koje ispituju našu psihu u neposrednom kontaktu sa nepoznatim. Neke stvari nikad ne ostare...

Approaching the Unknown je te komorne, psihološke i filozofske sorte, ali zaista nemojte očekivati neku dubinu i spoznaju. Razlog tome je jednostavan: u poslednje vreme imamo zasićenje filmovima o nama u svemiru prepuštenima samima sebi, svome egu i svojim sposobnostima (Interstellar, Gravity, The Martian, Moon, Europa Report) i Approaching the Unknown od svih njih ponešto pozajmljuje, ali ostaje ravan i derivativan.

Kapetan Stanaforth (Strong) će biti prvi čovek na Marsu. U razmaku od nekoliko nedelja (putovanje traje 9 meseci), za njim je poslata Emily Maddox (Lathan). Njih dvoje će pripremiti teren za prvu ljudsku koloniju na “crvenoj planeti” sa proređenom atmosferom. Zašto su poslati pojedinačno i u malom razmaku, ne može nam objasniti ni kontrolor misije na Zemlji Skinny (Wilson).

Znamo samo da je sve Stanaforthova zamisao: on poznaje svaki šraf na svemirskom brodu i dizajnirao je reaktor koji izvlači vodu iz peska, kamena i prašine i već ga je testirao u pustinji. Ideja tog reaktora je da prvo izvuče elemente, kiseonik i vodonik, pa ih onda spoji u pijaću vodu. Mogao bih se setiti nekoliko objašnjenja zašto je to “bull”, ali recimo da prihvatimo to. Opet, zašto se ide na Mars pre testiranja istog recimo na Mesecu mi nije jasno, naročito ako uzmemo u obzir sa koliko budžetskih ograničenja se susreću svemirske agencije. Ali da prihvatimo i to kao premisu, jer je nužno da je Stanaforth sam na svom putu, naoružan znanjem i čeličnom voljom i opsednut raznim mislima, naročito kako put odmiče.

To je svakako šlagvort za filozofiju i naklapanje, ređe kroz debatu u dijalogu sa koleginicom koja ga sledi u drugom brodu i arhetipski opreznim kontrolorom, a češće u naratorskim monolozima. Prava je šteta što sve to ostaje u sferi naklapanja i gotovo nikad ne dođe do nivoa filozofije. Očiti su uticaji Solarisa i 2001: A Space Odyssey, čak i ambicija i samouverenost da se ti uzori dostignu, ali Rosenberg jednostavno nije autor sa dovoljnim iskustvom, ali ni talentom za takav podvig. U tom smislu, Approaching the Unknown deluje kao “second hand” roba.

Svaka čast Marku Strongu, on je odličan glumac sposoban za različite transformacije, i činilo se kao dobra ideja pustiti ga samog na ekranu da pokaže šta ume, ali solo-igra nije njegov “forte”, a za to nema čak ni prikladnog lika, Stanaforth deluje suviše metodično i dosadno, pa se to prenosi i na putovanje, ma šta se na njemu dešavalo, a ne dešava se mnogo toga. Stvar je dramaturgije: Gravity se oslanjao na iznenadne katastrofe, The Martian na komične “ho-ruk” momente, Moon na improvizaciju, Europa Report na grupnu dinamiku, a Interstellar se ionako izgubio putem. Approaching the Unknown kao da pokušava da mazne pomalo od svakog, a da se to ne primeti, pa ostaje nedorečen i mlak. Naprosto, fali drame, unutrašnje i spoljašnje.

No dobro, sve je to oprostivo ako je barem vizuelno impozantan. Ali nije ni to: budžet je bio neznatan, pa tako imamo radnju ograničenu na studijsku kreaciju svemirskog broda i nekoliko podnošljivih CGI kadrova svemira. To je to. Nema čak ni igrarija sa gravitacijom.

I poslednja mogućnost da opravdam njegovo postojanje je potrošena... Nema smisla...