Lista - Avgust 2022.

 

Ukupno pogledano: 60 ( 40 dugometražnih, 20 kratkometražnih)
Prvi put pogledano: 58 ( 38 dugometražnih, 20 kratkometražnih)
Najbolji utisak (prvi put pogledano): Rimini
Najlošiji utisak: Human Flowers of Flesh

*ponovno gledanje
**kratkometražni
***srednjemetražni
**(*)kratkometražni, ponovno gledanje

kritike objavljene na webu su aktivni linkovi

datum izvor Naslov na Engleskom / Originalni naslov (Reditelj, godina) - ocena/10

02.08. festival Speak No Evil / Gaesterne (Christian Tafdrup, 2022) - 7/10
04.08. festival Holy spider (Ali Abbasi, 2022) - 7/10
04.08. festival Wild Men / Vildmaend (Thomas Daneskov, 2021) - 7/10
04.08. festival Tommy Guns / Naçao Valente (Carlos Conceiçao, 2022) - 7/10
**04.08. festival Mother Prays All Day Long / Madar tamame rooz doa mikhanad (Hoda Taheri, 2022) - 7/10
05.08. festival Arnold Is a Model Student (Sorayos Prepapan, 2022) - 5/10
05.08. festival Petrol (Alena Lodkina, 2022) - 4/10
06.08. festival A Perfect Day for Caribou (Jeff Rutherford, 2022) - 6/10
**06.08. festival Balls / Lopte (Gorana Jovanović, 2022) - 8/10
**06.08. festival Misaligned (Marta Magnuska, 2022) - 6/10
**06.08. festival Mulika (Maisha Maene, 2022) - 6/10
**07.08. festival At Little Wheelie Three Days Ago (Andrew Stephen Lee, 2022) - 7/10
**07.08. festival Moon That Cracks Over the Darkness of My Loneliness / Luna que quiebra sobre la tiniebla de mi soledad (Lucila Mariani, 2022) - 4/10
**07.08. festival Big Bang (Carlos Segundo, 2022) - 8/10
07.08. festival Human Flowers of Flesh (Helena Wittmann, 2022) - 3/10
08.08. festival Fairytale / Skazka (Alexandr Sokurov, 2022) - 7/10
**08.08. festival Neighbour Abdi / Buurman Abdi (Douwe Dijkstra, 2022) - 8/10
**08.08. festival I'm the Only One I Wanna See (Lucia Martinez Garcia, 2022) - 7/10
**09.09. festival Castells (Blanca Camell Galí, 2022) - 6/10
**09.08. festival Last Screening / Songy seans (Darezhan Omirbaev, 2022) - 7/10
**09.08. festival Daron, Daron Colbert (Kevin Steen, 2022) - 7/10
**11.08. festival Serafina (Noa Epars, Anna Simonetti, 2022) - 7/10
**11.08. festival Fairplay (Zoel Aeschbacher, 2022) - 8/10
11.08. festival Bullet Train (David Leich, 2022) - 4/10
11.08. festival Paradise Highway (Anna Gutto, 2022) - 5/10
**11.08. festival That's How the Summer Ended / Tako se je poletje končalo (Matjaž Ivanišin, 2022) - 6/10
12.08. festival Safe Place / Sigurno mjesto (Juraj Lerotić, 2022) - 7/10
12.08. kino Seal Team (Greig Cameron, Kane Croudace, 2021) - 5/10
13.08. festival A Ballad / Balada (Aida Begić, 2022) - 4/10
13.08. festival Corsage (Marie Kreutzer, 2022) - 6/10
14.08. festival Alcarras (Carla Simón, 2022) - 5/10
14.08. festival Where Is Anne Frank (Ari Folman, 2021) - 7/10
16.08. festival The Chalice. Of Sons and Daughters / O tahtai. Savendar tai seiandar (Catalina Tesar, Dana Bunescu, 2022) - 6/10
17.08. festival Riders / Jezdeca (Dominik Mencej, 2022) - 7/10
17.08. festival Lights of Sarajevo / Svjetla Sarajeva (Srđan Perkić, 2022) - 6/10
17.08. festival Six Weeks / Hat Hét (Noémi Veronika Szakonyi, 2022) - 5/10
17.08. festival Aftersun (Charlotte Wells, 2022) - 6/10
18.08. festival Rimini (Ulrich Seidl, 2022) - 8/10
18.08. festival Good Luck to You, Leo Grande (Sophie Hyde, 2022) - 7/10
18.08. festival Serviam - I Will Serve / Serviam - Ich will dienen (Ruth Mader, 2022) - 6/10
18.08. festival Men of Deeds / Oameni de treaba (Paul Negoescu, 2022) - 5/10
18.08. festival Huesera (Michelle Garza Cervera, 2022) - 6/10
19.08. festival The Fifth Thoracic Vertebra (Park Syeyoung, 2022) - 5/10
19.07. festival Klondike (Marina Er Gorbach, 2022) - 8/10
20.08. festival I Have Electric Dreams / Tengo suenos electricos (Valentina Maurel, 2022) - 7/10
21.08. festival A Love Song (Max Walker-Silverman, 2022) - 8/10
22.08. festival Too Close / Apropierea (Botond Püsök, 2022) - 8/10
22.08. festival Nostalgia (Mario Martone, 2022) - 8/10
23.08. festival May Labour Day / Praznik rada (Pjer Žalica, 2022) - 6/10
**24.08. festival Microbiome / Mikrovioma (Stavros Petropoulos, 2022) - 7/10
**24.08. festival It's Not Cold for Mosquitoes / Nije zima za komarce (Josip Lukić, Klara Šovagović, 2022) - 7/10
**25.08. festival Vow / Zavet (Mladen Ivanović, 2022) - 5/10
**25.08. festival Places We'll Breathe / Mjesta koja ćemo disati (Davor Sanvincenti, 2022) - 5/10
*25.08. festival The Building / Hrvatskog narodnog preporoda (Goran Dević, 2022) - 7/10
**25.08. festival 5PM Seaside (Valentin Stejskal, 2022) - 7/10
*26.08. festival Bigger Than Trauma / Veće od traume (Vedrana Privačić, 2022) - 7/10
29.08. kino Nope (Jordan Peele, 2022) - 6/10
29.08. video V/H/S/94 (Various Artistis, 2021) - 5/10
30.08. video Cryptozoo (Dash Shaw, 2021) - 7/10
31.08. video The Killing of Kenneth Chamberlain (David Midell, 2019) - 7/10

Nostalgia

 kritika objavljena na XXZ

2022.

režija: Mario Martone

scenario: Mario Martone, Ippolita Di Majo (po romanu Ermanna Ree)

uloge: Pierfrancesco Favino, Francesco Di Leva, Tommaso Ragno, Aurora Quattrocchi

Nostalgija je osećanje neodređeno, teško za definiciju, ali od njega ponekad patimo svi mi, što ga čini posve legitimnim. Objekti naše nostalgije mogu biti i ljudi, i periodi vremena, i mesta, i neka druga osećanja iz prošlosti koje pokušavamo ponovo doživeti i proživeti. U slučaju filma koji potpisuje italijanski autor Mario Martone, i sa kojim se nakon 24 godine pauze vratio u Cannes, objekat nostalgije glavnog lika je Napulj, grad u kojem je lik proveo mladost, a koji je Martoneu mesto obitavanja i stvaranja kroz celokupnu karijeru. Film je igrao na festivalu u Motovunu.

Posle 40-ak godina odsustva, Felice (Favino) se vraća u grad s primarnim ciljem da poseti svoju staru, fizičkom bolešću i demencijom načetu majku Teresu (Quattrocchi). On je grad napustio kao mlad, u žurbi i pod čudnim okolnostima koje će se do kraja filma obelodaniti, a život je proveo na Bliskom Istoku i u Egiptu, radeći u građevinskom sektoru i razvijajući karijeru. Svoj rodni grad prepoznaje jer se Napulj zapravo i nije puno promenio: i dalje je to mesto kontrasta između lepote i gadosti, lake zarade i teškog života, kriminala i dobročinstva.

Poseta majci i otkriće da ona više ne živi u svom stanu, već u podrumskom u istoj zgradi, za Felicea postaju okidač da pokuša da potraži onoga koji je takav posao aranžirao. U pitanju je Oreste (Ragno), njegov drug iz mladosti i "partner u zločinu", odnosno u klinačkom đilkošenju. On je u međuvremenu postao prominentna mafijaška figura, čovek za nadimkom "Zlikovac" kojem nije stalo ni do čijeg života i paranoidni "kralj" sirotinjske centralne četvrti Sanita koji tamo "stoluje" seleći se od stana do stana, skrivajući se od sveta (a naročito od policije) i izlazeći u noćne šetnje "maskiran" ogrtačem s kapuljačom.

Felicea i znani i neznani odgovaraju od potrage za Zlikovcem, nagovara ga čak i sam Oreste koji mu putem svojih potčinjenih šalje upozorenja u vidu cigle u prozor iznajmljene kuće, a u tome je najglasniji lokalni sveštenik, Padre Luigi (Di Leva) s kojim se naš junak sprijateljio. Luigijeva misija je upravo borba protiv mafije u centralnim četvrtima i njihovo oživljavanje kroz stvaranje novih veza među meštanima s crkvom kao komunalnim centrom neke vrste u sredini. Međutim, kako Felicea nešto vuče ka raščišćavanju starih računa, i kako je to sve više iracionalno, čini se da je susret koji itekako može biti fatalan ipak neizbežan.

Napulj smo do sada vrlo često gledali kao filmsku kulisu, po pravilu za mafijaške priče koje su radili i napolitanski i ne-napolitanski autori, sa tom razlikom da su lokalci uglavnom imali više osećaja za geografiju i teksturu mesta. I sam Martone se više puta okušavao u tome. Opet, kao i u svakom velikom gradu, i u Napulju teče jedan drugi, normalan život u kojem se deca rađaju i odrastaju, a odrasli bave i "civilnim" poslovima, što je takođe dolazilo Martoneu pod lupu u filmovima. Na kraju, Napulj i mladost provedena u njemu takođe može biti i predmet nostalgije, sa svim svojim divnim i teškim trenucima, kao kod Sorrentina u nedavnom uratku The Hand of God. Ono što je, pak, Martone u svom filmu uspeo je da izmeša sva ta tri elementa u jednu glatku smesu u kojoj su nam skoro svi elementi i njihovi omeri i redosledi poznati, ali čiju opojnu gorčinu sa zadovoljstvom konzumiramo.

