On The Road

2012.

režija: Walter Salles

scenario: Jose Rivera po romanu Jacka Kerouaca

uloge: Sam Riley, Garret Hedlund, Kristen Stewart, Amy Adams, Viggo Mortensen, Alice Braga, Tom Sturridge, Kirsten Dunst, Steve Buscemi

Roman On The Road Jacka Kerouaca predstavlja jedan od kamena-temeljaca američke književnosti. Oslanjajući se na iskustva tzv. „izgubljene“ generacije 20-ih godina, veterana Prvog svetskog i još ponekih ratova, Kerouac i društvo koje danas nazivamo beatnicima su razglabali o američkim lutanjima i gubitku američkog sna u društvu koje je vuklo traume Drugog svetskog rata, tek se spremajući za Koreju i Vijetnam. Roman ima veoma labavu narativnu strukturu, opisujući lutanja piščevog alter-ega Sala i njegovog prijatelja Deana (alter-ego pesnika Neala Cassadija) po američkim cestama i gradovima, usput srećući kolege pisce, poput Ginsberga i Burroghsa. I tu se postavlja pitanje: koliko je od takvog romana moguće prebaciti na film.

To su pokušavali i Welles i Coppola, potonji je shvatio da to sam neće realizovati posle traumatičnih iskustva sa snimanja Apocalypse Now i One From The Heart. Zato je početkom 90-ih ponudio Joelu Schumaheru režiju, ali i to je bio propao pokušaj. Konačno je nađeno rešenje u vidu dueta Rivera – Salles (The Motorcycle Diaries) i relativno velike, a opet skromne internacionalne produkcije koja se proteže na tri kontinenta. I kada se pogleda konačni rezultat, oklevanja nisu bila uzalud. Film možda nije sasvim loš, ali nikako nije dobar.

Od kompleksne teme traženja suštine američkog sna (čime će se kasnije baviti i ostali beatnici, ali i hippie pokret, i usamljeni vukovi poput Salingera i Bukowskog, kao i celokupne "americane", šta god ona bila) i izvornika sa labavom strukturom rastegnutom na nekoliko linija priče, bezbroj crtica i notica sa ceste i u vremenskom okviru od nekoliko godina nije lako napraviti film. Za film je potrebna jaka autorska ličnost, spremna na teške izbore na šta se fokusirati od obimne izvorne građe. Kreativni duo očito za to nije bio sposoban, pa se film svodi na "gibberish" provode, slušanja jazza, napijanja, perverzija i inspirativnih i „inspirativnih“ razgovora i seksualnih eskapada i perverzija, od čega se nešto dešava u gradu, a nešto u stanovima i kućama u koje se glavni i sporedni likovi uvaljuju kada bi se odmorili od lutanja i vozikanja.

Narator je Sal (Sam Riley sa stalno zbunjenim izrazom lica), a idejni vođa lutanja po Americi i šire je Dean (Garret Hedlund koji se jako trudi da liči na mladog Brad Pitta), a sa njima je veći deo vremena Marylou (Kristen Stewart, ona mala iz Twilight sage što i dalje ne zna da glumi), mlada, ekstremno perverzna, ali nezahtevna Deanova ženskica. I oni se tako vuku po putevima, posećuju jedni druge. Dean je bivši robijaš sa dugim stažom, lutalica koja traži svog izgubljenog, pijanog oca, samoobrazovan, zavodljiv i rođeni avanturista vođen divljim instinkima, što bi se reklo, jebač muške i ženske bulje. Njega je u ekipu pisaca doveo Carlo Marx (alter-ego Allena Ginsberga), predstavljen kao potpuno stereotipna pederčina, ali će Dean ostaviti najveći utisak na Sala. Da li je njihov odnos samo bromansa ili tu ima i jačih gay indicija? To ostaje neutvrđeno, kao i poenta filma. Za tako nešto je potrebno imati stav, ali autori nisu imali hrabrosti da ga iskažu. Od epizodnih glumaca, treba pomenuti Vigga Mortensena kao Williama Burroughsa / Old Bull Leeja, i veoma inspirativno glumačko ostvarenje na tragu provincijalnog profesora, Amy Adams kao njegovu potpuno paranoidnu i opsesivno kompulsivnu ženu, sa ostvarenjem na tragu uloge u Andersonovom Masteru. Kirsten Dunst je živahna kao Camile / Carolyn Cassady, Steve Buscemi ima sjajnu epizodu kao gay trgovački putnik. Siromaštvo i ratna trauma su vidljivi u podtekstu filma, kao i kulturni bum koji je počeo sa jazz muzikom, a preliva se u književnost i film. Obe stavke kasnih 40-ih i ranih 50-ih su znalački snimljene i ukomponovane, ali to ne drži film na prihvatljivom nivou. Kao i u The Motorcycle Diaries, fotografija je lepa i sugestivna.

Ipak, film odzvanja šupljinom i prazninom, veliki američki autori su svedeni na lude i zbunjene, sa vrlo malo normalnih između, a stav o američkom snu, americani i beat poretu nije vidljiv ni u tragovima. Za razliku od The Motorcycle Diaries, koji napadno poentiraju (pogrešni, ali hagiografski) romantičarski stav o Cheovom formativnom putovanju, ovaj film ne prenosi nikakvu poruku osim površne i nekoliko puta ispričane priče o prijateljstvu, strasti, instinktu i divljem duhu. Pored standardnih opštih mesta o seksualnosti i alkoholu. Walter Salles je majstor road filmova, većina njegovih filmova su smeštena na ovakva ili onakva putovanja, ali ovaj film ne vodi nikuda.