Razlog tome može biti i sama lokacija na kojoj je nešto lepote moguće naći i u ruševinama ili skrivenu od sveta po podrumima i haustorima, kao i fotografija Paola Carnere koji sve to majstorski hvata u po pravilu toplim bojama koje su svakako nešto glatkije u glavnini filma čija je radnja smeštena u sadašnjost, a imaju nekakav "polaroid" efekat u pasažima smeštenim u prošlost koji su analogno snimljeni i javljaju se u formi "flashback" sekvenci. Drugi razlog je svakako Pierfrancesco Favino u glavnoj ulozi i njegovo markantno prisustvo u skoro svakoj sceni filma. Reč je o jednom od onih glumaca u čijem bi izvođenju i telefonski imenik bio pretvoren u spektakularnu predstavu, čiji je raspon ogroman, a izvedba opet prepoznatljiva (neka The Traitor posluži kao ilustracija), a koji je impozantan čak i u filmovima koji su kao projekti daleko ispod njegovog nivoa. Ovde se pokazuje u najboljem svetlu, fino dozirajući ponekad suprotstavljene emocije, i drži nas zakovanima za ekran. Nostalgia je zato jedan od kvalitetnijih filmova ovog festivalskog leta.

A Film a Week - Fairytale / Skazka

 previously published on Cineuropa

One might argue that World War II had a fairytale ending: two of the villains ended up killed, the third one repented and got pardoned, and the good guys won and lived happily ever after. But was it really that simple? According to the newest feature written and directed by Alexandr Sokurov, Fairytale, it wasn't. The film premiered in the main competition at the Locarno Film Festival, which also bears some symbolic weight given that the Russian auteur’s breakthrough also happened at the same place, 35 years ago with The Lonely Voice of Men.

Fairytale is actually a re-imagined situation in which four men, historical figures on the opposite sides in the Second World War, try to get through God’s Gate guarded by their imperial predecessor. Two of the four men were on the winning and two on the losing side during the war. Three were dictators that either embraced socialism totally, or had at least flirted with it in their younger years, while the fourth one is nominally a democrat, but actually an imperialist and traditionalist. These people are Adolf Hitler, Benito Mussolini, Yosef Vissarionovich Jugashvili – better known as Stalin – and Sir Winston Leonard Spencer Churchill, while the “gatekeeper” is none other than Napoleon Bonaparte himself.

God overhears them all, the shadow of Vladimir Ilyich Ulyanov Lenin looms over at least two of them who went the furthest in their connections with the ideas of socialism (the banter between Stalin and Mussolini is simply precious), Churchill wants to get instructions from the Queen, while Hitler shares and develops his paranoid ideas. Neither of the four can open the gate due to their various sins, from the desire for absolute power to open antisemitism, rampant self-love, imperialism or simply bowing to a higher authority other than God, but that won't not stop them from trying. Maybe the key is given in the Biblical quote at the very opening of the film: “You strangled Satan, passion bearer, with the godly strings of your suffering.” But has either of them who brought on suffering really suffered? And would it prevent them from competing with one another over various causes?

The concept of speculative fiction that brings different figures together in the same context is not that new, and Sokurov's fairytale on the textual level slightly resembles Maurice Joly’s political satire The Dialogue in Hell Between Machiavelli and Montesquieu, but with the key difference that Machiavelli and Montesquieu were able to conduct a dialogue, despite their different centuries of origin and the different philosophies they defend, while the 20^th century strongmen in Sokurov's film are not able to communicate, which often results in an Altman-esque sound design of overlapping monologues.

There is no news on the coherency level either, since Fairytale resembles a lot of Sokurov’s works in its essayistic approach consisting of the auteur’s thoughts and musings, but the good news is that the film is visually stunning and innovative due to the filmmaker’s unique idea to cut the political figures, each of them in a few different versions (different age, posture, clothing etc.), out from existing documentaries, newsreels and archival footage and set them against animated backgrounds resembling very dark paintings. With a boxy 4:3 ratio, in black and white and with added granulation, the look resembles the films from the expressionist period, with voice actors providing their deliveries in native languages, while the musical choices from the droning score to the classical and army music accompany the mood of the “plot” closely. As the title suggests, Fairytale is an odd one, and as is typical for Sokurov, quite innovative.

A Film a Week - Let It Be Morning / Vayehi boker

 previously published on Asian Movie Pulse

One of the few good things on the margins of the long-standing Israeli-Palestinian conflict is that there is at least some cultural exchange between the sides, so dissonant tones critical to the official policies can be heard, at least coming from the Israeli side. One of those voices certainly belongs to filmmaker and screenwriter Eran Kolirin whose film “The Band’s Visit” (2007) dared to ask a crucial question how it is for good people at a wrong place, such was the case of the visiting Egyptian band in Israel.

Kolirin’s newest film “Let It Be Morning” is a proper Israeli-Palestinian collaboration, based on the novel by the Palestinian journalist-writer Sayed Kashua, known for the source material of the films “Private” (2004) and “A Borrowed Identity” (2014), and on the topic of the Israeli Arabs and their need to re-assess the identities they have built in the times of distress. Filmed with a Palestinian cast and a mixed crew, it tells a Kafka-esque story about a man’s life getting shattered after he was forced to stay with his family and childhood friends for way longer than he expected, due to the lockdown imposed on his home village.

When we first see him, Sami (Alex Bakri) has all the reasons to be satisfied with himself: he has a good job in Jerusalem, he is married to a beautiful woman Mira (Juna Suleiman) with whom he has an adorable son, and his father Tarek (Salim Saw) wants to add a wing to the family house just for him. The reason for Sami’s visit is the wedding of his younger brother Aziz (Samer Bisharat) and also an attempt to explain to his father that he is not willing to quit his Jerusalem life just yet. The trouble hits him on his way back after the wedding: the village has been put under lockdown by the Israeli army, and the reason for such a development might be the question of “daffawis”, the undocumented West Bank Palestinians who use the village for getting into Israel where they work illegally.

Sami cannot go back, so he has to face all the things he was running from to his job and his mistress for years: his immediate family, dissatisfied wife who senses something is wrong, his over-bearing father, his hopelessly naïve brother, his sister and her husband who is into local politics, the local politics itself full of lies, criminality and corruption, and his childhood friends, namely Abed (Ehab Salami) who did not find his place in life. As the conditions worsen day by day, Sami has to admit that he is no better than the others and that he has been living in a lie.

At a deliberately slow pace, “Let It Be Morning” goes down multiple tracks, exploring various rarely exposed topics from the daily life of Israeli Arabs and other Palestinians, the differences in their status in Israel and even in its Arabic villages and settlements, and switching tone between an absurdist comedy and a serious drama. On the other hand, it is also a film about the family- and even more general societal and human relations in a situation that is certainly out of normal, and that strikes suddenly, even though it could be expected to occur.

The slowness takes a toll on the viewers also, but there is a good reason for that, since both Kashua in his novel and Kolirin in his film are actually exploring an uncharted territory and are set on creating an atmosphere of waiting and helplessness that is quite universal for common people stuck in a situation at odds with authorities. Also, it leaves enough time and space for the characters to develop, which facilitates the job for the actors. Alex Bakri is a domineering presence on the screen with his blend of smugness and melancholy, Juna Suleiman steps in the role of Mira bravely, Samer Bisharat plays the comic relief-type of character with certain grace, while Ehab Salami manages to squeeze sympathy for the little man who never had a lucky break.

Shai Goldman’s cinematography catches the claustrophobia of the cramped village and cramped houses shared by family clans instead of nuclear families, and puts it in contrast with the diverse landscape around the village that seems like a hilly, arid desert from one angle and an oasis from another, hinting that some beauty and peace could be found even in a hopeless place. Maybe it was the original goal of both Kashua and Kolirin. “Let It Be Morning” is certainly more about the journey than about the destination.

Good Luck to You, Leo Grande

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Baš pred Sarajevo, jedna je vest izazvala komešanje u filmskoj javnosti: ona o tome da film ,,Good Luck to You, Leo Grande“ možu ući u trku za nagrade uprkos tome što nije imao (i po svoj prilici neće ni imati) propisnu bioskopsku distribuciju od najmanje sedam dana.

Tu se radi o začkoljici formalno-birokratske prirode, budući da se Akademija vratila na „fabričke“, pretpandemijske postavke o obavezi bioskopske distribucije da bi film ušao u razmatranje za nagrade. Ali pravničkom gimnastikom, filmu u režiji Sofi Hajd i po scenariju Kejti Brend, ipak je pružena šansa da se nađe među odabranim društvom.

U suštini, cela frka se vrtela oko toga što je Hulu otkupio ekskluzivna prava za distribuciju nakon premijere filma (i dobrih kritika) na Sandensu i prikazivanja na Berlinalu, što je ona otpočela u junu, te što je dotični subjekat spreman da ih ustupi festivalima (Karlovi Vari i sada Sarajevo u Open Air programu), ali (još) ne i bioskopima.

Ta će vest posebno obradovati glavnu glumicu u filmu Emu Tomson, vlasnicu jednog glumačkog (za glavnu ulogu u filmu ,,Howard‘s End“, Džejms Ajvori, 1992) i jednog scenarističkog Oskara (za adaptaciju klasika ,,Sense and Sensibility“ Ang Li, 1995). Takođe, zaslužila je i dve glumačke nominacije, za glavnu ulogu u pomenutoj adaptaciji Džejn Ostin, te za sporednu u filmu ,,In the Name of the Father“ (Džim Šeridan, 1993) koja će tako dobiti priliku da osvoji ukupno petu, a četvrtu glumačku nominaciju. I ako ćemo pravo, zaslužila je, kako za samu, dosta hrabru i pritom noseću ulogu, tako i kumulativno, za svoju dosadašnju karijeru punu izvrsnih uloga.

,,Good Luck to You, Leo Grande“ je, pak, film koji na savremeni način ruši već načete tabue koji se, pre svega, tiču ženske seksualnosti u svetlu razlike u godinama. Nije to prvi film te vrste, setimo se samo ,,Harold and Maude“ Hala Ešbija iz 1971. godine, ali svejedno savršeno pogađa trenutak i doprinosi debati koja se vodi već neko vreme.

Naslovni junak u interpretaciji Darila Makormaka (ova uloga će mu svakako pokrenuti karijeru u zvezdanom smeru) je žigolo kojeg je unajmila udovica i nekadašnja učiteljica veronauke, Nensi Stouks (Tomson). Ona je, naime, tokom celog života imala samo jednog partnera, pokojnog muža, sa kojim joj seksualni život baš i nije bio razgiban. Kako to već zna biti sa ženama određene životne dobi, određenog (ne)iskustva i određenih nazora koji su uspostavljeni u nekim drugim vremenima i dugo gajeni, ona oseća izvesnu nesigurnost po pitanju svog tela, ali i svojih želja. Ali je zato Leo pravi profesionalac, premda i on dolazi sa svojim prtljagom odrastanja i sramote koju oseća zbog posla koji obavlja.

Nensi i Leo će se nalaziti uvek u istoj hotelskoj sobi u periodu od nekoliko meseci, koji pokriva njihova prva četiri sastanka. Kako se oni bolje upoznaju, tako se granice između profesionalnosti, radoznalosti i emocija na tragu prijateljstva brišu. Upadaju i zbog toga oboje u neku zonu nesigurnosti.

Sastanci su uredno „titlovani“ i prva dva zasigurno upadaju u kalup činova pozorišne predstave koja je, eto, malo razigranija i raskadriranija kako bi se prilagodila mediju filma. U pitanju su jedinstvene scene u kojima se ne ruši kontinuitet prostora i čije je osnovno pogonsko gorivo dijalog, a seksualni činovi se odvijaju u njihovom epilogu koji ne vidimo na ekranu. Treći sastanak je nešto kraći, odlazi u smeru svađe, te služi kao kulminacija i peripetija u dramskoj kompoziciji, dok je završno poglavlje jedino u kojem imamo više lokacija (počinje u hotelskom baru) i više likova (primera radi, Beki, Nensinu bivšu učenicu koja radi kao konobarica), te služi kao rasplet priče.

Nema u ,,Good Luck to You, Leo Grande“ ničeg toliko novog i epohalnog, ali to ne znači da ono što smo dobili nije kvalitetno, ukusno i hrabro.

To se odnosi, pre svega, na glumu oboje glumaca u glavnim ulogama ove kamerne drame i njihovu izvedbu u kojoj se kombinuju najbolji elementi pozorišne i filmske glume, te na njihovo razgolićivanje, kako u doslovnom smislu, tako i u emocionalnom, zbog čega film demonstrira svežinu i moć da nam zaokupi pažnju celim tokom, iako od samog početka znamo šta će se dogoditi. Na kraju, oboma od glavnih likova možemo samo da poželimo sreću i to je dokaz da su i scenaristkinja Brend i režiserka Hajd uspele u namerama.

Rimini

 kritika objavljena u dodatku Objektiv Dnevnog lista Pobjeda

Verovatno da ne postoji otužniji prizor od ostarelog nekadašnjeg velikog frajera, koji se grčevito drži imidža, odnosno iluzije o istom. Svaka providna poza, svako daljnje glumatanje, samo pogoršava stvar. Takav lik je Riči Bravo (Mihael Tomas), čovek očigledno lažnog „umetničkog“ imena čije pravo ime nećemo nikada saznati, junak filma Ulriha Zajdla ,,Rimini“ koji je upravo prikazan u programu „Fokus“ filmskog festivala u Sarajevu.

,,Rimini“ je prvi Zajdlov igrani film u poslednjih devet godina, još od naslova ,,Paradise: Hope“ (2013). U međuvremenu je austrijski filmski autor poznat po pronalaženju i prokazivanju izuzetno neprijatnih apsurda, producirao nekoliko filmova i sam snimio dva dokumentarca. U ,,In the Basement“ (2014) se bavio bizarnim tajnama notornih austrijskih podruma, ,,Safari“ (2016) možemo uzeti kao nastavak prethodnika i daljnju razradu jedne od njegovih „priča“, one koja prati austrijske „lovne turiste“ u plaćenim „avanturama“ po Africi. Kao i drugi Zajdlovi igrani filmovi, tako i ,,Rimini“ ima nešto od autorove dokumentarističke „žice“, makar u pozadini i makar u formi opservacije.

To možemo primetiti još od samog početka, još i pre nego što zaista upoznamo kakav je Riči zapravo kao lik i kao čovek. Njega, naime, upoznajemo u trenutku kada silazi sa voza na stanici negde u austrijskoj nedođiji gde se nalazi njegovo rodno selo. Za takvo putovanje, Riči je možda i predobro obučen u „generalski“ crni kaput, što će možda imati smisla kada shvatimo razlog njegove posete rodnom kraju gde je Čarlton Heston i dalje glumački bog a ,,Vinetu“ najčitanija knjiga.

Njemu je, naime, umrla majka za koju je bio izuzetno vezan, pa se poseta rodnoj kući i bratu Evaldu (komičar Georg Fridrih) okreće u bizarno-neprijatnom smeru: obojica braće se napijaju od „zaštekane“ očeve rakije i likera i pokušavaju da evociraju uspomene iz detinjstva trkajući se automobilima na pedale i triciklima, te takmičeći se u gađanju iz vazdušne puške. Njihov otac (nedavno preminuli Hans-Mihael Reberg) je, međutim, u staračkom domu iz kojeg pokušava da pobegne i potpuno senilan, toliko da mu se vraćaju samo sećanja na detinjstvo, i to u groznoj formi nacističkih pesmuljaka i ,,Hitler Jugend etikete“.

Kada se Riči vrati u mesto prebivanja, naslovno italijansko letovalište i rodno mesto majstora filmskih bizarluka Federika Felinija, njegova krhka fasada „normalnosti“ počinje da se kruni. Riči je, naime, nekada bio šlager-pevač, ali ni izbliza toliko popularan kakvim želi da se predstavi. Njegova „Vila Bravo“ prepuna je njegove opreme, garderobe i memorabilije, ali detalj koji sve otkriva je to da na zidu visi samo jedna „singlica“ zlatnog tiraža.

U međuvremenu je Riči spao na prilično niske grane koje podrazumevaju „tezge“ po slabijim hotelima van sezone, u pratnji samo jednog „tehničara“ čiji je zadatak da pušta matricu, namenjene austrijskim i nemačkim turistima, naročito turistkinjama starije generacije kojima je Riči i dalje pojam uspeha (u smislu „naše gore list" koji je uspeo u velikom svetu) i seksipila iako ima problema da se uvuče u svoja stara šljokičasta odela.

Pošto od jednog nastupa Riči može da zaradi samo 200 ili 300 eura, bez obzira što je bina jedino mesto na kojem je on u elementu, mora da pribegava alternativnim izvorima prihoda. Ponekad je to iznajmljivanje vile fanovima, a ponekad zavođenje ženskog dela publike, poput Eni (Klaudija Martini) i naplaćivanja svojih seksualnih usluga.

Kako mu sva zarada odlazi na piće i na kocku, možemo zaključiti da je u prilično bezizlaznoj situaciji koja će postati još bezizlaznija kada se u publici pojavi jedna suspektno mlada osoba, Tesa (Tesa Getliher), njegova davno napuštena i zbog toga s pravom besna kćerka koja traži da joj otac novčano nadoknadi sve propuštene alimentacije. Može li to Ričiju poslužiti kao poziv upomoć, posebno ako se uzme u obzir da Tesa dolazi u pratnji svog tihog, ali zato preteće izgledajućeg arapskog dečka i njegovog sve većeg i većeg kruga prijatelja?

Postoji neka čak i ne tako tajna veza između Zajdla i Felinija, oličena u opservaciji, apsurdu i groteski, uz tu razliku da je Zajdl od Felinija po pravilu daleko hladniji i mračniji, što je često potpomognuto uticajem njegove bivše supruge, koscenaristkinje i koproducentkinje Veronike Franc. Ona je inače, u duetu sa Zajdlovim nećakom Severinom Fialom, autorica „elevated“ horor filmova kao što su ,,Goodnight Mommy“ (2015) i ,,The Lodge“ (2019). U „Riminiju“ su poveznice i razlike, međutim, još uočljivije: ne samo da je reč o mestu Felinijevog odrastanja i „gradu-junaku“ njegovog filma ,,Amarcord“ (1973), već je kod Zajdla taj Rimini koji leti procveta od turizma prekriven snegom. Ali, ne onom fantastičnom mećavom „koja se neće dugo zadržati“, već onim tankim i bljuzgavim, koji zna da se protegne na celu zimu. Taj sneg koji prekriva peščane plaže i ta pustara poremećena jedino dolaskom nekoliko autobusa s turistima-penzionerima zapravo su metafora Ričijeve karijere i protraćenog života poziranja, varanja, kockanja, pijanstva i lutanja.

U fenomenalnoj interpretaciji Mihaela Tomasa, Riči Bravo je zapravo savršeni miks Alena Moroa, naslovnog pevača iz filma ,,The Singer“ (Gzavije Đanoli, 2006) i Rendija Robinsona, naslovnog rvača iz filma ,,The Wrestler“ (Daren Aronofski, 2008). Odnosno, Žerara Depardijea i Mikija Rurka koji dotične uloge tumače, samo sa pojačanom dozom ironije koja, opet, ne isključuje ljudskost. Naročito u ispoljavanju detalja kao što su starenje, propadanje i kajanje za nepočinstvima iz prošlosti iako Riči zapravo jedino tako zna da živi.

Na visokom nivou je i ostatak glumačke ekipe pre svega zahvaljujući scenariju koji likove fino razvija i „ljušti“ slojeve njihovih fasada, ali bez nepotrebnog „crtanja“, kao i one tehničke. Direktor fotografije Volfgang Taler član je stalne postave Zajdlovih filmova, uključujući i njegove naslove kao što su ,,Dog Days“ (2001), ,,Import/Export“ (2017) i ,,Paradise“ trilogija iz 2012/13. Dok je montažerki Moniki Vili ovo prva saradnja sa Zajdlom, a u prošlosti je sarađivala sa jednim drugim velikanom austrijske kinematografije – Mihaelom Hanekeom.

Glavne „zvezde“ u ekipi iza kamere su, međutim, Fric Ostermajer i Hervig Zamernik koji su novokomponovali kompletan Ričijev repertoar i pritom „u centar“ pogodili tu ljigavu, kič mešavinu šlagera i kancone koja dolazi iz nižih ešalona pomenutih žanrova. Ako bi se pojavio na nosaču zvuka, „saundtrek“ filma bi mogao postati hipstersko-ironični hit.

Sve u svemu, „Rimini“ je vrlo dobar film i pravo osveženje na ovogodišnjem festivalskom ciklusu koje važne teme uspeva da upakuje u prijemčivu, ali nikad pojednostavljenu i zašećerenu formu. Takođe, ovo je jedan od toplijih Zajdlovih filmova i svakako naslov koji najčvršće dokazuje da je austrijskom autoru, uprkos hladnoj fasadi, stalo do njegovih likova, a samim tim i do ljudi generalno. Dobre vesti tu ne prestaju: za San Sebastian je najavljena premijera druge polovine diptiha, filma ,,Sparta“ u kojem je glavni lik Ričijev brat Evald, a znajući komičarske sposobnosti Georga Fridriha, možemo da se radujemo.

A Film a Week - Piety / La Piedad

 previously published on Cineuropa

Eduardo Casanova’s second feature, Piety, is a film like no other, for better or for worse. His debut, the 2017 Berlinale title Skins, certainly was excessive, but with Piety, Casanova brings the excess to the next level in order to tell a deep and necessary, realistic story in a completely unrealistic, fantastic and allegorical manner. It has premiered in KVIFF’s new Proxima competition, but its next stop, Fantasia in Montreal, could actually decide its destiny because Piety is something that would theoretically suit fantastic festivals better than arthouse ones.

Casanova opens his film like a thriller, with a pulsating score, close-ups on the clock, and cuts that add to the tension just to throw his first of many curveballs in the title sequence. Printing the title in both Spanish and Korean, one might assume that he is actually paying the tribute to the recently deceased filmmaker Kim Ki-duk and his 2012 film of the same name, but the function of the Korean is something else that will be revealed later. Kim’s Pieta was certainly weird, and so is Casanova’s, but it is another kind of weirdness we are dealing with here.

Mateo (Manel Llunell) lives in a pink-and-pastels-covered world that seems like something straight out of musicals and is ruled by his mother, Libertad (Ángela Molina, seen in a number of Pedro Almodóvar films). Ironically, liberty is something Mateo does not enjoy, since he is a grown man relegated to the role of her little boy that she takes in tow to her musical rehearsals, and asks for insincere feedback about anything from the quality of her performance to the quality of her cooking. She also gives him baths, clips his nails and regulates his diet. Their days usually end with the news from North Korea (the plot of the film is set in 2011, the year of Kim Jong-il’s death) and they go to sleep in the same king-size bed.

When they learn about Mateo’s cancer diagnosis, Libertad tries to firm his grip over him, while he makes his best efforts to break free from her. Also, the people on North Korean news, a couple fleeing to South Korea when the authorities poisoned one of their daughters and executed the other one, find their way into the film in short excerpts, but Casanova has even stranger stuff in store for us: not so subtle hints at incest, breastfeeding and giving birth to a grown man in a nightmarish dream sequence.

There is no box Piety could be put to, since its elements are basically different types of bizarre, so maybe a description of something that would come out of the mind of Álex de la Iglesia if he would wake up in a pastel-coloured rehab centre is the most fitting one. The question, however, is whether the best way to treat such an important and complex topic as the co-dependence a person forms with a dictatorial regime, whether it rules a household or a country, is an exercise in excess.

On the other hand, Casanova demonstrates a unique and singular vision, the steel will to pursue it and some of the necessary skills to do so, such as envisioning and executing a proper genre movie set piece. Also, the counter-intuitive colour scheme used to portray the freedom and captivity and North and South Korea is an obvious metaphor, but also a nice touch. In the end, not all of Piety’s ingredients blend well together, but some parts of the film are really hard to forget.

A Film a Week - The Head of a Big Fish / Glava velike ribe

 previously published on Cineuropa

It is not often, in the world of filmmaking and in the realm of Croatian cinema, that a film critic turns to filmmaking. Arsen Oremović started his work in cinema as a critic, before moving to filmmaking with shorts and short- and mid-length documentaries. The Head of a Big Fish, his feature debut, just premiered at the 69^th Pula Film Festival, where it also won one Golden Arena, handed to Lana Barić for best actress in a lead role.

From its plot description, loosely adapted from Ognjen Sviličić’s novel of the same name, one could expect The Head of a Big Fish to be yet another example of the Croatian variety of so-called Eastern European “miserabilism”, where war trauma is mixed with the trauma of life in a (post-)transitional society. The opening scene, in which we follow the protagonist, could fortify that notion. Nicknamed Tractor (Neven Aljinović-Tot in a rare big screen role), he lives alone in a crumbling house somewhere in the countryside by the river, wears leftover army clothes, pops pills because he has trouble sleeping at night, and even toys with the idea of shooting himself with his AK-47 left from the war.

However, his brother Andrija (Nikša Butijer, glimpsed in Hana Jušić’s Quit Staring at My Plate) has different ideas. In his daily grind as a cab driver in Zagreb, he waits for his lucky break, following a number of botched business opportunities and failed investments. He has just sold their parents’ house to a local big shot, and Tractor now has to move to the Zagreb apartment in which Andrija lives with his wife Vesna (Lana Barić, of Tereza37 and Eden fame). The chances for a man used to living alone to find peace in a busy city are slim, but Tractor has few options left and Vesna volunteers to offer him some help, or at least a sympathetic ear…

Essentially a three-hander chamber piece, The Head of a Big Fish relies on its actors to carry it, and Oremović’s work with them — based on a number of rehearsals prior to filming — is spot on, with the naturalism of the characters’ connections sincerely felt. Aljinović-Tot shows his potential for big roles in the everyman type, and so does Butijer. For her part, Barić also shows that a certain deglamorisation suits her well, as she is more than capable of channeling the empathy expected from her character.

The Head of a Big Fish may be the most realistic and most artful picture of the reality of Croatian society, where scars from the war are still fresh while new scars from the hardships of everyday life keep appearing. It is also a very carefully thought-of film, in terms of character-building, dramaturgy and directing, but unlike many films made by (former) critics and theoreticians, it does not feel cold and distant.

The careful attention to certain details in the background might be expected from a filmmaker who learned the craft by making documentaries (in its first third, The Head of a Big Fish plays out as a fine amalgam of observational and poetical documentary). But others, discreetly woven into the film’s dramatic fabric (such as Vesna’s ethnicity, hinted at only by some of the expressions she uses) still come as a surprise, especially when Oremović does not use them as plot points. In the end, The Head of a Big Fish could be described as a masterwork of toned-down, restrained, naturalist cinema.

Paradise Highway

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Nekada je produkcijsko-distribucijska kuća Lionsgate bila garant za hitičan status filma ili franšize. Setimo se samo ,,Twilight“ sage ili ,,The Hunger Games“ filmova. Ta vremena su, međutim, prošla i Lionsgate je postao sinonim za anemične žanrovske naslove B produkcije koji sreću lakše nalaze na kablovskim i „striming“ platformama nego u bioskopu.

U tom smislu, festivalska premijera naslova ,,Paradise Highway“, i to još u „double bill“ varijanti s jednim od najiščekivanijih uvrnutih filmova festivala, ,,Medusa Deluxe“, na veličanstvenoj Pjaci Grande u Lokarnu delovala je pomalo pretenciozno. Posebno ako se uzme u obzir to da je ,,Paradise Highway“ već imao bioskopsku premijeru u Emiratima i Americi, DVD/Blu-Ray u Aziji, da je izašao na internet-servisima i ušao u redovnu distribuciju u našem regionu.

A ne treba zaboraviti ni to da je ,,Paradise Highway“ zapravo poprilično tipičan izdanak novije Lionsgate škole: generički, razvučen, ni po čemu poseban filmsko-industrijski proizvod namenjen najširoj mogućoj publici, idealno onoj bez ikakvih kriterijuma.

Verovatno da se mogu zamisliti i čudnije stvari od Žilijet Binoš za volanom teškog kamiona, ali i taj prizor je dovoljno bizaran. Nespretno složena pozadinska priča o akcentu njenog lika posebna je glupost, ali neophodna da se nekako zamaskira glumičino sada već potpisno mumlanje na engleskom jeziku (na maternjem francuskom je apsolutno razgovetna) i šetajući akcenat. Istini za volju, za ovakvu ulogu su producenti i režiserka-debitantkinja u dugometražnom formatu Ana Guto mogli da posegnu i u bazen s američkim glumicama, ali izgleda da su baš insistirali na Binoš, a da je ona iz nekog već razloga ovakav projekat prihvatila. Uostalom, njene jače strane su akcenti na polju emocionalne ekspresije i zbog toga je Žilijet Binoš verovatno i najjača karika u inače muljavom filmu.

Bilo kako bilo, ona igra Sali, jednu od malobrojnih, ali ipak postojećih žena koje voze šlepere po američkim vukojebinama, a upoznajemo je tako što slušamo njenu radijsku komunikaciju sa drugaricama i koleginicama koja deluje kao nekakva grupna terapija podrške.

Na jednom od svojih putovanja, Sali se zaustavlja u zatvoru gde posećuje nekog bliskog. Zbog prisnosti nam se prvo čini da je Denis (Frenk Griljo) njen muž, ali ispostavlja se da je u pitanju ipak brat, i da je on ucenjen od zatvorskih bandi, pa da vrši pritisak na Sali da mu čini usluge tako što za kriminalce prevozi „pakete“ preko državne granice. Denis će uskoro izaći na slobodu, a ovaj „poslić“ je, kune se, poslednji.

Problem je, međutim, što je „paket“ koji Sali preuzima od bračnog para kriminalaca devojčica od nekih desetak godina po imenu Leila (Hala Finli) koju treba da dostavi nekom tipu Polu. Kod primopredaje, međutim, Leila Salinom skraćenom puškom upuca Pola, Sali uspeva da pobegne s mesta nesreće. A ispostavlja se ono što smo pretpostavljali: da je posao tek delić u razgranatoj pedofilskoj mreži.

Sali i Leila moraju da se kreću i da se skrivaju od kriminalaca koji imaju „oči i uši“ u svakoj državi, ali i od policije koja traga za kamiondžijom-ubicom i nestalom devojčicom. U poteru se, međutim, uključuju penzionisani agent, sada konsultant Gerik (Morgan Friman) i obrazovani junoša iz legalnog odeljenja Sterling (Kameron Monahan).

Klišee i sastavne elemente zapleta ove triler-drame nije teško prepoznati, primera radi prijateljstvo koje se stvara između dvojice agenata različitih pozadina začinjeno s nešto humora, kao i surogat-roditeljski odnos između žene i devojčice koje obe imaju svoje traume, a sistemu ne veruju ni najmanje. Isto važi i za preokrete koje ne bi bilo teško „nanjušiti“ iz daleka, čak i kad oni ne bi bili „telefonirani“. To ne treba da čudi, budući da Ana Guto na poziciji scenaristiknje i režiserke nema baš puno iskustva, pa radi „razumnu“ stvar i igra na sigurno.

Na sigurno uglavnom igraju i glumci, uključujući i Morgana Frimana koji kao da „skida“ Džefa Bridžisa iz filma ,,Hell or High Water“ (2016) Dejvida Mekenzija, a jedini izuzetak je Frenk Griljo koji uglavnom afektira. Film je takođe sasvim solidno uslikao Džon Kristijan Roselund koji uspeva da uhvati pejzaže američke nedođije i u njih umetne portrete očajnika koji u njoj žive i opremljen odgovarajućom originalnom muzikom Ane Kulonen, a utisak o muzici kvari jedino stereotipni izbor pesme ,,One Way or Another“ za poentiranje.

Opet, čini se da su potencijalno najzanimljiviji aspekti ostali negde u zapećku ili makar dubokoj pozadini priče. Prvo, kamiondžijska kultura kao takva izrazito je muška i negostoljubiva za žene koje se pojavljuju uglavnom u „uslužnim delatnostima“, od ugostiteljstva do prostitucije, što se ovde na rubovima ponekad vidi. Takođe, žene za volanima teških kamiona moraju biti izdržljive i dovitljive, ali i solidarne jedna s drugom, što takođe vidimo, ali premalo i prekratko.

Ti zanimljivi aspekti su, međutim, žrtvovani u korist generičke priče koja se prodaje kao socijalno odgovorna, a zapravo je senzacionalistička i nedorađena. Ana Guto očito ne poznaje „političku ekonomiju“ pedofilskih lanaca i mreža koje ne mogu istovremeno biti i masovne i ekskluzivne, i unosne i jedva isplative, i organizovane i provizorne. Zbog toga ona menja te parametre od prilike do prilike kako joj odgovara, pa ,,Paradise Highway“ deluje zapravo generički i šablonski.

Bullet Train

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Čed Stahelski i Dejvid Lič privukli su dosta pažnje zajedničkim režijskim prvencem ,,John Wick“ (2015). Prvo zbog profesionalnog porekla, oni su kaskaderi, koordinatori i koreografi akcije (najpoznatiji po radu na ,,Matrix“ serijalu sestara Vačovski), a retko se dešava da se iz te profesije avanzuje u režisersku. Drugi razlog je to što je ,,John Wick“ uspeo da pogodi mešavinu između bazičnosti zapleta i razvoja likova s jedne strane, sa kompleksnom i vrlo stilizovanom izgradnjom sveta sa druge - i vratolomnom akcijom s treće.

Njih dvojica u međuvremenu su se kreativno razišli, tako da je Stahelski nastavio da sa manjim ili većim uspehom razvijao ,,John Wick“ franšizu, a Lič je krenuo s različitim projektima. Od pseudoretro špijunske akcije ,,Atomic Blonde“ (2017) sa Šarliz Teron u glavnoj ulozi, pa do uključivanja u franšize s Marvelovim ,,Deadpool 2“ (režirao ga 2018) i ,,Fast and Furious Presents: Hobbs & Shaw“ (2019). Magiju prve režiserske kolaboracije, međutim, nijedan od njih dvojice nije samostalno ponovio.

Najnoviji film Dejvida Liča, ,,Bullet Train“, svakako odaje utisak da je tako nešto bio režiserov cilj, premda u nekom drugom i drugačijem ključu gangsterskih akcionih komedija. Doduše, nemojte dozvoliti da vas zavara zvučna festivalska premijera kojoj smo prisustvovali na Pjaci Grande u Lokarnu, budući da je film već zaigrao u bioskopima u Londonu, Parizu, Berlinu i Los Anđelesu, a da su pretpremijere organizovane čak i u bioskopskim lancima u našem regionu.

Premijera je zapravo upriličena u čast jednog od glumaca iz zvezdane postave filma, Aronu Tejloru Džonsonu koji svakako ne spada u „najzvezdanije“ glumce, premda je ostvario par desetina dosta različitih filmskih uloga. Neke od njih bile su i u zvučnim ili komercijalno uspešnim filmovima poput s jedne strane ,,Nocturnal Animals“ (2016) Toma Forda, ili ,,Kick-Ass“ (2010) Metjua Vona sa druge. Opet, uprkos svečanosti atmosfere i dužini Tejlor-Džonsonovog govora punog pseudofilozofskih eskapada garniranih silnim zahvaljivanjem, nešto je neodrađeno mirisalo na kompromise u pokušaju da se izbegne haos i osećaj nedostatnosti za otvaranje jubilarnog 75. izdanja festivala.

Lokarno je oduvek bio festival pun iznenađenja i spreman na razne riskantne poteze, ponekad u komercijalnom smeru, ponekad u onom umetničkom, a ponekad negde između, ali čini se da sa filmom kao što je ,,Bullet Train“ nisu pogodili metu. Prvo, zbog same činjenice da film ulazi u globalnu bioskopsku distribuciju koliko sutradan po premijeri (u distribuciji podgoričkog bioskopa Cineplexx od prethodne sedmice). Drugo, ceremonija otvaranja festivala i dodele nagrade s pratećim govorancijama zbog koje kasni projekcija svakako će smanjiti užitak u filmu koji traje preko dva sata. I treće, ,,Bullet Train“ je daleko od dobrog filma.

Premisa uzeta iz izvorne knjige Kotara Isake čak je vrlo zanimljiva: mnoštvo plaćenih ubica, karijernih kriminalaca i sličnih koloritnih likova nađe se na naslovnom superbrzom vozu između dve japanske prestonice, nove - Tokija i stare - Kjota. Mi, naravno, očekujemo da će doći do rokanja između njih po nekom već osnovu (kofer s novcem je uvek dobra motivacija i zbog toga sasvim pouzdan „mekgefin“). A činjenica da oni pripadaju različitim organizacijama (japanske jakuze, ruska mafija, meksički karteli, misteriozne američke organizacije, privatni izvršioci koji rade za ko zna koga, ludi naučnici, trovači, kineske trijade i ko sve ne) garantuje ludu zabavu u stilu, recimo, velikog hita ,,Snatch“ (2000) Gaja Ričija na čiji se stil Lič najviše vezuje.

Cilj našeg protagoniste, Bubamare (Bred Pit) kojeg, čini se, prati neverovatna (ne)sreća, upravo je taj kofer. U koferu se, pak, nalazi novac misterioznog ruskog psihopate Bele Smrti (Majkl Šenon u kameo-ulozi). A u voz su ga, zajedno s psihopatinim spašenim sinom, zaštekala dvojica specijalaca pod kodnim imenima Limun (Brajan Tajri Henri) koji svet vidi kroz likove i odnose među njima u dečijoj animiranoj seriji ,,Thomas the Tank Engine“, i u svetu odraslih nešto funkcionalniji Mandarina (dobitnik Zlatnog leoparda za doprinos filmskoj umetnosti i slavljenik večeri, Tejlor-Džonson).

Jakuze, Stari (Hirojuki Sanada) i njegov sin Kimura (Endrju Kodži), pak, pokušavaju da se osvete za pokušaj ubistva njihovog sina, odnosno unuka i traže osobu koja je to pokušala. Ta osoba može biti Princ (Džoi King), devojka maskirana u naivnu srednjoškolku, ali sa izraženim psihopatskim i manipulativnim sklonostima. U priču ulaze i Vuk (Benito A. Martinez Okasio), meksički ubica, kao i Stršljen (Zazi Bits u još jednom od kamea u filmu), trovačica. Sve njih povezuju isprepletani incidenti u kojima su ginuli njihovi supružnici, drugi članovi porodice i prijatelji.

Takva konstrukcija podrazumeva određene digresije koje je na papiru, bilo u knjizi ili u stripu, dosta lakše izvesti nego na filmu jer to podrazumeva „fleš-bek“ momente na drugim lokacijama i u drugim vizuelnim ključevima, čime se pomalo gubi prednost osnovne lokacije filma – brzog voza.

To, opet, dovodi do utiska o filmu koji prevladava, a reč je o inflaciji apsolutno svega: likova, njihovih motivacija, zapetljavanja odnosa, stila, akcije, na kraju i haosa, pa film postaje naporan i zamoran, te naročito teško pratljiv u svim tim brzim i kusim logičkim preskocima.

Čini se da Lič i scenarista Zak Olkevic pokušavaju da nas zbune, misleći da će nas time zabaviti. Donekle to i funkcioniše, u rapidnim dijaloškim prepucavanjima i u koreografiranim akcionim scenama tučnjave i pucnjave ispresecanim komičnim intervencijama.

Akcija je svakako Ličov adut, a ovde je prilično raznolika, kako u vozu (što je uspeh za sebe) tako i van njega, ali kada voz prvo metaforički, a onda i bukvalno iskoči iz šina, onda i ona postaje ekscesna. Gluma donekle spasava stvar, pre svega kad se vidi da su svi uključeni poprilično nonšalantni i da se zapravo dobro zezaju, ali ostaje nekakav utisak da smo sve njih ili barem većinu gledali i u boljim izdanjima.

,,Bullet Train“ je pritom natrpan i u smislu referenci, uticaja, elemenata zapleta i obrata iz drugih filmova, pa se zbog toga doima i kao prilično neoriginalan film koji pokušava da podvali originalnost ili makar nekakvu duhovitu referentnost. Osnova je svakako poetika Gaja Ričija, začinjena sa ponešto Tarantina (dominiraju oba toma filma ,,Kill Bill“, „japanizam“ u smislu akcionih filmova iz prvog i povišeni emocionalni registri iz drugog). Ali, i sa svim zamislivim filmovima koji se dešavaju u vozu od ,,Runaway Train“ (Andrej Končalovski, 1985) preko ,,Narrow Margin“ (Piter Hajams, 1990) do ,,Train to Busan“ (Jeon Sang-ho, 2016). Na kraju, ma koliko na početku bio atraktivan zbog sve te gužve, film na kraju postaje odveć haotičan, ekscesan i inflatoran, pa time uspeva da izmori gledaoca, a svaki pokušaj da se utisak popravi se u toj inflaciji i tom haosu gubi.

A Film a Week - Silence 6-9 / Isyhia 6-9

 previously published on Cineuropa

This year, the Greek Weird Wave has added another name to its roster of auteurs. Christos Passalis, formerly recognised for his acting (he played the role of the son in Dogtooth and the part of Manolis in The Miracle of the Sargasso Sea), has turned his attention to filmmaking, first with the Berlinale-premiered experimental essay documentary The City and the City, which he co-directed with Syllas Tzoumerkas, and now also with a fiction feature, Silence 6-9, which Passalis directed on his own. The Crystal Globe Competition at Karlovy Vary might prove to be a fitting launch pad for a cryptic, dream-like, retro-futurist love story like this.

The title comes from one of the key rules in the largely abandoned dystopian town that our hero Aris (Passalis himself) comes to: the inhabitants must remain in complete silence between 6 and 9 o’clock in the morning, so the antennas surrounding the town can do their recording. And what do they record? Anything related to the people of the town who have gone missing, not to be found. But before they went missing, they recorded their own cassette tapes so that the others who stayed would be able to remember them.

Similarly to the beginning of Jim Jarmusch’s Dead Man, here, a stranger comes to a strange town to do a strange job for a strange man, called the Manager. His new post is not yet entirely his, and he has to wait for confirmation from the Manager, who might have lost his mind. While waiting, he is stationed in a hotel with Anna (played by Passalis’ co-star in both Dogtooth and The Miracle of the Sargasso Sea, Angeliki Papoulia), a woman whose job it is to act in a show based on the recorded cassettes of the missing people. Since they have a lot of time on their hands in a desolate town, they get closer and closer until they fall in love. Or is it just a dream that two strangers share while comatose in the hospital, perhaps a reference to Christopher Nolan’s Inception?

Stories set in an altered world, such as a dystopian future or present, demand some additional attention to the world-building details, and are usually hard to pull off in a brisk format of just 80 minutes. In that regard, Passalis’ work is commendable in all three roles he takes on here – as the leading actor, director and co-screenwriter. His vision is well written to the extent that it keeps the audience intrigued for the whole running time, while slowly revealing the information, and it is also perfectly executed on a visual level, along the lines of the Greek Weird Wave classics, with thoroughly composed and highly symmetrical, largely static shots of an arid landscape lensed in sun-bleached colours by Giorgos Karvelas, accompanied by the melancholic and toned-down retro soundtrack by Yiannis Loukos and Antonis Georgou. The production design by Márton Ágh, in which there is no item from a period more recent than the mid-1990s (apart from the antennas), is also one of the highlights, while the love story is convincingly powered by the chemistry between the two lead actors.

The only potential trouble with Silence 6-9 is its cryptic nature. A film like this is clearly a metaphor for something (or things), and the answer to the question of what this movie might be about will not please some audiences, especially given the potential meaning of the anti-cassette and anti-silence protests, and the new government that leads them. But still, Silence 6-9 is a smooth blend of style, substance, emotion and provocation that leaves the viewer with plenty to ruminate on.

A Film a Week - Even Pigs Go to Heaven / Nosila je rubac črleni

 previously published on Cineuropa

We already know that all dogs go to heaven, but what about pigs? They are among the most intelligent animals, somewhat trainable, but they also have strong personalities and can certainly be adorable in movies. So, 27 years after George Miller’s Babe, let us meet another very special pig, this time from the Zagorje region in Croatia, in the third feature film directed by the Croatian-American filmmaker Goran Dukić, best known for his debut, the American indie film Wristcutters: A Love Story (2006). Even Pigs Go to Heaven premiered in the national competition of the Pula Film Festival, and its next festival booking is just around the corner, at Motovun.

Narrated by the all-knowing Jesus Christ on the cross, and set in the hilly area of Zagorje (north of Zagreb) in the year 1991 when the war broke out in Croatia, Even Pigs Go to Heaven plays out like a light-weight comedy-drama about pigs and their human companions dealing with the hardships of life, love and the well-meaning but sometimes overbearing environment. Our human protagonist is Anka (Nataša Dorčić of You Carry Me fame), a smart and energetic village woman that has to handle various situations on the verge of scandal. Firstly, her goddaughter Ančica (Tesa Litvan) is about to get married to a hopelessly naive and seemingly mentally challenged man she does not love, while she carries the baby of the village priest in an environment where everybody knows everything and everybody judges everyone, but where discretion is an imperative of sorts. And secondly, her beloved sow Beba (voiced also by Litvan) really has the itch to mate for the first time. Anka has Rocky, a dark-haired, big and strong boar in her mind as a perfect match for Beba, but the trouble is that Rocky is Serbian and what would the village think of her while the young lads get mobilised into the army to fight against the Serbian aggression?

Silly as it seems, Even Pigs Go to Heaven is actually a love letter to the unique landscape and the unique mindset of Zagorje that combines religiousness, alcohol, hard work and humour with some of the nasty habits of gossiping, being judgmental and getting in conflicts with neighbours, friends and family members for various petty reasons, masked by a blend of sex, romance and the comedy of human nature that sometimes turns into a proper drama. Spiced up with emotions, decorated with cutesy animation and dressed as a period piece, detailed in terms of music and sound design, this film is certainly a demanding production that manages to keep the local taste while telling a universally understandable story.

The script written by Sandra Antolić (Branko Schmidt’s Agape and Once We Were Good for You) is quite detailed, rich in local flavours regarding customs and the dialect, while the basic story of human and animal love as overseen by a benevolent figure works in pretty much any language, both as a folktale and as an observation of human behaviour. Nataša Dorčić carries the film with zest and grace. On the technical level, everything is a top notch effort, like Branko Linta’s postcard-worthy cinematography, Iva Rodić-Novak’s production design, Morana Starčević’s costume design, animation and visual effects done by the co-production company Vertigo Visual and especially Ivana Fumić’s smooth editing, while the soundtrack consisting of jazzed- or rocked-up traditional songs (and those newly written that sound traditional) by the band Cinkuši is absolutely fitting. It seems that Even Pigs Go to Heaven was a meaningful project for all involved and that Dukić, who can certainly make a cute, feel-good yet extravagant film, also had a good time directing it.

Wild Men / Vildemaend

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Podsetimo se one najbistrije opservacije u filmu ,,Eight Mountains“ Feliksa van Groningena, recenziranog nedavno na ovim stranicama.

Ona se svodi na to da strahopoštovanje prema prirodi, ponekad uzdignuto do nivoa religijske opsesije, najčešće gaje gradski ljudi koji je doživljavaju kao neki apstraktni i holistički koncept. Dok su oni koji u prirodi i od prirode žive, skloniji njenom raščlanjavanju na upotrebljive elemente: planine za osmatranje, šume za lov, reke, potoke i jezera za ribolov, livade za ispašu i sve u tom stilu.

O bekstvu od „normalnog“ i stresnog svakodnevnog života u divljinu, prirodu ili makar na selo uglavnom maštaju gradski tipovi koji imaju malo pojma kako stvari tu funkcionišu. Pustimo Crnog Bombardera koji je pretio da će otići u Indiju da gaji konoplju jer je zapravo pretio iz prazne puške, a i imao bi dobar razlog za takav poduhvat, u vidu policije koja mu je za petama. Ali frajer koji se napali na neku fantaziju o selu / prirodi / divljini je vrlo standardni koncept koji se često koristi u skandinavskoj literaturi i kinematografiji (roman ,,Dopler“ Erlenda Lua i film ,,Out of Nature“ Olea Gjevera i Marta Vold iz 2014, na primer). Odakle nam u nekom izmenjenom, crno-humornom i žanrovskom obliku dolazi i danski ,,Wild Men“ Tomasa Daneskova, prikazan poslednjeg dana Motovun Film Festivala.

Prvi od naših „divljaka“ koje upoznajemo je Martin (Rasmus Bjerg) koji je na klasičnu fantaziju o muškarcu – lovcu i sakupljaču koji živi (zapravo kampuje) u prirodi dodao i onu vikinšku. To u prevodu znači da Martin nije bacio mobilni telefon, samo se na njega ne javlja, a kad mu ponestane sakupljene ili ulovljene hrane, ide u supermarket, s vikinškim obrtom da umesto karticom ili kešom on nudi trampu kao opciju plaćanja. Za njegove kože i sekire niko nije zainteresovan, ubeđivanje dovodi do tuče, pa policija biva alarmirana da neki ludi „Viking“ teroriše malo mesto.

Dodatna nepovoljna okolnost po Martina je to da je ipak stranac, Danac u Norveškoj, pa štrči i jezikom, a ne samo pojavom, zbog čega ga zapravo nije teško pronaći. Sve smrdi na privlačenje pažnje, naročito kad saznamo da mu je pozadina biznismenska, a da je pobegao od svoje servilne žene i dve kćerke koje ga vole zato što ne razumeju njegovu potrebu da se oseća kao muškarac.

Drugi „divljak“ u ovoj priči je tu silom prilika. Musa (Zaki Jusef) je takođe Danac, ali je karijerni kriminalac u bandi srednje-krupnih švercera hašiša u begu do skrovišta na teško dostupnom ostrvu. Kada zajedno s „kolegama“ doživi saobraćajnu nesreću, deluje kao da je on jedini preživeli, pa povređen uzima torbu i naleće na Martina koji ga uzima pod svoje i u smislu brige i u smislu „obuke“ za preživljavanje, dok Musa samo želi da se skloni.

I jednog i drugog, naravno, juri policija, a ni predstavnici zakona najčešće nisu puno bistriji od lovine. Izuzetak je jedino mudri načelnik Ejvind (Bjern Sundkvist) koji pokušava da shvati situaciju i reaguje pravovremeno i odmereno, u čemu mu pomaže njegova dugogodišnja praksa „meditativnog“ pecanja na mušicu. U poteru se uključuje i Martinova žena Ane (Sofi Grabel) s kćerima u pratnji, dok Musu jure i njegove kolege koje su ipak preživele sudar s irvasom i misle da ih je on namerno pokrao. Pičvajz za finale je, dakle, zagarantovan.

Ustrojen kao pažljivo složena crna komedija s elementima trilera i filma preživljavanja, ,,Wild Men“ počinje snažno i u prvoj polovini vrlo dobro „radi“ zbog žanrovskog miksa na tragu filma ,,In Order of Disappearence“ (Hans Peter Moland, 2014) koji se, opet, poziva na američki postmoderni žanrovski film. Dakle, na Tarantina i braću Koen, čiji se tragovi osete u dugim dijaloškim scenama koje, su nosilac ne samo humornih momenata, nego i pronicljivih opservacija na temu moderne muškosti, prirode, unutrašnjeg divljaka kojeg moramo probuditi i onih deluzija koje prvo gutamo, a onda i sami gajimo. Vrhunac humora je onaj apsurdni pasaž u vikinškom „selu“ (zapravo kampu) koji nudi „autentično vikinško iskustvo“ (i svejedno zahteva plaćanje karticom ili u domaćoj moneti).

Kako film grabi prema kraju sve više skreće prema domenu drame o prijateljstvu i lojalnosti i nekakvom pseudoakcionom trileru sa sve jurnjavom, pucnjavom i tučnjavom, tako gubi momentum. A situacija sa početka, u kojem se kratki padovi u tempu brzo otklanjaju verbalnim ping-pongom, ovde se menja u takvu da generalno predvidljiv prosede biva tu i tamo isečen nekakvim bljeskom neočekivanog. Olakšavajuća okolnost je i to što u filmu nema očitih nevinih žrtava i pozitivaca, odnosno da su svi, neki manje, a neki više zapravo budale, svaki iz svog razloga, ali da u tome mogu biti izuzetno simpatični ili makar zanimljivi.

Do sada relativno nepoznati reditelj Tomas Daneskov prilično solidno režira scenario koji je napisao u kolaboraciji s debitantom u formatu bioskopskog dugometražnog filma Mortenom Papeom, fokusirajući se pre svega na razradu likova. Glumci za uzvrat „proždiru“ svoje mesnate likove i čini se da se usput jako dobro zabavljaju, dok je upotreba fotografije inteligentna u podvlačenju toga da se lokacije norveških planina, šuma, ostrvaca i fjordova čine impresivnim iz daljine, ali ni izbliza toliko podatnim jednom kada smo tamo. Takav kakav je, ,,Wild Men! sasvim zgodno dolazi kao relaksacija na kraju festivala.

Holy Spider

 kritika objavljena u dodatku Objektiv dnevnog lista Pobjeda

Zabluda je da se serijska ubistva dešavaju negde drugde, daleko na „trulom Zapadu“, skoro pa isključivo u samom srcu divljeg kapitalizma, u dekadentnim Sjedinjenim Američkim Državama, kako to tvrde razne totalitarne propagande.

Najglasnija u tom smislu bila je sovetska komunistička propaganda, ali i SSSR je imao svog „konja za trku“ u domenu serijskih ubistava (o onim masovnim, neserijskim koja su dolazila s komandom državnog vrha izlišno je i govoriti) – Andreja Čikatila, kojeg su partijske veze štitile od progona sve do raspada zemlje.

Svoje „kandidate“ imale su i ostale evropske nacije na istoku i zapadu, čak i na socijaldemokratskom severu ili na mekom socijalističkom jugoistoku, u Jugoslaviji (Metod Trobec i Vinko Pintarić kao najpoznatiji), a fenomen je takođe prisutan i na svim drugim kontinentima, čak i u vrlo tradicionalnim i moralno-opresivnim društvima.

Iran tu nije nikakav izuzetak. Između 2000. i 2001. godine gradom Mašadom (koji ima status svetilišta posvećenog imamu Rezi, osmom od dvanaest kanonskih imama šiitskog islama) strah je širio serijski ubica nazvan Pauk koji je napadao gradske prostitutke. Kada je njegov identitet konačno utvrđen, ispostavilo se da se radi o Saidu Haneiju, građevinskom radniku, veteranu Iračko-iranskog rata, porodičnom i čak religioznom čoveku, koji je ubistva pravdao božanskom misijom čišćenja svetog grada od poroka.

Slučaj ubice Pauka dobio je filmske tretmane, kako dokumentarni u filmu ,,Along Came a Spider“ (Maziar Bahari, 2002), tako i igrani kroz film ,,Killer Spider“ (Ebrahim Iradžzad, 2020). A u Kanu, u maju ove godine, premijeru je imao i film ,,Holy Spider“ u režiji Alija Abasija koji stvarni slučaj verski motivisanih serijskih ubistava, traljavost istrage i podeljenost društva koristi kao predložak za fikcionalnu obradu. Abasi je inače skandinavski (švedski i danski) režiser iranskog porekla, poznat po dva prethodna filma, paranoidnom hororu na temu trudnoće ,,Shelley“ (2016), a naročito po svom drugom, fantastičnoj trolovskoj ljubavnoj priči ,,Border“ (2018).

Sa ,,Holy Spider“, Abasi prvi put radi dve stvari. Prvo, vraća se u Iran, makar tematski, ako već ne i fizički (film je snimljen u Jordanu), donekle i stilski budući da kompletnu glumačku i manji deo tehničke ekipe sačinjavaju Iranci. Drugo, Abasi ovde prvi put optira za realistički stil, lišen bilo kakve fantastike, ali svejedno vođen određenim žanrovskim okvirima.

Realistični stil možemo prepoznati od samog početka filma, uvoda u kojem pratimo prostitutku Somajeh (Alis Rahimi) u njenim večernjim rutinama priprema za odlazak na posao. Nakon što poljubi dete pred spavanje, izađe na svoje regularno mesto i odradi par klijenata, s akcentom na detalje poput „pozajmljivanja“ malo bogataške kozmetike, ona će se naći u nebranom grožđu kada je pokupi čovek na motoru. Taj čovek je upravo Said (Mehdi Badžestani), njena poslednja mušterija, koji je brutalno ubija davljenjem uz pomoć marame i njeno telo odlaže van grada.

Ona nipošto nije njegova prva žrtva, već osma od ukupno šesnaest, tako da on već ima rutinu, kako u svojim noćnim pohodima na motoru, tako i u održavanju fasade normalnog, skromnog porodičnog života sa ženom Fatimom (Foruzan Džamšinedžad) i decom. Možda Said neće ženi i kćerima pokazati da ga nešto muči, ali znakovi nelagode su prisutni u njegovom odnosu sa sinom za čije nestašluke koji uglavnom uključuju fudbalsku loptu ima manje strpljenja, ali ni to nije neočekivano za oca. Said će se možda najviše otvoriti svom ratnom drugu i šefu veteranskog udruženja Hadžiju (Firuz Ageli).

Dok jedna radnja priče nastavlja da prati Saida u njegovom pohodu i održavanju fasade normalnosti uz pokriće religioznosti, druga linija u centar stavlja teheransku novinarku Rahimi (Zar Amir Ebrahimi). I to od trenutka kada ona počinje da vodi svoju istragu, zajedno sa kolegom Šarifijem (Araš Aštijani). Njena pozicija je autsajderska, i privatno i profesionalno iz tek ovlaš objašnjenih razloga koji otkrivaju mizoginiju kao modus operandi iranskog društva, dok je njegova ipak malo bliže centru istrage, i to zbog Saidovih „zodijakovskih“ poziva upućenih baš njemu.

Dok policajci predvođeni kapetanom Rostamijem (Sina Parvaneh) tapkaju u mestu, možda čak i namerno jer ubica radi njihov posao „čišćenja ulica“, dvoje novinara čine sve da reše slučaj ili mu makar daju dovoljno publiciteta da ne može biti tek tako zataškan.

Potencijalni problem s Abasijevim vođenjem priče su njena linearnost i „spojleričnost“, u čemu se gubi osnovna misterija toga ko je ubica i zašto to čini. Slučaj je, doduše, vrlo dobro dokumentovan i već je bio predmet drugih filmova, ali ,,Holy Spider“ svejedno nije doku-drama pa da može tek tako da otkrije identitet ubice odmah. Gledalac će tako u svakom trenutku znati više od likova uključenih u istragu, pa će se činiti da oni linearno kasne za nama u publici, zbog čega se stvara rizik da film postane nezanimljiv.

Sa svoje strane, međutim, glumci se trude da fino podese emocionalni registar i doziraju aspekte unutrašnjeg života likova. Neumerenost u izrazu, teatralnost i preterana ekspresivnost inače znaju biti problem u iranskoj kinematografiji, ali Abasi, režiser s danskom diplomom, to uspeva da drži pod kontrolom i u žanrovskom ključu evropskog „noara“.

U tome mu dosta pomažu Nadim Karlsen sa fotografijom kamerom iz ruke na širok format slike u kojima jordanske lokacije sasvim fino igraju Iran s početka ovog veka, eklektična muzika Martina Dirkova u kojoj se kombinuju neoklasika, elektronika i električna gitara pomalo po uzoru na nedavno preminulog Vangelisa, kao i montaža Olivije Nergard Holm i Hajedeh Safijari koja održava trilersku napetost u visokom ritmu.

Abasija, međutim, više zanima nešto drugo što se nalazi u pozadini radnje: onovremeno, ali i savremeno iransko društvo obeleženo opresijom, korupcijom, siromaštvom, mizoginijom i verskim fundamentalizmom, kao i konflikti različitih grupa. Uostalom, biografski podatak da je autor, tada student tehničkih nauka, emigrirao netom nakon Paukovog terora, nije tek puka koincidencija, već ima značaj u smislu motivacije i inspiracije za ovaj film kao i za autorov pripovedački pristup.

To će se ponajbolje otkriti na kraju, u završnoj četvrtini filma u kojoj ćemo shvatiti da je Pauk tek jedan od mnogih produkata svoje surove sredine u kojoj ljudski život vredi malo i u kojoj se od ljudi stalno zahteva nekakva žrtva za viši cilj. Takođe, na suđenju ćemo shvatiti da je slika sveta protagonistkinje i antagoniste zapravo dosta slična, ma kako se na prvi pogled činila različitom. Oni, jasno, nastupaju s dijametralno suprotnih pozicija, ali i jedno i drugo vide zaveru konzervativnih krugova koja se sprema, samo je on očekuje i priželjkuje, a ona je se pribojava.

Iako otvoreno politički kraj popravlja utisak o filmu koji nam se do tada činio izrazito linearnim i predvidljivim, premda zanatski solidnim, dometi filma ,,Holy Spider“ ipak ostaju unekoliko ograničeni tom ranom linearnošću. Opet, bespoštednost prikaza i iskrenost motivacije za ovakav film se Abasiju ne mogu zameriti, tako da ,,Holy Spider“ zaslužuje pažnju i poštovanje.

Speak No Evil / Gaesterne

 kritika objavljena na XXZ

2022.

režija: Christian Tafdrup

scenario: Christian Tafdrup, Mads Tafdrup

uloge: Morten Burian, Sidsel Siem Koch, Fedja van Huet, Karina Smulders, Liva Forsberg, Marius Damslev

Sa odiumom koji je sa sobom poneo još od premijere u ponoćnoj sekciji ovogodišnjeg izdanja Sundance Festivala, Speak No Evil je na neviđeno bio jedan od intrigantnijih naslova Pule, gde je prikazan u svojstvu posebne projekcije. Reč je o trećem zajedničkom projektu danskog autorskog i bratskog dvojca koji sačinjavaju nekadašnji glumac Christian Tafdrup koji je sada preuzeo ulogu reditelja i ko-scenariste, te njegov brat Mads, pre svega scenarista. Svi njihovi filmovi se uglavnom bave dinamikom parova i skokovitom promenom iste u intrigantno konstruisanim situacijama, ali sa Speak No Evil oni izlaze i na međunarodnu i na žanrovsku (doduše „elevated”, artističku i festivalsku) scenu.

Speak No Evil je, žanrovski govoreći, horor, ali od one vrste kojoj treba vremena da se razvije, a dotle hoda po stazama drugih, odnosno drugačijih žanrova. Ovde je to uglavnom izrazito neprijatna „dramedija” smeštena u relativno ograničeno okruženje koja funkcioniše i kao satira na društvene teme. Zamislite tako Rubena Östlunda iz faze od Force Majeure nadalje u situaciji koja podseća na Hanekea (Funny Games) s dekorom gadosti von Triera (Antichrist), pa ćete biti na dobrom putu da prokljuvite sve one sugestije i tragove, krive ili prave, koje su braća posejala po svom scenariju.

Prvi od znakova upozorenja su kombinacija crnog, nešto starijeg Volvo-karavana (da je neke druge boje, to ne bi bilo zloslutno, već bezopasno) i klasične muzike koji ukazuju na potencijalnu psihopatiju. Toga su naši protagonisti, danski par Bjorn (Burian) i Louise (Koch) blaženo nesvesni, a svesni će postati tek mnogo kasnije. Oni letuju u Toskani sa svojom kćerkicom Agnes (Forsberg) i na tom letovanju upoznaju holandski par, Patricka (van Huet) i njegovu ženu Karin (Smulders) koji takođe imaju sina Abela (Damslev) koji je od Agnes tek koju godinu mlađi. Oba para odaju utisak uglađenih situiranih intelektualaca, pa se po tom ključu povezuju, toliko da nakon kraćeg razmišljanja Danci prihataju poziv Holanđana da ih posete kod njih kući, u južnom, šumovitom predelu zemlje.

Već prvi „taktovi” posete otkrivaju to da domaćini nisu baš onakvi kakvim su se na letovanju predstavljali. Kuća je relativno mala, pa je očekivano s njihove strane da traže da „čeljad ne bude besna”, čak se i zaboravljanje prehrambenih navika gostiju nekako može prihvatiti, ali insistiranje da vegetarijanka Louise proba Patrickove specijalitet od divljači je prilično neukusno, a neki dalji potezi koji slede čak i otvoreno preteći. Atmosfera je na momente takva da deluje da su Bjorn, Louise i Agnes slučajno upali u nečiju tuđu internu šalu, a sve to zapravo orekstrira Patrick s položaja alfa-mužjaka koji svojim ponašanjem testira granice i inače mlakog Bjorna i tek za nijansu žešće Louise, od grebanja za večeru na koju je on pozvao, preko nabijanja agresivne muzike u autu čak i kada je zamoljen da to ne radi, pa do maltretiranja Abela pred publikom.

Jasno je da će se Bjorn i Louise naći u nebranom grožđu, pre ili kasnije, ali uglavnom će to biti njihovom zaslugom. Mehanizam koji braća Tafdrup ovde ispituju je učtivost, odnosno isfolirani, društveno nametnuti oblik iste kao neka vrsta imperativa po kojima se „dobri”, a zapravo glupi i slabi ljudi ponašaju predvidljivo. Negde pri kraju će Patrick dati iskren odgovor na pitanje motivacije za tako nešto, a to je da on to radi zato što može, i to će biti sasvim dovoljno. Uostalom, s Bjornom koji nema snage ni da se pobuni, ni da vrisne, a koji opet ima potrebu za muškim savezništvom, ma kako čudnim, kao protivnikom, nijedan mu poduhvat neće biti težak zadatak, dok se Louisina jezikavost kada treba da nekoga ili nešto osudi ne pretvara u ikakav stav koji je u praksi borben i spreman na otpor.

Filmski i tematski uzori su tu i vidljivi su, od ranijih radova Tafdrupovih, preko pomenutih Östlunda (od kojeg se preuzima tema društveno kondicioniranog mlakog i „pristojnog” muškarca), Hanekea (atmosfera nepoverenja u zatvorenom okruženju dva para ili dve familije) i von Triera (mračne, sadističke implikacije na tragu Antichrista), ali Speak No Evil je i pored toga jedan više nego solidno realizovan film koji pokreće solidna, iako pomalo otkrivajuća gluma, čiju emocionalnu dinamiku diktira soundtrack, čija fotografija u širim planovima kad god za njih ima prostora Erika Molberga Hansena vrlo dobro funkcioniše, dok nas ritmična montaža Nicolaja Monberga drži u priči.

Naravno, ništa tu nije posebno novo, pa samim time ne može biti šokantno nekom treniranijem gledaocu, čak i gadosti (kada do njih dođe) ostaju uglavnom izvan kadra, ali Speak No Evil svejedno sasvim dobro „vozi”. Razlog tome bi moglo biti nešto drugo od „niskih udaraca” u autonomni nervni sistem poput šokova i emocionalnih ucena, čak i nešto suprotno od toga i krajnje cerebralno. Radi se tu o filozofskom pitanju na temu dva straha: je li strah od toga da ispadnemo nepristojni i zbog toga odbačeni od društva ili makar neposrednog okruženja zaista veći od straha od bola, emotivnog ili fizičkog. I o tom pitanju treba dobro i dugo razmišljati.

A Film a Week - The Uncle / Stric

 previously published on Cineuropa

Ah, Christmas… An endless amount of effort and constant anxiety attacks for all members of the household, all for the sake of fitting in with the socially imposed ideals of celebration and “holiday spirit”. The work and the anxiety are doubled if it’s a larger gathering, and you can triple it if a rich relative from abroad is coming, as a real show must be put on. This particular Christmas gathering with an uncle coming from Germany to socialist Croatia (then part of Yugoslavia) in the 1980s, as envisioned by Andrija Mardešić and David Kapac in their feature debut, The Uncle, which has opened the new Proxima competition at Karlovy Vary, is something that will not be easily forgotten.

The family, consisting of the father (Goran Bogdan, very active recently in Croatian, regional and even global cinema), the mother (Ivana Roščić, of Mare and Tereza37 fame) and their twenty-something son (the young and talented Roko Sikavica), are awaiting the titular uncle (star actor Predrag Miki Manojlović, best known for his collaborations with Emir Kusturica on the filmmaker’s earlier works). Once he arrives in his blue Mercedes, the spectacle incorporating religious overtones and nationalist undertones begins. Not everything is perfect: the turkey is undercooked and the cookies are burnt, the son is acting like a teenager for some reason, and the authoritative uncle is too condescending towards the family and visibly displeased with some of their questions. Other strange “glitches” do appear in that 1980s reality, which cast doubt on whether anything in this constructed setting is real.

As it turns out, it is not. It is a show “written and directed” by the uncle, who knows exactly what he wants, but doesn’t have the skills to make it happen. Repeating itself in circles day after day, this show conceals a far more sinister plot of emotional and mental, and sometimes even physical, abuse.

The duo’s filmmaking influences are pretty obvious, from the works of Michael Haneke (especially Funny Games) to Yorgos Lanthimos (most notably Dogtooth, but The Uncle sometimes ends up in darker, less well-charted territory that we have not yet seen in Croatian cinema. Their attention to detail, constructing the reality of the late-1980s and early-1990s Croatian emigrant workers posing as dissidents while flying a nationalistic and hyper-religious flag, is commendable, as it is obvious from the production and costume design, the fitting choice of synth musical score composed by Miro Manojlović and the VHS segments masterfully edited into the largely digitally shot material. The crisp cinematography by Miloš Jaćimović (Ivan Ikić’s Barbarians and Oasis) adds a layer or two of coldness to this atmospheric piece.

Mardešić and Kapac are also pretty good at working with the actors. Miki Manojlović still has the star power of an actor in his prime and can now dive headfirst into playing the malevolent figure. Bogdan and Roščić have some convincing chemistry together as a cowardly father and a mother on the verge of a breakdown, respectively, while Sikavica channels weirdness and helplessness convincingly.

However, there is a problem with the circular structure and the number of repetitions, which results in complications when it comes to the drip-feeding of the information revealed, the twists and turns, and the gradual changes in the atmosphere. Indeed, the entire middle part of the film, from the end of the first repetition to the last couple, drags on and feels a tad repetitive. Nevertheless, The Uncle is an intriguing debut that showcases the talents of its two creators, and which will surely surprise domestic and international audiences.

A Film a Week - A Far Shore / Tooi tokoro

 previously published on Asian Movie Pulse

An underage club hostess’ life goes from bad to worse in Masaaki Kudo’s (I’m Crazy, Unprecedented) Karlovy Vary official Crystal Globe competition entry A Far Shore. The film is set in Okinawa, to the western audiences best known for WW2 historical reasons, whose contemporary side of being Japan’s poorest prefecture is less explored in cinema.

Aoi (Kotono Hanase) is a 17-year-old hostess working along her best friend Mio (Yumeni Ishida) in the club called Night Babylon, attending to the emotional needs and the needs for company of their clients. This kind of work is strictly illegal since the girls are under the legal age limit for both work and drinking alcohol, which is one of the principal requirements, but compared to the honest day’s work for a highschool dropout with no specific skills and a teen mother, it is quite lucrative. Every night after work, Aoi picks her son Kengo (Tsuki Hasegawa) from her grandmother’s place and heads home to a cramped little studio apartment where her drunk, lazy, abusive and more often than not violent partner Masaya (Yoshiro Sakuma) waits for her. Masaya has the habit of not showing up for work and spending Aoi’s money on drinking benders, but she is resourceful enough to keep some of her earnings well hidden.

However, after a police raid on her club, her luck is about to change from bad to worse. First, Masaya finds the majority of her stash and goes spending it. Also, every conversation with him about him getting a job ends up in beating he gives her. Beaten up, she cannot find a job as a hostess, and without money, she cannot pay her rent and support herself and her son, so her only option proves to be prostitution. With Masaya in prison, little to no help from others, her best friend’s judging, her work that requires detachment that could be only achieved through addiction, and the social services intervening on Kengo’s behalf, the vicious circle closes on her.

Watching A Far Shore resembles reading a feel-bad novel which, if done properly, does not have to be a bad thing. Unfortunately, this is not the case here. It all starts from the script divided in five chapters titled after some “wise” lines of dialogues spoken in them. The script, written by Kudo and Mami Suzuki, is riddled with clichés that are expected to be taken face-value, but also with some unnecessary repetitions, overly explanatory dialogues, and, for a good measure, elliptical jumps in plot development. Even though it is an original work, it seems like a clumsy adaptation of the literary material where the exposition is too long (it takes almost the half of the runtime) and some developments are rather cut than transferred to a cinematic material in a convincing fashion.

There are some moments that could be seen as inspirational and insightful, such as the politician’s speech on the radio in which he praises the Okinawan hospitality and solidarity and states the determination not to leave anyone behind, which actually could not be farther from the truth. Also, the attempt of showing the real life on the island, along with its own language, rifts between the generations and genders, as well as the pressing social matters is noble, but it gets overshadowed by the plot driven by, at best, two-dimensional characters.

On the craft level, Kudo is capable of executing a scene or even a sequence, especially in the lighter mode earlier on in which he can be convincing in presenting why a life of club- and party-girl is and should be attractive to someone like Aoi, but also when he has to show the brutality later on. However, his lyricism, highlighted with Takayaki Sugimura’s cinematography often gets impaired with the piano-heavy score by Hironori Ito and Keefar that feels like coming straight out of a TV melodrama that works only when it is spiced with synth drone simulating the sound of wind instruments or with J-Pop blasting from the background. Acting itself, especially Hanase’s is not problematic by itself, but the actors are tasked with playing in the heightened emotional register all the time, which feels excessive.

In the end, A Far Shore could have been a proper example of feel-bad cinema that unveils the emotional and the social aspects of a hard life and abuse in a hopeless place. But, executed this way, with particular clumsiness and the sense of certain manipulation of the audience going on, it actually betrays its important topic.